Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Legnicy
 574/54 z dnia 25.11.1949[1] | |||||||||||||
| katedra | |||||||||||||
_ID_593131.jpg) Katedra od strony skrzyżowania ul. NMP i Tadeusza Łączyńskiego. | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | katedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Legnicy | ||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Legnicy  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||
 51°12′25″N 16°09′42″E/51,206944 16,161667 | |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Legnicy – znajduje się przy pl. Katedralnym.
Historia i architektura
Po raz pierwszy wzmiankowana w 1208, spłonęła prawdopodobnie podczas oblężenia miasta w 1241, obecny budynek wzniesiony został w latach 1333–1380, w 1378 zakończono budowę wieży północnej. Wśród jego budowniczych wymieniany jest murator Wiland, zapewne syn wrocławskiego muratora o tym samym imieniu, działającego w XIII w. W XV w. dobudowano 9 kaplic bocznych, w 1648 pożar zniszczył większość wyposażenia i nadwerężył korpus nawy głównej. W latach 1892–1894 dokonano jego przebudowy na kościół neogotycki, dobudowano wieżę południową, część murów zewnętrznych i część detali architektonicznych przekuto[2]. Portal zachodni z lat 1338–1341 zdobił gotycki posąg kamienny NMP z Dzieciątkiem Jezus. Portal północny przedstawia pokłon Trzech Króli – rzadko spotykany w sztuce gotyku. Znajduje się tutaj również pentaptyk z XV w. ze scenami przedstawiającymi św. Annę Samotrzeć, św. Jadwigę oraz sceny Męki Pańskiej – najcenniejszy, zarazem jedyny, zabytek malarstwa gotyckiego, znajdujący się w kaplicy od strony północnej kościoła. Wewnątrz liczne epitafia, renesansowa ambona z lat 1586–1588, barokowy ołtarz, brązowa chrzcielnica w kształcie kielicha mszalnego z XIII w., pochodzące z XIV w. posągi apostołów, płyta nagrobna księcia brzeskiego i legnickiego Ludwika II i jego żony Elżbiety Brandenburskiej. W 1645 w katedrze pochowany został kapitan-porucznik cesarskiego majestatu Joachim Friedrich z prudnickiego rodu Bilicerów[3].
25 marca 1992 papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus ustanowił kościół katedrą. 2 czerwca 1997 w katedrze przebywał papież Jan Paweł II[4].
10 kwietnia 2011 w przedsionku głównego wejścia do świątyni odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą ofiarom katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku. Na tablicy oprócz listy ofiar znajduje się zdanie: „Pan prezydent za życia i po śmierci był przez jednych ludzi poniżany i wyszydzany, ale dla wielu rodaków był nadzieją na odbudowę niepodległej i sprawiedliwej Polski”[5].
5 listopada 2014 r. w krypcie katedry został pochowany ks. dr hab. infułat Władysław Bochnak (1934–2014) wieloletni proboszcz parafii katedralnej[6], natomiast 11 marca 2017 r. w podziemiach katedry spoczął pierwszy biskup legnicki Tadeusz Rybak[7][8].
Organy
Organy zostały wybudowane przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy w 1894 roku. Prospekt pochodzi z XVIII, jest dziełem Ignatiusa Mentzla. Instrument został nieznacznie przebudowany przez Gustava Heinze w 1928 roku, a w 1991 roku gruntownie wyremontowany przez firme braci Broszko z Bolesławca[9].
