Katastrofa kolejowa pod Wrocławiem (1977)

Katastrofa kolejowa pod Wrocławiem
Państwo

 PRL

Miejsce

Odstęp Wrocław Psie Pole – Długołęka
(okolice Mirkowa)

Rodzaj zdarzenia

czołowe zderzenie

Data

9 lipca 1977

Godzina

około 8:00

Ofiary śmiertelne

11 osób

Ranni

15 osób

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie gminy Długołęka
Mapa konturowa gminy Długołęka, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego
Mapa konturowa powiatu wrocławskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie Polski w latach 1975–1991
Mapa konturowa Polski w latach 1975–1991, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia51°09′40,3″N 17°09′19,4″E/51,161200 17,155400

Katastrofa kolejowa pod Wrocławiem – zdarzenie z 9 lipca 1977 tuż przed godziną 8.00, na szlaku kolejowym pomiędzy stacjami Wrocław Psie Pole a odległą o 6 km stacją Długołęka. W wyniku zderzenia lokomotywy spalinowej, która z obsługą uciekła na szlak, z pociągiem pospiesznym „Praha Express” relacji Praga – Moskwa Biełorusskaja (Pociąg Przyjaźni). Według oficjalnych, podawanych w wątpliwość danych zginęło 11 osób, a 15 odniosło obrażenia; spekuluje się, że rannych mogło być do 40 osób[1][2].

Katastrofa

Lokomotywa ST43
Lokomotywa EU07

Pociąg „Praha Express” złożony z elektrycznej lokomotywy EU07-115, wagonu sypialnego Warsu i sześciu rosyjskich wagonów sypialnych jechał z Pragi do Moskwy. W elektrowozie oprócz maszynisty znajdowało się również dziecko – prowadzący pociąg pośpieszny Hieronim Stellmach zabrał tego dnia na trasę swojego syna, który obchodził jedenaste urodziny. Tymczasem w Długołęce maszynista samotnej lokomotywy spalinowej ST43-268 dostał polecenie zmiany toru, aby przepuścić pociąg pośpieszny. Z niewiadomych powodów prowadzący lokomotywę zignorował polecenie, co więcej, wjechał na ten sam szlak, po którym w przeciwnym kierunku jechał skład z Wrocławia[1]. Pracownicy stacji kolejowej w Długołęce, widząc niepodporządkowanie się maszynisty lokomotywy do poleceń, dawali chorągiewkami i trąbkami znaki „stój”, również zignorowane przez maszynistę. Lokomotywa minęła rozjazd, a następnie przyśpieszyła do 80 km/h (mimo że powinna jechać z prędkością 40 km/h[3]). Dyżurny ruchu zawiadomił stację Psie Pole z poleceniem zatrzymania Praha Express, ten jednak minął stację kilka sekund wcześniej[1][2]. Gdy doszło do zderzenia, prędkość pociągu pospiesznego wynosiła 100 km/h[2].

W momencie katastrofy lokomotywa spalinowa ST43-268 została wyrzucona z torów na odległość czterdziestu metrów[1], bez wózków, po czym eksplodowała na pobliskiej łące. W katastrofie doszczętnie zniszczona została także elektryczna lokomotywa EU07-115 z wrocławskiej lokomotywowni oraz znajdujący się za nią wagon sypialny Warsu, który według oceny świadków zdarzenia i materiałów filmowych został całkowicie zniszczony. Siedem wagonów wykoleiło się, wiele doznało bardzo poważnych uszkodzeń. Mocne wagony radzieckie w składzie pozostały na torach (także ze względu na ostatnie miejsca w składzie). Na miejscu katastrofy oprócz służb ratowniczych pojawili się pracownicy Służby Bezpieczeństwa, którzy szczelnym kordonem otoczyli wagony radzieckie[2]. Poszkodowanych obywateli radzieckich zabierały helikoptery Armii Czerwonej i wywoziły je w nieznane miejsce[2], co utrudniło oszacowanie strat[1]. Rodzinom wydano zwłoki bezpośrednio przed pogrzebami[2].

To był szok. Tam nie było nic. To było zmiażdżenie, szczątki ludzkie były zawinięte na silniku. To jest nie do opisania. Zwłoki porozrzucane, jęki...

tak wspomina katastrofę Wojciech Kukiełka, który był na miejscu zdarzenia w charakterze obsługi medycznej[2].

