Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach

Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach

A/3/99 z dnia 30.04.1999 r.[1]
katedra
Katedra w Gliwicach widziana z wieży kościoła Wszystkich Świętych w Gliwicach (2018)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Gliwice
Adres	Jana Pawła II
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	katedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach
katedra	od 1992
Wezwanie	św. Apostołów Piotra i Pawła
Wspomnienie liturgiczne	Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Historia Data zakończenia budowy 1896-1900 Data poświęcenia 16 maja 1900 Aktualne przeznaczenie katedra diecezji gliwickiej
Dane świątyni Wieża kościelna • wysokość wież 75,5 m Organy • liczba głosów • liczba manuałów 54 3+P Dzwonnica • typ dzwonnicy • nazwa dzwonu wbudowana św. Jerzy, św. Józef, św. Maria
Położenie na mapie Gliwic Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach
Położenie na mapie województwa śląskiego Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach
50°17′28,56″N 18°39′55,85″E/50,291267 18,665514
Strona internetowa

Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach – kościół katedralny w Gliwicach w dzielnicy Śródmieście.

Historia

Kościół został wybudowany w latach 1896-1900. Autorem projektu był architekt Georg Kuczora, który zaprojektował w Gliwicach również m.in. budynek tzw. "Czerwonej chemii".

Na początku świątynia była przez krótki czas kościołem filialnym gliwickiej parafii Wszystkich Świętych. W 1908 roku nastąpiło erygowanie parafii pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła, a jej pierwszym proboszczem został ksiądz prałat Józef Jagło.

Organy wybudował Kurzer z Gliwic w 1900 roku, posiadały 42 głosy. Przebudowała je austriacka firma Rieger w 1936 roku, powiększając je do 54 głosów. Organy obecnie są po kapitalnym remoncie przeprowadzonym w 2009 roku.

W 1992 roku papież Jan Paweł II erygował diecezję gliwicką, a kościół parafialny pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła podniósł do godności kościoła katedralnego.

Kalendarium

• 1890, 15 kwietnia - decyzja korporacji kościelnych o budowie nowego kościoła.
• 1896, 23 listopada - uroczyste położenie kamienia węgielnego
• 1897, maj - ukończenie fundamentów
• 1898, 12 listopada - uroczyste zatknięcie tradycyjnej wiechy na obelkowaniu dachowym
• 1899, 8 listopada - poświęcenie nowego kościoła i odprawienie pierwszej mszy przez proboszcza parafii ks.Pawła Buchali
• 1900, 16 maja - uroczysta konsekracja dokonana przez biskupa wrocławskiego ks. kardynała Jerzego Koppa
• 1908, 15 stycznia - erygowanie nowej parafii i mianowanie pierwszego proboszcza, ks. Józefa Jagłę
• 1917, 26 czerwca - zarekwirowanie dzwonów na cele wojenne
• 1922, 10 września - uroczyste poświęcenie nowych dzwonów
• 1934-1936 – renowacja wnętrza kościoła i remont organów
• 1945, 24 stycznia - ostrzał przez wojska sowieckie pozycji niemieckich w okolicach kościoła powodujący znaczne zniszczenia kościoła
• 1945-1946 – usuwanie szkód wojennych
• 1955-1956 – restauracja witraży
• 1978-1979 – prace malarskie wnętrza wykonane przez artystę J. Szmuca z Krakowa
• 1992, 25 marca - podniesienie kościoła do godności kościoła katedralnego dokonane przez Jana Pawła II

Wnętrze i wyposażenie

Wnętrze kościoła jest utrzymane w stylu neogotyckim.