Dyspozycja instrumentu:
| Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
|---|---|---|---|
| 1. Prinzipal 16' | 1. Gedeckt 16' | 1. Bourdun 16' | 1. Untersatz 32' |
| 2. Bourdun 16' | 2. Prinzipal 8' | 2. Prinzipal 8' | 2. Prinzipal-Bass 16' |
| 3. Prinzipal 8' | 3. Fl. amabile 8' | 3. Violoncello 8' | 3. Violon 16' |
| 4. Gedeckt 8' | 4. Aeoline 8' | 4. Konzert-flöte 8' | 4. Gambe 16' |
| 5. Quintatön 8' | 5. Vox coelestis 8' | 5. Rohrflöte 8' | 5. Subbas 16' |
| 6. Octave 4' | 6. Gemshorn 8' | 6. Octave 4' | 6. Salicet-Bass 16' |
| 7. Hohlflöte 4' | 7. Octave 4' | 7. Travers-flöte 4' | 7. Octavbass 8' |
| 8. Gambe 4' | 8. Spitzflöte 4' | 8. Violine 4' | 8. Violoncello 8' |
| 9. Qiunte 2 2/3' | 9. Octave 2' | 9. Quinte 2 2/3' | 9. Bassflöte 8' |
| 10. Kornett 2-3x | 10. Laringot 1 1/3' + 1' | 10. Piccolo 2' | 10. Octave 4' |
| 11. Octave 2' | 11. Krumhorn 8' | 11. Sifflöte 1' | 11. Quinte 5 1/3' |
| 12. Mixtur 5x | 12. Kornett 3-5x | 12. Posaune 16' | |
| 13. Trompete 8' | 13. Sharf 4-5x | 13. Trompete 8' | |
| 14. Cymbel 3x | |||
| 15. Oboe 8' | |||
| 16. Tuba Mirabilis 8' |
Dzwony
Kuranty
Pierwsze kuranty w katedrze zostały zamontowane w wieży południowej kościoła w 1893 r. Ufundował je stolarz Konrad, który w swoim testamencie przeznaczył na ten cel odpowiednią sumę pieniędzy. 19 dzwonów o łącznej wadze 3 500 kg zostało odlanych w ludwisarni Franza Schillinga, w Apoldzie. Kurant był podłączony do zegara i co godzinę od 6.00 do 22.00 wygrywał melodie religijne związane z określoną porą dnia. W 1944 r. kuranty nakazem władz hitlerowskich zarekwirowano na cele wojenne. Po wielu latach pochodzący spod Wałbrzycha prezes Fundacji "Erika - Simon - Stiftung", Gerhard Simon po przesiedleniu z Niemiec odwiedził Legnicę w celu posłuchania kurantu, który słuchał jeszcze jako mały chłopiec. Dzięki swojej inicjatywie oraz postawie ówczesnego proboszcza Simon ufundował nowy kurant, składający się 18 dzwonów odlanych w Holandii[10][11].
Dzwony
Na wieży znajdują się obecnie trzy dzwony. Dwa największe pochodzą z kościoła św. Marii Magdaleny w Zatoniu koło Bogatyni, która to wieś zniknęła z powierzchni ziemi w ramach poszerzania się terenów kopalni Turów. Trzeci dzwon ostał się z wojennych konfiskat. Instrumenty zamiast imion mają inskrypcje[12][11]. Dwa mniejsze poświęcone są poległym podczas 1 wojny światowej. W 2018 roku po kilku latach milczenia dzwony przeszły remont, który wykonała firma RDUCH BELLS & CLOCKS[13]. Instrumenty otrzymały nowe zawieszenia i serca oraz nowy mechanizm wprawiania ich w ruch[11].
| Waga (kg) | Ton | Rok odlania | Odlewnia | |
|---|---|---|---|---|
| Mały dzwon | 120 kg | gis" | ? | Albert Geittner, Wrocław |
| Średni dzwon | 460 kg | h' | 1920 | Schilling & Lattermann, Morgenröthe-Rautenkranz |
| Duży dzwon | 1200 kg | f' | 1922 | Albert Geittner, Wrocław |
Galeria
Zdjęcie zrobione z placu Powstańców Wielkopolskich. Na pierwszym planie pomnik Jana Pawła II
Ujęcie z północnej części placu Powstańców Wielkopolskich.
