Katedra św. Lamberta w Liège

Katedra św. Lamberta
Ilustracja
Katedra w końcu XVIII w., przed jej zburzeniem
Państwo Belgia
Prowincja Liège
MiejscowośćLiège
Wyznaniekatolickie
Kościółrzymskokatolicki
Wezwanieśw. Lamberta
Położenie na mapie prowincji Liège
Mapa konturowa prowincji Liège, u góry znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Lamberta”
Położenie na mapie Belgii
Ziemia50°38′43,8″N 5°34′26,5″E/50,645500 5,574028

Katedra św. Lamberta – nieistniejąca katedra w Liège w Belgii, wzniesiona na początku VIII w., ok. 1000 r. zastąpiona budowlą romańską, a po pożarze w 1185 r. gotycką. Zburzona w latach 1794–1827.

Historia

Początki katedry sięgają VIII w. Ok. 700 r. w miejscu późniejszej katedry został zabity przez przeciwników politycznych biskup Maastricht Lambert. Następca Lamberta na stanowisku biskupim, Hubert, zbudował wkrótce na tym miejscu martyrium, do którego przeniósł szczątki zamordowanego poprzednika[1][2][3] (wedle hagiograficznej legendy sam Lambert po śmierci miał żądać przeniesienia swych szczątków z Maastricht na miejsce śmierci[2]). Kult Lamberta ściągał tutaj licznych pielgrzymów[1]. W ciągu VIII w. (prawdopodobnie po śmierci Humberta) miasto Liège stało się główną siedzibą biskupów rezydujących dotąd przede wszystkim w Maastricht[2][4][5]. Martyrium stało się ich katedrą, a w IX w. zostało rozbudowane (o wymiarach po rozbudowie 70 x 23 m)[3]. W 881 katedra została spalona podczas najazdu Normanów, szybko ją jednak odbudowano[2][3].

W końcu X w. biskupi Liège stali się władcami księstwa[1][4], a relikwie św. Lamberta spoczywające w katedrze miały je chronić przed wrogami[1]. Kolejna przemiana katedry nastąpiła za czasów pierwszego księcia-biskupa Notgera na przełomie X i XI w. Wzniesiono wówczas nową budowlę[4][6] w stylu romańskim, długą na niemal 100 m. Szczątki św. Lamberta umieszczono w krypcie pod kościołem[6]. Nowa katedra była budowlą dwuchórową i dwuwieżową i stanowiła wzór dla późniejszej architektury regionu nadmozańskiego[4]. Rozkwitająca w tym okresie szkoła katedralna czyniła z miasta wiodący ośrodek intelektualny Europy[7].

W nocy z 28 na 29 kwietnia 1185 katedrę niemal całkowicie zniszczył pożar[8][6]. Odbudowę świątyni rozpoczęto wkrótce po pożarze[8][9] i już w 1189 arcybiskup Kolonii Filip z Heinsbergu (pod nieobecność biskupa Liège przebywającego na krucjacie) wyświęcił pierwszą jej część (zachodnią), a w 1200 pochowany został tu biskup Albert z Cuyck[8]. Prace trwały jednak znacznie dłużej[8][9]. Nowa katedra była budowlą gotycką[4][9], zwieńczoną trzema wieżami[9], z których ostatnią wzniesiono w XV w.[8][9] Nowa świątynia stanęła na planie podobnym do poprzedniej świątyni romańskiej, z rozbudowaną częścią zachodnią[9].

W 1789 na fali wydarzeń wielkiej rewolucji francuskiej mieszkańcy miasta zwrócili się przeciwko władzy biskupa[10] i zadecydowali o zburzeniu katedry, stanowiącej jej symbol. Stała się ona rezerwuarem materiałów budowlanych i od 1794 była rozbierana[4][10]. W całości zniknęła z powierzchni ziemi w 1827, a placowi, który powstał w tym miejscu, nadano nazwę placu św. Lamberta[10].

W miejscu, w którym istniała katedra, od początku XX w. kilkakrotnie prowadzono badania archeologiczne[11][12][13][14][15]. W 2003 otwarto tu muzeum archeologiczne Archéoforum, w ramach którego udostępniane są do zwiedzania podziemia placu z reliktami katedry odkrytymi podczas wykopalisk[16]. Liczne zachowane zabytki z katedry znajdują się także w muzeum Trésor de Liège[17].