• Ołtarz główny - wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław) z drzewa sosnowego zawiera:
  • obraz Świętych Apostołów Piotra i Pawła autorstwa Juliana Waldowskiego z Wrocławia,
  • po bokach drewniane rzeźby św. Jadwigi Śląskiej i św. Elżbiety z Turyngii,
  • powyżej rzeźbę św. Michała Archanioła
  • postacie czterech adorujących aniołów
  • tabernakulum zdobione złoconym okuciem
• Ołtarz boczny Najświętszego Serca Pana Jezusa - wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław); zawiera:
  • pośrodku obraz przedstawiający Pana Jezusa w zapraszającym geście, autorstwa Juliana Wałdowskiego z Wrocławia,
  • po bokach figury św. Franciszka z Asyżu i św. Antoniego Padewskiego,
  • powyżej figurę św. Błażeja,
• Ołtarz boczny Najświętszej Marii Panny, wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław); zawiera:
  • obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem jako Królową Nieba, autorstwa Juliana Waldowskiego z Wrocławia,
  • po bokach figury św. Józefa i św. Anny,
  • powyżej figurę św. Alojzego,
• Ołtarz boczny Matki Boskiej Bolesnej ufundowany w 1910 r., a wykonany w Monachium, który zawiera relikwie św. Kandyda, św. Feliksa i św. Klemensji,
• Ołtarz boczny Matki Boskiej Częstochowskiej ufundowany w 1912 (jako akt za świętokradzką zbrodnię) a wykonany w Monachium zawiera:
  • obraz zewnętrzny przedstawiający Boskiego Przyjaciela Dzieci,
  • obraz wewnętrzny zawierający reliefy błog. Bronisławy i św. Notburgi,
  • pod mensą ołtarza św. Stanisława Kostkę,
• Ambona, którą zdobią:
  • reliefy przedstawiające Boskiego Zbawiciela i czterech Ewangelistów,
  • figura św. Jerzego na daszku,
• Droga Krzyżowa – rzeźbiona w drewnie będąca dziełem C. Buhla z Wrocławia,
• Chrzcielnica wykonana z marmuru zawiera:
  • rzeźbioną na drewnianym wieku scenę chrztu Pana Jezusa,
• w przedsionku kościoła znajduje się:
  • rzeźba (ufundowana w 1927) przedstawiająca św. Antoniego Padewskiego, otoczonego ufnymi petentami, będąca dziełem znanego rzeźbiarza bytomskiego F. Schinka,
  • witraż z 1911 r., obrazujący Baranka Bożego adorowanego przez unoszących się aniołów, wykonany w Monachium
• Witraże w prezbiterium wykonane w warsztacie A. Kliema z Raciborza (odrestaurowane w 1955/56), przedstawiające:
  • św. Barbarę, św. Jadwigę, świętych Piotra i Pawła oraz św. Wojciecha i św. Jacka Odrowąża,

Organy

Organy wybudował w 1899 roku gliwicki organmistrz Ernst Kurzer. Projekt dyspozycji przygotował prof. Emil Bohn z Wrocławia, a szafę organową wykonał Zakład Sztuki Kościelnej Buhl również z Wrocławia. Niestety w lipcu 1917 roku organy Kurzera zostały zarekwirowane na cele wojenne. Zdemontowała je firma Klimosch und Dürschlag z Rybnika. Ta sama firma 5 lat później uzupełniła prospekt piszczałkami wykonanymi z cynku. W 1936 roku podjęto dezycję o przebudowie instrumentu przez firmę Rieger, która miała swój zakład w obecnej Kolonii-Mokrej) koło Głubczyc. Firma Rieger wybudowała nowy instrument z wykorzystaniem szafy i niektórych głosów Kurzera. Poświęcenie organów miało miejsce 20 grudnia 1936 roku^[2].

Dyspozycja instrumentu:

Dzwony

Na wieży wiszą trzy staliwne dzwony^[3]. Dawniej, do 1917 roku na wieży wisiały dzwony spiżowe, odlane w ludwisarni Braci Urlich w Apoldzie. Sygnaturka z tej odlewni natomiast dotrwała do 1941 r., kiedy to również została zarekwirowana na potrzeby wojenne^[4]. Dzięki interwencji specjalistów oraz ekspertów z Politechniki Śląskiej w 2021 roku dzwony przeszły remont. Przy jego okazji zawieszono instrument z Odlewni Dzwonów w Gliwicach, który dotychczas znajdował się we wnętrzu katedry i wykorzystano go do odmierzania godzin. Dzwony osadzono na zębatkach, które zostały wykonane wzorując się na poprzednich, oryginalnych, stosowanych przez odlewnię w Bochum^[5].

Galeria

• 

  Mozaika nad wejściem do katedry przedstawiająca św. Apostołów Piotra i Pawła

• 

  (c) PetrusSilesius, CC-BY-SA-3.0

  Wnętrze

• 

  Ołtarz główny

• 

  Organy

• 

  Ambona

• 

  Historia kościoła umieszczona w przedsionku

Zobacz też

• lista najwyższych kościołów na świecie
• święto katedry św. Piotra

Przypisy

Bibliografia

• http://katedra.gliwice.pl/ Strona internetowa Parafii Katedralnej w Gliwicach
• Rocznik Muzeum w Gliwicach, tom IX: 1993, Józef Bonczol, Katedra pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach, str. 215-243

Linki zewnętrzne

• Kościół katedralny pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach - informacje i zdjęcia
• Zdjęcia katedry. katedra.gliwice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-13)].
• Wirtualny spacer