Katastrofa kolejowa na Gare Montparnasse

Katastrofa kolejowa
na Gare Montparnasse
Ilustracja
Zdjęcie wykonane przez anonimowego fotografa tuż po wypadku
Państwo

 Francja

Miejsce

Paryż (dworzec kolejowy Montparnasse)

Rodzaj zdarzenia

wykolejenie pociągu

Data

22 października 1895

Ofiary śmiertelne

1 osoba

Ranni

5 osób

Położenie na mapie Paryża
Mapa konturowa Paryża, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
(c) Eric Gaba, Wikimedia Commons user Sting, CC BY-SA 3.0
Położenie na mapie Francji
Mapa konturowa Francji, u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie Île-de-France
Mapa konturowa Île-de-France, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
(c) Eric Gaba, Wikimedia Commons user Sting, CC BY-SA 3.0
Ziemia48°50′26,77″N 2°19′10,16″E/48,840769 2,319489

Katastrofa kolejowa na Gare Montparnassewypadek kolejowy, który miał miejsce 22 października 1895 roku na dworcu kolejowym Montparnasse w Paryżu.

Przebieg zdarzeń

22 października 1895 roku pociąg ekspresowy nr 56 relacji GranvilleParyż zmierzał do stolicy Francji na dworzec Montparnasse. Lokomotywę (model 121, nr boczny 721) prowadził doświadczony maszynista z 19-letnim stażem, Guillaume Marie Pellerin. Skład tworzyła lokomotywa z tendrem, za nią znajdował się wagon pocztowy, następnie dwa wagony bagażowe i osiem wagonów pasażerskich. Całość zamykał kolejny wagon bagażowy. W pociągu znajdowało się 131 osób.

Maszynista składu, mając 9-minutowe opóźnienie i chcąc je nadrobić, wjechał na dworzec ze zbyt dużą prędkością, ok. 40–60 km/h. Z nieznanych przyczyn nie zadziałały hamulce zespolone, natomiast skuteczność hamulców samej lokomotywy, których użył maszynista, okazała się niewystarczająca do wyhamowania składu. Pociąg przetoczył się przez peron, przełamał kozioł oporowy, przebił przeszkloną ścianę dzielącą perony od hali dworcowej i zewnętrzną ścianę dworca (grubość 60 cm). Następnie lokomotywa wypadła na znajdujący się na poziomie placu Rennes przystanek tramwajowy, miażdżąc jego wiatę.

Szczęśliwie wszystkie wagony pasażerskie pozostały na dworcu. Ówczesne dworce kolejowe budowano na wysokość kilku pięter, pociąg zawisł więc pomiędzy przebitą ścianą a chodnikiem – różnica poziomów wynosiła 10 m.

Skutki

W wyniku wypadku zginęła jedna osoba na ulicy, a pięć zostało ciężko rannych: dwójka pasażerów, strażak i dwóch pracowników kolejowych.

Lokomotywa runęła na kiosk z wyrobami tytoniowymi i prasą, znajdujący się przed dworcem. Prowadząca kiosk Marie-Augustine Aguilard poniosła śmierć na miejscu wskutek obrażeń odniesionych od uderzenia przez jedną ze spadających kamiennych brył. Jeden przechodzień został ranny na skutek uderzeń spadającymi odłamkami murów.

Maszynista pociągu otrzymał karę dwóch miesięcy więzienia i grzywnę 50 franków, natomiast Albert Mariette, kierownik pociągu, został ukarany grzywną 25 franków, gdyż zajęty pracą papierkową, dopiero na moment przed wypadkiem zaciągnął dodatkowy hamulec ręczny.

Ciekawość gapiów była tak duża, że na ulicy przed dworcem zorganizowano ruch w taki sposób, aby mogli oni, po uiszczeniu opłaty, oglądać skutki wypadku: zwisającą lokomotywę oraz wagony, które pozostały na zniszczonym peronie dworca. Lokomotywa nie poniosła zbyt dużych uszkodzeń. Zabezpieczono ją drewnianym stemplowaniem, a następnie przewieziono do zakładów remontowych i po dokonaniu stosownych napraw i oględzin, ponownie wcielono do służby.