Galeria

  • Madonna w kościele Jana van Eycka z ok. 1425, w tle być może wnętrze katedry św. Lamberta

  • Katedra w połowie XVII w.

  • Katedra w końcu XVIII w.

  • Fragment ruin katedry na przełomie XVIII i XIX w.

  • Plan pozostałości katedry romańskiej

  • Plac św. Lamberta ze słupami symbolicznie wyznaczającymi miejsce dawnej katedry

  • Rzeźbiony kapitel z romańskiej katedry

Przypisy

  1. ↑ a b c d Rita T. Tekippe: Lambert of Liège. W: Holy People of the World: A Cross-Cultural Encyclopedia. Phyllis G. Jestice (ed.). Santa Barbara - Denver - Oxford: ABC Clio, 2004, s. 496. ISBN 1-57607-355-6.
  2. ↑ a b c d Catherine Saucier: A Paradise of Priests: Singing the Civic and Episcopal Hagiography of Medieval Liège. Rochester: University of Rochester Press, 2014, s. 15, 96–97, 139, seria: Eastman studies in music. 108. ISBN 978-1-58046-480-2.
  3. ↑ a b c The first catherdral. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-11)].
  4. ↑ a b c d e f Liège. W: The Grove Encyclopedia of Medieval Art and Architecture. Colum P. Hourihane (ed.). T. Laarne to Pépin de Huy. Oxford - New York: Oxford University Press, 2012, s. 62–63. ISBN 978-0-19-539536-5.
  5. ↑ A crime scene. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  6. ↑ a b c The Notger catherdral. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  7. ↑ William W. Kibler: Liège. W: Medieval France. An Encyclopedia. William W. Kibler, Grover A. Zinn, Lawrence Earp, John Bell Hennemann, Jr. (ed.). Abingdon - New York: Routledge, 2016, s. 549. ISBN 978-1-138-06253-5.
  8. ↑ a b c d e Alain Marchandisse: La cathédrale gothique Saint-Lambert à Liège: Apport des sources écrites. W: La cathédrale gothique Saint-Lambert à Liège: une église et son contexte. Benoît Van den Bossche (dir.). Liège: Université de Liège, 2005, s. 22–27, seria: Études et Recherches Archéologiques de l'Université de Liège. 108.
  9. ↑ a b c d e f The Gothic catherdral. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  10. ↑ a b c The Liege Revolution. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  11. ↑ 1907-1909. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  12. ↑ 1977-1984. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-12)].
  13. ↑ 1990-1995. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  14. ↑ 1999-2003. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-11)].
  15. ↑ Since the opening. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-18)].
  16. ↑ Presentation. W: Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-12)].
  17. ↑ Les oeuvres majeures du Trésor. W: Trésor de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Liege-Blaeu-cathedrale.jpg
Carte de Liège de Blaeu : Cathédrale Saint Lambert de Liège, Détail
Belgium Liège location map.svg
Autor: Milenioscuro, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Liège province, Belgium
Plattegrond, reproductie uit Bulletin de la Commission royale des monuments et des sites blz. 56. - Luik - 20318362 - RCE.jpg
(c) Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0
Sint Lambert: plattegrond, reproductie uit Bulletin de la Commission royale des monuments et des sites blz. 56.
Liège, Grand Curtius. Chapiteau d'un pilier de la ancienne cathédrale St-Lambert (vers 1180).JPG
Autor: Kleon3, Licencja: CC BY-SA 4.0
Romanesque capital of the former Cathedral of Saint Lambert (Liège or Mosan, ca 1180), museum Grand Curtius, Liège, Belgium.
20100722 liege11.JPG
Autor: Jean Housen, Licencja: CC BY 3.0
La place Saint-Lambert à Liège.
Jean Deneumoulin, Vue de la cathédrale Saint-Lambert de Liège avant 1789 (collection Grand Curtius, Liège).jpg
Jean Deneumoulin, View of Saint Lambert Cathedral in Liège before its destruction in and after the Liège Revolution (1789-91). Print collection of the Grand Curtius, Liège, Belgium.
Flag of the Province of Liège.svg
Autor: Ch1902, Min's, Licencja: CC BY-SA 3.0
Flag of the Belgian province Liege.
St Lambert Vestige.JPG
Cathédrale Saint-Lambert plan des vestiges, ca 1015