Katedra w Elgin

Katedra Świętej Trójcy w Elgin
*Holy Trinity Cathedral in Elgin*
	90142 z dnia 6 lutego 1995
	katedra
	; Katedra Świętej Trójcy w Elgin; (widok od wschodu)
Państwo	Wielka Brytania
Kraj	Szkocja
Miejscowość	Elgin
Wyznanie	Katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Historia
Data rozpoczęcia budowy	10 kwietnia 1224
Data zakończenia budowy	1501
Data poświęcenia	19 lipca 1224
Data zamknięcia	1560
Aktualne przeznaczenie	ruina, obiekt turystyczny
Data zniszczenia; • przez	1560-1824; pożary, po 1560 r. dewastacja
Fundator	Aleksander II (król Szkocji); biskup Andreas de Moravia
Dane świątyni
Styl	gotyk
Świątynia; • materiał bud.	; • kamień
Wieża kościelna; • liczba wież	; 2
Liczba naw	3
	Położenie na mapie Moray Contains Ordnance Survey data © Crown copyright and database right, CC BY-SA 3.0 Katedra Świętej Trójcy w Elgin
	Położenie na mapie Wielkiej Brytanii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Katedra Świętej Trójcy w Elgin
	Położenie na mapie Szkocji (c) Eric Gaba, NordNordWest, CC BY-SA 3.0 Katedra Świętej Trójcy w Elgin
	57°39′02″N 3°18′20″W/57,650556 -3,305556

Katedra Świętej Trójcy w Elgin (ang.: Holy Trinity Cathedral in Elgin, gael.: Cathair-eaglais na Trianaid ann an Eilginn) to obecnie ruina XIII-wiecznego katolickiego kościoła katedralnego, siedziby biskupa w latach 1224-1560, w Elgin w Szkocji. Zwana była "Latarnią Północy".

Historia

7 kwietnia 1206 r. papież zgodził się na przeniesienie siedziby biskupa ze Spynie do Elgin. Fundatorem nowej katedry w Elgin był król Aleksander II. Pożar w 1270 r. w katedrze doprowadził do gruntownej jej przebudowy i rozbudowy. W dniu 17 czerwca 1390 r. katedra wraz z osiemnastoma domami kanoników i kapelanów została ponownie spalona przez Alexandra Stewarta, hrabiego Buchan; była to zemsta za ekskomunikowanie go przez biskupa. Odbudowa rozpoczęła się niemal natychmiast. Kolejna rozbudowa katedry miała miejsce w latach 1482-1501.^[1]

Pierwsza katedra została zbudowana na początku XIII wieku na planie krzyża. W drugiej połowie XIII wieku, kościół został rozbudowany. Długość jego wynosiła około 85 metrów. W tej fazie dodano ośmioboczny kapitularz. Do nawy głównej prowadziły trzy wrota, w tym największe centralne wrota procesyjne. Na zachodniej fasadzie katedry znajdują się 2 wysokie wieże, pochodzące z pierwszego etapu budowy. Prezbiterium było w większości zbudowane pod koniec XIII wieku; tylko w północnej ścianie można zobaczyć pozostałości pierwszego kościoła. W pobliżu katedry znajduje się tzw. Dom Biskupa, który był prawdopodobnie domem kierownika chóru katedralnego.^[1]

Zwycięstwo reformacji w Szkocji w 1560 r. oznaczało upadek katedry w Elgin, która nie była kościołem parafialnym i w związku z tym nie miała racji bytu w kalwinizmie. Zgodnie z zasadami nowego wyznania, katedrę ogołocono z wyposażenia i dzieł sztuki sakralnej; wybito też witraże. W latach 1567-1568 zerwano z dachu katedry ołowiane pokrycie, co spowodowało szybką degradację budowli. Mimo to, katedra była w XVII wieku sporadycznie miejscem nabożeństw protestanckich i katolickich. 4 grudnia 1637 r. zawalił się dach prezbiterium. W Niedzielę Wielkanocną 1711 r. centralna wieża zawaliła się i pociągnęła wraz ze sobą część ścian. W tym czasie teren wokół katedry przekształcono w cmentarz miejski.^[1]

Chociaż w 1689 r. oficjalnie katedra stała się własnością Korony, nie zrobiono jednak nic, aby ją ocalić. Zrujnowana katedra służyła mieszkańcom Elgin jako źródło materiałów budowlanych. Dopiero w 1824 r. Robert Reid, architekt królewski, opracował plan stabilizacji budynku. Zabezpieczanie ruin katedry przed dalszą degradacją i zawaleniem rozpoczęto dopiero na początku XX wieku; prace trwają do dziś, m.in. przykryto dachem wieże i kapitularz.^[1]