Fotografia

Przypadkowy i anonimowy fotograf wykonał zdjęcia ukazujące ten niezwykły wypadek. 9 listopada 1895 opublikowało je czasopismo „La Nature”. Były to dwie ilustracje przedstawiające miejsce wypadku i położenie zabezpieczonej lokomotywy wraz z wagonami[1].

Niezwykłość i unikatowość fotografii polegała na tym, że fotograf wykonujący zdjęcia fasady dworca na potrzeby firmy drukującej pocztówki, uchwycił wypadek na płycie fotograficznej najzupełniej przypadkowo. Udało mu się na pierwszym zdjęciu sfotografować lokomotywę wypadającą przez ścianę dworca w potężnym rozprysku kamiennych odłamków.

Jednak to nie to zdjęcie przeszło do historii. Fotograf uznał, że pierwsze, niezwykle sugestywne zdjęcie zupełnie się nie udało i po prostu o nim zapomniał. Przypomniał sobie o nim później, gdy ponownie odkrył je podczas wywoływania innych materiałów. Najsłynniejsze okazały się więc późniejsze zdjęcia lokomotywy, wykonane już po upadku.

Wpływy kulturowe

Replika wypadku w brazylijskim mieście Canela

Ponieważ fotografia przedstawiała nietypowy i oryginalny obraz, dokumentując wydarzenie zaskakujące i bezprecedensowe, stała się jedną z inspiracji dla surrealistów – wyznawców kierunku, który miał się dopiero narodzić jako awangardowy w sztuce.

Obecnie fotografia jest wykorzystywana w wielu miejscach. Zamieszcza się ją na plakatach, kubkach, zeszytach, w albumach i na pocztówkach – w historii światowej fotografii jest jednym z tzw. „kultowych zdjęć”.

Wykorzystali ją m.in. muzycy grup muzycznych: holenderskiej The Ex na okładce albumu „Scrabbling at the Lock” (1991) i amerykańskiej Mr. Big (Lean into It, 1991). W Brazylii w mieście Canela w muzeum kolei parowej znajduje się instalacja imitująca wypadek na Montparnasse[2].

Scena wypadku została odtworzona w filmie Hugo i jego wynalazek w reż. Martina Scorsese[3].

Przypisy

  1. L’Accident de la Gare Montparnasse, [w:] „La Nature” Nr 1171 s. 369 [online], 1895 [dostęp 2013-04-14] (fr.).
  2. Mundo a Vapor. [dostęp 2013-04-06]. (ang.).
  3. "Pour 'Hugo Cabret', je me suis inspiré à 80% de la Gare du Nord". [w:] BIBLIOBS ACTUALITÉS; [on-line]. [dostęp 2020-12-13].; Alors que sort sur les écrans le nouveau film de Martin Scorsese, "Hugo Cabret", François Forestier est allé interviewer l'historien du chemin de fer Clive Lamming, qui a conseillé le cinéaste et publie un livre passionnant: "Paris au temps des gares".

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

France location map-Regions and departements-2016.svg
Autor: Superbenjamin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Blank administrative map of France for geo-location purpose, with regions and departements distinguished. Approximate scale : 1:3,000,000
Ile-de-France region location map.svg
(c) Eric Gaba, Wikimedia Commons user Sting, CC BY-SA 3.0
Blank administrative map of the region of Île-de-France, France, as in January 2015, for geo-location purpose, with distinct boundaries for regions, departments and arrondissements.
Paris department land cover location map.svg
(c) Eric Gaba, Wikimedia Commons user Sting, CC BY-SA 3.0
Blank land cover map of the city and department of Paris, France, as in January 2012, for geo-location purpose, with distinct boundaries for departments and arrondissements.
Train wreck at Montparnasse 1895.jpg
Wypadek pociągu na stacji Montparnasse, Paryż, Francja, 1895.
Mundo a vapor - Canela.jpg
Autor: Arqueos Weiss from Santa catarina, Brasil, Licencja: CC BY 2.0
Reconstruction of the Montparnasse Crash of 1895 at Mundo a Vapor em Canela, RS, Brasil