Katedra św. Lamberta w Liège
![]() Katedra w końcu XVIII w., przed jej zburzeniem | |||||||||
Państwo | ![]() | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Prowincja | ![]() | ||||||||
Miejscowość | Liège | ||||||||
Wyznanie | katolickie | ||||||||
Kościół | rzymskokatolicki | ||||||||
Wezwanie | św. Lamberta | ||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Belgii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||
![]() |
Katedra św. Lamberta – nieistniejąca katedra w Liège w Belgii, wzniesiona na początku VIII w., ok. 1000 r. zastąpiona budowlą romańską, a po pożarze w 1185 r. gotycką. Zburzona w latach 1794–1827.
Historia
Początki katedry sięgają VIII w. Ok. 700 r. w miejscu późniejszej katedry został zabity przez przeciwników politycznych biskup Maastricht Lambert. Następca Lamberta na stanowisku biskupim, Hubert, zbudował wkrótce na tym miejscu martyrium, do którego przeniósł szczątki zamordowanego poprzednika[1][2][3] (wedle hagiograficznej legendy sam Lambert po śmierci miał żądać przeniesienia swych szczątków z Maastricht na miejsce śmierci[2]). Kult Lamberta ściągał tutaj licznych pielgrzymów[1]. W ciągu VIII w. (prawdopodobnie po śmierci Humberta) miasto Liège stało się główną siedzibą biskupów rezydujących dotąd przede wszystkim w Maastricht[2][4][5]. Martyrium stało się ich katedrą, a w IX w. zostało rozbudowane (o wymiarach po rozbudowie 70 x 23 m)[3]. W 881 katedra została spalona podczas najazdu Normanów, szybko ją jednak odbudowano[2][3].
W końcu X w. biskupi Liège stali się władcami księstwa[1][4], a relikwie św. Lamberta spoczywające w katedrze miały je chronić przed wrogami[1]. Kolejna przemiana katedry nastąpiła za czasów pierwszego księcia-biskupa Notgera na przełomie X i XI w. Wzniesiono wówczas nową budowlę[4][6] w stylu romańskim, długą na niemal 100 m. Szczątki św. Lamberta umieszczono w krypcie pod kościołem[6]. Nowa katedra była budowlą dwuchórową i dwuwieżową i stanowiła wzór dla późniejszej architektury regionu nadmozańskiego[4]. Rozkwitająca w tym okresie szkoła katedralna czyniła z miasta wiodący ośrodek intelektualny Europy[7].
W nocy z 28 na 29 kwietnia 1185 katedrę niemal całkowicie zniszczył pożar[8][6]. Odbudowę świątyni rozpoczęto wkrótce po pożarze[8][9] i już w 1189 arcybiskup Kolonii Filip z Heinsbergu (pod nieobecność biskupa Liège przebywającego na krucjacie) wyświęcił pierwszą jej część (zachodnią), a w 1200 pochowany został tu biskup Albert z Cuyck[8]. Prace trwały jednak znacznie dłużej[8][9]. Nowa katedra była budowlą gotycką[4][9], zwieńczoną trzema wieżami[9], z których ostatnią wzniesiono w XV w.[8][9] Nowa świątynia stanęła na planie podobnym do poprzedniej świątyni romańskiej, z rozbudowaną częścią zachodnią[9].
W 1789 na fali wydarzeń wielkiej rewolucji francuskiej mieszkańcy miasta zwrócili się przeciwko władzy biskupa[10] i zadecydowali o zburzeniu katedry, stanowiącej jej symbol. Stała się ona rezerwuarem materiałów budowlanych i od 1794 była rozbierana[4][10]. W całości zniknęła z powierzchni ziemi w 1827, a placowi, który powstał w tym miejscu, nadano nazwę placu św. Lamberta[10].
W miejscu, w którym istniała katedra, od początku XX w. kilkakrotnie prowadzono badania archeologiczne[11][12][13][14][15]. W 2003 otwarto tu muzeum archeologiczne Archéoforum, w ramach którego udostępniane są do zwiedzania podziemia placu z reliktami katedry odkrytymi podczas wykopalisk[16]. Liczne zachowane zabytki z katedry znajdują się także w muzeum Trésor de Liège[17].
Galeria
Madonna w kościele Jana van Eycka z ok. 1425, w tle być może wnętrze katedry św. Lamberta
Plan katedry gotyckiej
Przypisy
- ↑ a b c d Rita T. Tekippe: Lambert of Liège. W: Holy People of the World: A Cross-Cultural Encyclopedia. Phyllis G. Jestice (ed.). Santa Barbara - Denver - Oxford: ABC Clio, 2004, s. 496. ISBN 1-57607-355-6.
- ↑ a b c d Catherine Saucier: A Paradise of Priests: Singing the Civic and Episcopal Hagiography of Medieval Liège. Rochester: University of Rochester Press, 2014, s. 15, 96–97, 139, seria: Eastman studies in music. 108. ISBN 978-1-58046-480-2.
- ↑ a b c The first catherdral. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-11)].
- ↑ a b c d e f Liège. W: The Grove Encyclopedia of Medieval Art and Architecture. Colum P. Hourihane (ed.). T. Laarne to Pépin de Huy. Oxford - New York: Oxford University Press, 2012, s. 62–63. ISBN 978-0-19-539536-5.
- ↑ A crime scene. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
- ↑ a b c The Notger catherdral. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
- ↑ William W. Kibler: Liège. W: Medieval France. An Encyclopedia. William W. Kibler, Grover A. Zinn, Lawrence Earp, John Bell Hennemann, Jr. (ed.). Abingdon - New York: Routledge, 2016, s. 549. ISBN 978-1-138-06253-5.
- ↑ a b c d e Alain Marchandisse: La cathédrale gothique Saint-Lambert à Liège: Apport des sources écrites. W: La cathédrale gothique Saint-Lambert à Liège: une église et son contexte. Benoît Van den Bossche (dir.). Liège: Université de Liège, 2005, s. 22–27, seria: Études et Recherches Archéologiques de l'Université de Liège. 108.
- ↑ a b c d e f The Gothic catherdral. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
- ↑ a b c The Liege Revolution. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
- ↑ 1907-1909. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
- ↑ 1977-1984. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-12)].
- ↑ 1990-1995. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
- ↑ 1999-2003. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-11)].
- ↑ Since the opening. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-18)].
- ↑ Presentation. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-12)].
- ↑ Les oeuvres majeures du Trésor. W: Trésor de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26].
Linki zewnętrzne
- Archéoforum de Liège. [dostęp 2018-09-25].
- Reconstitution de la Cathédrale Notre-Dame-et-Saint-Lambert de Liège.... [dostęp 2018-09-25].
- Trésor de Liège. [dostęp 2018-09-25].
Media użyte na tej stronie
Carte de Liège de Blaeu : Cathédrale Saint Lambert de Liège, Détail
Autor: Milenioscuro, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Liège province, Belgium
(c) Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0
Sint Lambert: plattegrond, reproductie uit Bulletin de la Commission royale des monuments et des sites blz. 56.
Autor: Kleon3, Licencja: CC BY-SA 4.0
Romanesque capital of the former Cathedral of Saint Lambert (Liège or Mosan, ca 1180), museum Grand Curtius, Liège, Belgium.
Jean Deneumoulin, View of Saint Lambert Cathedral in Liège before its destruction in and after the Liège Revolution (1789-91). Print collection of the Grand Curtius, Liège, Belgium.
Autor: Ch1902, Min's, Licencja: CC BY-SA 3.0
Flag of the Belgian province Liege.
Cathédrale Saint-Lambert plan des vestiges, ca 1015
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Belgium