Wieże katedry
Portal północny – scena Pokłonu Trzech Króli
Portal zachodni
Rozeta nad portalem zachodnim
Renesansowa ambona z lat 1586–1588
Barokowy ołtarz
Patroni diecezji śś. Piotr i Paweł
Pomnik Papieża Jana Pawła II
Tablica upamiętniająca Wielki Jubileusz Roku 2000
Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Legnicy
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2010-02-01].
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 326.
- ↑ Bilitsch – Bilitz, eine Stadt und Herrschaft – Bilitz, Bielsky von – Bilitzer von Bilitz – Bilkan – Bilke – Bilkenstern – Bilkowsky, Belkowsky – Bill, N. – Bill, Wilhelm – Billa, ein kleiner Fluß oder Bach im Herzogthum Crain – Blättern im Zedler-Lexikon Bd. 0, Seite 622, www.zedler-lexikon.de [dostęp 2020-12-26].
- ↑ Ks. Władysław Bochnak, Jan Paweł II w katedrze legnickiej, Edytor, Legnica 1997, ISBN 83-907812-2-0.
- ↑ Płyta smoleńska odsłonięta w Katedrze legnickiej. legnica.fm, 2011-04-10. [dostęp 2011-05-01].
- ↑ Ciało księdza Bochnaka spocznie w katedrze. fakty.lca.pl, 2 listopada 2014. [dostęp 2015-10-18].
- ↑ Pogrzeb bp Tadeusza Rybaka. episkopat.pl.
- ↑ Legnica pożegnała swojego pierwszego biskupa. niedziela.pl.
- ↑ Legnica ( Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła), musicamsacram.pl [dostęp 2021-11-24].
- ↑ Kuranty na wieży legnickiej katedry, niedziela.pl [dostęp 2022-08-16] (pol.).
- ↑ a b c d Instytut Gość Media, Znowu grają, legnica.gosc.pl, 10 maja 2018 [dostęp 2022-08-16].
- ↑ a b zegary mojej i przodkow Legnicy, www.liegnitz.pl [dostęp 2022-08-16].
- ↑ Instytut Gość Media, Dzwony daly głos, legnica.gosc.pl, 7 maja 2018 [dostęp 2022-08-16].
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa Legnicy, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Flaga województwa dolnośląskiego
Autor: Lollencja, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Legnica, kościół par. p.w. śś. Piotra i Pawła, ob. katedra, 1333-1390, 1863-1894
Katedra św.św. Piotra i Pawła w Legnicy
Autor: SchiDD, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kathedrale St. Peter und Paul in Liegnitz/Legnica
Autor: SchiDD, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kathedrale St. Peter und Paul in Liegnitz/Legnica
.jpg)
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 4.0
Legnica, katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 4.0
Legnica, katedra pw. śś Apostołów Piotra i Pawła. Dwudzielny portal zachodni z figurą Madonny z Dzieciątkiem (Piękna Madonna Śląska). Główne wejście do świątyni
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 3.0
Legnica, katedra kościoła rzymskokatolickiego pw. świętych Piotra i Pawła, patroni diecezji śś. Piotr i Paweł
Autor: Andrzej19, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katedra legnicka. Ujęcie z północnej części placu Powstańców Wielkopolskich.
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 3.0
Legnica, pomnik Papieża Jana Pawła II przed katedrą pw. śś Apostołów Piotra i Pawła
.JPG)
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rozeta nad portalem zachodnim katedry legnickiej
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica upamiętniająca ustanowienie katedry legnickiej Kościołem Jubileuszowym w Wielkim Jubileuszu Roku 2000
Autor: Lollencja, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Legnica, kościół par. p.w. śś. Piotra i Pawła, ob. katedra, 1333-1390, 1863-1894
Autor: Sławomir Milejski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Legnica, kościół par. p.w. śś. Piotra i Pawła, ob. katedra, 1333-1390, 1863-1894