Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Szawlach

Katedra Świętych Apostołów
Piotra i Pawła w Szawlach

Šv. Petro ir Povilo katedros.jpg

katedra
Państwo	Litwa
Miejscowość	Szawle
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Diecezja	szawelska
Wezwanie	Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Wspomnienie liturgiczne	Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Historia Data rozpoczęcia budowy po 1617 Data zakończenia budowy przed 1634 Data poświęcenia 1634 Data zniszczenia 1941-1943 Data odbudowy 1951–1953 Fundator Mikołaj Radziwiłł „Sierotka” Hieronim Wołłowicz
Dane świątyni Styl manieryzm
Położenie na mapie Szawli Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Szawlach
Położenie na mapie Litwy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Szawlach
55°55′57,2″N 23°19′11,4″E/55,932556 23,319833

Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Szawlach (lit. Šiaulių Šv. apaštalų Petro ir Pauliaus katedra) – kościół rzymskokatolicki położony przy Aušros takas 3 w Szawlach. Zbudowany w 1 połowie XVII wieku w stylu manierystycznym, przebudowany w niewielkim stopniu na przełomie XIX/XX wieku. Podniesiony do roli katedry w 1997.

Historia

Pomiędzy rokiem 1610 a 1616 zapadła decyzją o wniesieniu obecnego kościoła, podjęta wspólnie przez starostę szawelskiego Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotkę” oraz biskupa wileńskiego Mikołaja Paca. Po śmierci „Sierotki” budowie patronował Hieronim Wołłowicz, na co wskazuje herb na portalu prowadzącym do zakrystii. Kościół został zbudowany najpewniej niedługo przed 1634 rokiem^[1], w którym został poświęcony przez biskupa żmudzkiego Jerzego Tyszkiewicza (według innych źródeł kościół powstał w: 1595^[2], 1617, 1625^[3]). Wzorem dla kościoła mogła być kaplica grobowa w Château d’Anet pod Paryżem, którą przed 1566 rokiem zaprojektował Claude de Foucque^[1].

Kościół św. św. Piotra i Pawła w Szawlach w XIX wieku.

O obronnym charakterze kościoła w Szawlach decyduje obecność wąskich okienek strzelniczych umieszczonych w poszczególnych elewacjach i sześć nadwieszonych wieżyczek na rzucie okręgu wyposażone w otwory strzelnicze.

W końcu XIX wieku nastąpiła niewielka przebudowa podczas której podwyższono wieżę, dodając ostatnią kondygnację oraz wymieniono hełmy na wieży i na wieżyczkach. Do obiegającego trzecią kondygnację fryzu arkadkowego dodano pilastry. W latach 1911–1912 przebudowano oba aneksy dodając wieloboczne zamknięcia, a w roku 1924 obie kaplice kaplice boczne, w tym jedną, od strony północnej, na miejscu wcześniejszej kruchty.

Po zniszczeniach II wojny światowej odbudowany w latach 1951–1953.

Kościół charakteryzuje się ponad 70–metrową ośmioboczną wieżą zakończoną szpicem widoczną z każdego punktu miasta. W świątyni znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej oraz XVIII-wieczne organy przeniesionymi tu z kościoła św. Trójcy w Kownie.

Bibliografia

• Aleksandra Szymanowicz-Hren, Ecclesia parochialis in oppido Szaule murata, tituli SS. Petri et Pauli apostolorum, habens omnem decorem, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Kowalczyk, J., Sebastian Serlio a sztuka polska, o roli włoskich traktatów architektonicznych w dobie nowożytnej, Wrocław: Zakład Narod. im. Ossolińskich, 1973.
• Baranowski, A. J., Między Rzymem a Wilnem. Magnackie fundacje sakralne w Wielkim Księstwie Litewskim w czasach kontrreformacji na tle polityki Dynastycznej w Europie Środkowej, Warszawa: IS PAN, 2006
• Tarwoynia, P., Przywitanie wesołe <...> na szczęśliwy przyjazd do Szawel <...> Georgii Tyszkiewicz <...> Episcopi Samogitiae <...> na <...> Kościoła Szawelskiego poświęcenie. Roku Pańskiego 1634, Wilno, 1634.(Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. BPAU, st. dr. 3903)

Przypisy