Przyczyny

Lokomotywa z ekspresem zderzyła się czołowo, a przyczyna ucieczki lokomotywy z wyznaczonego toru jest do dziś niewyjaśniona. Nie wiadomo, dlaczego maszyniści samotnej lokomotywy ST43 nie podporządkowali się nakazom nastawniczych nastawni dysponującej na stacji w Długołęce i ignorując znaki ostrzegawcze dyżurnych ruchu, wyruszyli samowolnie na szlak. Rozważano różne przyczyny zderzenia, w tym sabotaż (z uwagi na obecność obywateli Związku Radzieckiego), jak również próbę samobójstwa maszynisty lokomotywy spalinowej[1]. Prokuratura wojewódzka badająca sprawę 31 grudnia 1977 umorzyła śledztwo wobec niestwierdzenia przestępstwa[1]. Według niektórych źródeł istnieją podejrzenia, że spalinowóz dostał na stacji Długołęka sygnał zastępczy[3]. Według spekulacji Radia Wolna Europa katastrofę mogli spowodować sami kolejarze, niezadowoleni z podwyżek cen[4].

Oprócz prokuratury sprawę badała specjalnie powołana komisja, na czele której stanął sam ówczesny minister komunikacji Tadeusz Bejm. Komisja ustaliła, że winnymi tragedii są Grzegorz Zastrożny i Andrzej Trela, maszyniści spalinowozu ST43-268, którzy zignorowali sygnały dyżurnego ruchu i samowolnie zmienili tor przejazdu[2].

Ofiary

  • Maria Bola – Długołęka
  • Krystyna Bola – Długołęka
  • Bernadetta Bola – Długołęka
  • Jacek Stellmach – Wrocław (syn maszynisty – 11 lat)
  • Hieronim Stellmach – maszynista EU07–115
  • Grzegorz Zastrożny – maszynista ST43–268
  • Andrzej Trela – maszynista ST43–268
  • Wanda Oleksiak – kierownik pociągu
  • Eugenia Pykacz – konduktor rewizyjny
  • Kazimierz Bukowski – konduktor wagonu sypialnego „Wars”
  • Wacław Niżyński – podróżny[3]

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Artur Szkudlarek: Minęło 35 lat od katastrofy kolejowej pod Długołęką. [w:] Gazeta Wrocławska [on-line]. 2012-07-12. [dostęp 2017-10-06].
  2. ↑ a b c d e f g h Najdziwniejsza katastrofa kolejowa w Polsce. [w:] Interia.pl [on-line]. 2011-07-09. [dostęp 2017-10-06].
  3. ↑ a b c Niewyjaśniona katastrofa kolejowa sprzed 35 lat, [w:] Wrocław Ekspres Miejski, 25 września 2013 [dostęp 2017-10-06] [zarchiwizowane 2019-02-05].
  4. ↑ Wiktor Ferfecki: Katastrofy kolejowe pełne tajemnic. [w:] TVP Info [on-line]. 2012-03-05. [dostęp 2017-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)].

Linki zewnętrzne

  • Tygodnik Kultura (21.07.1977) „Luzak na torze” reportaż Tomasz Kalicki
  • kolejar: PaFaWag 4E #EU07-115. phototrans.eu. [dostęp 2020-06-09]. – zdjęcie pozostałości EU07-115 po katastrofie

Media użyte na tej stronie

Wrocław location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Wrocławia, Polska
Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Poland (1975–1991) location map.png
Autor: Lukasb1992, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Poland (1975 – 1991)

Equirectangular projection, N/S stretching 160 %. Geographic limits of the map:

  • N: 55.2° N
  • S: 48.7° N
  • W: 13.8° E
  • E: 24.5° E
WK15 Leżajsk (9) Lichen99.jpg
Autor: Lichen99, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
To zdjęcie zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji kolejowej 2015 zorganizowanej przez
Stowarzyszenie Wikimedia Polska we współpracy z Fundacją Grupy PKP.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja kolejowa 2015.
EU07-472 10.05.2005 Warszawa.jpg
(c) Wikipedysta:Ksawicki, CC-BY-SA-3.0
EU07-472 EU07-472 (303E) stojąca przy jednym z peronów dworca Warszawa Zachodnia