Katarzyna Kobro

Katarzyna Kobro

Data i miejsce urodzenia	26 stycznia 1898 Moskwa
Data i miejsce śmierci	21 lutego 1951 Łódź
Zawód, zajęcie	rzeźbiarka

Replika K. Kobro rzeźby powstała w czasie pleneru „What Now?” w 1986 w Elblągu. Została wykonana w skali 5:1

Grób Katarzyny Kobro-Strzemińskiej i jej córki, Niki Strzemińskiej na Cmentarzu Prawosławnym na Dołach w Łodzi, 21 maja 2007

Katarzyna Kobro (ur. 26 stycznia 1898 w Moskwie, zm. 21 lutego 1951 w Łodzi) – polska rzeźbiarka awangardowa pochodzenia niemiecko-rosyjskiego^[1].

Życiorys

Urodziła się w Moskwie jako córka Jewgenii Rozanow i Mikołaja von Kobro. Była żoną awangardowego artysty Władysława Strzemińskiego. Ich jedynym dzieckiem była Nika Strzemińska (zm. 2001), lekarka psychiatra i pisarka, propagatorka sztuki swoich rodziców. Katarzyna Kobro przyjaźniła się z Julianem Przybosiem i Janem Brzękowskim. Współtworzyła grupy „Blok”, „Praesens” i „a.r.” (czyli „awangarda rzeczywista” lub „artyści rewolucji”).

Zrewolucjonizowała myślenie o rzeźbie. Odeszła od pojmowania rzeźby jako bryły. Pod wpływem konstruktywizmu odrzuciła indywidualizm, subiektywizm i ekspresjonizm sztuki, w ich miejsce postulowała bezwzględny obiektywizm formy, podstawowym jej celem była budowa abstrakcyjnego dzieła sztuki, opartego na uniwersalnych i obiektywnych prawach, odkrywanych na drodze eksperymentu i analizy. Punktem wyjścia koncepcji rzeźby Katarzyny Kobro jest abstrakcyjne pojęcie nieskończonej przestrzeni. Przestrzeń tak pojęta jest jednorodna i nie posiada żadnych szczególnych miejsc, żadnego punktu odniesienia (np. w rodzaju środka układu współrzędnych). Stąd Kobro dążyła w swoich pracach do takiego zorganizowania przestrzeni, aby nie było w niej podziału na przestrzeń zamkniętą w bryle i otoczenie, ale by dzieło współistniało z przestrzenią, pozwalając jej przenikać się. Równocześnie z koncepcji jednorodności przestrzeni wynika likwidacja centrum kompozycyjnego, tak by każdy punkt rzeźby był jednakowo ważny.

Tak wyjątkowe podejście do rzeźby wpłynęło na wielu awangardowych artystów, m.in. Belga Georges’a Vantongerloo, którego twórczość widocznie ewoluowała w latach dwudziestych i trzydziestych, częściowo pod wpływem prac Kobro^[2].

Została pochowana w Łodzi w części prawosławnej Cmentarza Doły. Większość jej dzieł znajduje się w Muzeum Sztuki w Łodzi. Od 2001 roku przyznawana jest nagroda jej imienia.

W 2009 roku Teatr Telewizji zrealizował sztukę o tytule Powidoki w reż. Macieja Wojtyszki, w której ukazano życie prywatne Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego^[3].

W 1986 roku Gerard Kwiatkowski zainicjował powstanie repliki rzeźby „Kompozycja Przestrzenna” Katarzyny Kobro w Elblągu w pobliżu Centrum Sztuki Galerii EL^[4].

Książki o Katarzynie Kobro

• Katarzyna Kobro (1898–1951). W setną rocznicę urodzin, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, ISBN 83-906130-9-3.
• Nika Strzemińska: Katarzyna Kobro, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1999, ISBN 83-87367-57-5; wyd. II, 2004, ISBN 83-7383-042-1.
• Marzena Bomanowska: 7 rozmów o Katarzynie Kobro, Muzeum Sztuki, Łódź 2011, ISBN 978-83-87937-97-3.
• Małgorzata Czyńska: Kobro. Skok w przestrzeń, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2015, ISBN 978-83-8049-042-0.

Przypisy

Bibliografia

• GrzegorzG. Sztabiński GrzegorzG., Dlaczego geometria? problemy współczesnej sztuki geometrycznej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2004, ISBN 83-7171-729-6, OCLC 830620939 .
• AndrzejA. Turowski AndrzejA., Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej, Kraków: Universitas, 2000, ISBN 83-7052-673-X, OCLC 69560642 .
• Katarzyna Kobro 1898–1951; w setną rocznicę urodzin – katalog wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, 1999, ISBN 83-906130-9-3.
• Janusz Zagrodzki: Katarzyna Kobro i kompozycja przestrzeni, PWN, Warszawa 1984
• Andrzej Turowski: Konstruktywizm polski. Próba rekonstrukcji nurtu 1921–1943, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, ISBN 83-04-00557-3.

Linki zewnętrzne

• Małgorzata Kitowska-Łysiak, nota artystki na portalu culture.pl
• Katarzyna Kobro w iMNK – Wirtualnym Muzeum Narodowym w Krakowie