Katastrofa promu na Motławie

Katastrofa promu na Motławie

Miejsce katastrofy w 2011 r.
Państwo	Polska
Miejsce	Gdańsk
Rodzaj zdarzenia	katastrofa w ruchu wodnym
Data	1 sierpnia 1975
Ofiary śmiertelne	18 osób
brak współrzędnych

Katastrofa promu na Motławie – katastrofa, do której doszło 1 sierpnia 1975 w Gdańsku. W jej wyniku zginęło 18 osób.

Historia

Feralnego dnia w Gdańsku odbywał się jarmark dominikański^[1]. Do miasta przyjechało wielu turystów, był środek sezonu turystycznego^[1].

Aby ułatwić turystom i mieszkańcom komunikację pomiędzy pieszą w Śródmieściu przez Motławę uruchomiony był prom linowy^[1] łączący ulicę Wiosny Ludów z ulicą Sienna Grobla, przez Motławę. Na przeprawie promowej kursowały dwa promy starego typu o kształcie prostokątnej tratwy^[1]. Prom numer 2, który uległ katastrofie nie posiadał żadnych zbiorników balastowych^[2], jak również nie miał wyróżnionej rufy ani dziobu^[1]. Wchodziło się do niego z jednej strony, a pokład opuszczało stroną drugą. Analogicznie odbywał się przejazd ludzi w drugim kierunku^[1]. Środkowa część promu była osłonięta blaszanym dachem, a boki brezentowymi ściankami^[2]. W momencie katastrofy to rozwiązanie stało się pułapką dla pasażerów. Zginęli ludzie, którzy zostali uwięzieni w obudowie promu oraz wciągnięci wirem, spowodowanym przez tonącą jednostkę^[2].

Katastrofa

Tego dnia w środku dnia nad Gdańskiem przeszła ulewa, po godzinie 14 nie jeździły tramwaje^[1], toteż część ludzi by nie iść na pieszo skorzystała z promu^[1]. Do wypadku doszło około godziny 15^[1], gdy prom stojąc na rzece czekał na przepłynięcie stateczku Żeglugi Gdańskiej „Maryla”, który kierował się w kierunku morza. Statek zaczepił o napięte liny stalowe, po których prom był prowadzony. „Maryla” pociągnęła liny wciągając prom pod wodę. Osoby znajdujące się pod zadaszeniem miały niewielkie szanse na wydostanie się na otwartą część i ewentualną ucieczkę do wody. W chwili gdy statek zaczepił linę, ławki i wyposażenie poprzewracały się tarasując wyjście^[1]. Prom zatonął w ciągu niecałej minuty.

Trasa promu na planie z 1908

(c) Deutsche Fotothek‎, CC BY-SA 3.0 de

Inny gdański prom, podobny do zatopionego, 1967

Akcja ratunkowa

Początkowo osoby które nie poszły ze statkiem na dno ratowały inne osoby^[1]. Józef Piechowski, chociaż został wciągnięty pod wodę i opadł na dno po kolana, wyrwał się w górę. Na powierzchnię wyciągnął też innego pasażera promu^[1]. Natychmiast do akcji ratunkowej przystąpił kapitan „Maryli” oraz inne okoliczne jednostki^[3]. Kilka minut po katastrofie ówczesny kapitan Portu Gdańskiego Zbigniew Grabski otrzymał wiadomość o zatonięciu promu. Natychmiast udał się szybką motorówką i przy użyciu sprzętu ratowniczego Portu i Ligi Obrony Kraju przystąpił wraz z innymi do akcji ratunkowej^[1]. Do pomocy włączono też jednostki specjalne Marynarki Wojennej. Po wyciągnięciu kilku ciał^[1] dźwig ze Stoczni Gdańskiej przystąpił do podnoszenia statku. Znaleziono w nim 15 ciał^[3] przyczepionych do sufitu^[1]. Łącznie w tym dniu odnaleziono 16 ciał^[1]. 2 sierpnia, już po podniesieniu jednostki na miejsce katastrofy przybył nurek^[1] Marynarki Wojennej Andrzej Liszewski^[1], celem odnalezienia miejsca w którym statek pasażerski zaczepił o linę^[1]. Znalazł on jeszcze dwa ciała: chłopca zaplątanego w linę stalową oraz starszego mężczyzny. Promem podróżowało blisko 40 osób. Życie straciło 18 osób.

Lista zabitych

Tablica pamiątkowa przy Przedsiębiorstwie Robót Wiertniczych Hydropol w Gdańsku

• Mieszkańcy Gdańska:
  • Jan Butio (lub Butia)^[1]
  • Hieronim Greszkiewicz^[1]
  • Roman Stefaniak^[1]
  • Józef Jaworski^[1]
  • Wiesław (lub Witold) Grzela^[1]
  • Elżbieta Niemczyk^[1]
  • Henryk Dziaduch^[1]
  • Edmund Odalski^[1]
  • Jan Matusiewicz^[1]
  • Marianna Bal^[1]
  • Leszek Pawełczyk^[1]
  • Marian Skiba^[1]
• Mieszkańcy Gdyni:
  • Marianna Kudlicka^[1]
  • Marian Wilschenbach^[1]
• Mieszkańcy Sopotu:
  • Paweł Szlagowski^[1]
  • Stefan Rapała (lub Rapola)^[1]
  • Konstanty Prokopowicz^[1]
• Ginter Roter z Pruszcza Gdańskiego^[1]

Dochodzenie i wyjaśnienie

Przyczyną zatonięcia „promu nr 2” było zerwanie przez statek pasażerki „Maryla” linii stalowej która służyła do napędu tego promu. W czasie kiedy prom odbijał od brzegu, do przeprawy dopływał statek pasażerski, który nie został dostrzeżony^[1]. Chociaż z „Maryli” rozległ się gwizdek, to załoga promu go nie usłyszała lub zlekceważyła. Prom ruszając podniósł i naprężył linę, tuż pod powierzchnią wody. W momencie, gdy statek pasażerski doszedł do liny, ta przeszła pod całym kilem^[1], zahaczyła o śrubę napędową i została zerwana. Poprzez to prom został gwałtownie szarpnięty, nabrał wody i poszedł na dno^[1].

Oskarżonym o spowodowanie wypadku został Jerzy Kozłowski^[3][1], który przez Zarząd Dróg i Mostów w Gdańsku został wyznaczony kierownikiem promu. W toku wyjaśnień na jaw wyszło, że miał on niedosłuch^[1]. Stwierdzono również encefalopatię o nieustalonej etiologii. Ponadto stwierdzono lekkie upośledzenie^[1].

Sprawa trafiła do izby morskiej. 26 listopada 1975 roku Izba Morska przy Sądzie Wojewódzkim w Gdańsku pod przewodnictwem sędziego Eugeniusza Jabłońskiego oraz kapitanów Żeglugi Wielkiej: Eustachego Wiśniowskiego i Józefa Struga wydano orzeczenie. Izba orzekła, że winę za katastrofę ponosi Zarząd Dróg i Mostów w Gdańsku^[1]. Ustalono też że do tragedii przyczynił się też Urząd Morski w Gdyni i kapitanat portu w Gdańsku^[1].

Wyrok zapadł w styczniu 1977. Promowy skazany został na 11 miesięcy pozbawienia wolności, z zawieszeniem na 3 lata^[3].

Linki zewnętrzne

• Zdjęcie promu i miejsca katastrofy

Przypisy

Bibliografia

• Bohdan Szermier, „Katastrofa promu na Motławie” (magazyn „30 Dni” [1])
• Jerzy Bitner, „Prom tonie” („Nasze Morze” 9/2010).