Katowice Szopienice Północne

Katowice Szopienice Północne

nr rej. A/948/2022 z 22 marca 2022 roku[1]
Budynek dawnego dworca kolejowego przy placu Ogród Dworcowy (widok od strony torów kolejowych)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Lokalizacja	Szopienice-Burowiec
Zarządca	PKP PLK[2]
Data otwarcia	1868[3]
Poprzednie nazwy	Schoppinitz-Rosdzin[3] – 1868–1884 Schoppinitz R.O.U.E.[3] – 1884–1913 Schoppinitz Nord[3] – 1913–1922 i 1939–1945 Roździeń[3] – 1922–1939 Szopienice Północne[3] – 1945–1975
Rodzaj	stacja techniczna
Dane techniczne
Liczba peronów	0 (dawniej 2)[3]
Liczba krawędzi peronowych	0 (dawniej 2)[3]
Kasy
Linie kolejowe
161 Katowice Szopienice Północne – Chorzów Stary[3] 654 Szabelnia – Katowice Szopienice Północne[3] 656 Katowice Szopienice – Katowice Szopienice Północne[4] 657 Katowice Szopienice Północne – Katowice Muchowiec KMA[3]
Położenie na mapie Katowic Katowice Szopienice Północne
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Katowice Szopienice Północne
Położenie na mapie województwa śląskiego Katowice Szopienice Północne
50°15′51″N 19°05′29″E/50,264167 19,091389
Portal Transport szynowy

Katowice Szopienice Północne – stacja techniczna^[2] (dawniej stacja^[3]) w Katowicach, w województwie śląskim, w Polsce, położona pomiędzy ul. Roździeńską i Wałową od północy a placem Ogród Dworcowy od południa, w dzielnicy Szopienice-Burowiec^[5].

Stacja została oddana do użytku w 1868 roku w ramach budowy linii Kolei Prawego Brzegu Odry (niem. Rechte Oderufer Eisenbahn^[6]) od strony z Wrocławia w do Dziedzic. Obecnie przez stację odbywa się wyłącznie ruch pociągów towarowych^[7], natomiast ruch pasażerski przez Katowice Szopienice Północne prowadzony był do 1 kwietnia 1968 roku^[8].

Historia

Powstanie i eksploatacja stacji

Budynek dawnego hotelu dworcowego w Szopienicach (pocztówka z 1913 roku)

Północna stacja kolejowa na granicy Roździenia i Szopienic powstała dzięki powołanemu w 1868 roku Towarzystwu Kolei Prawego Brzegu Odry, które kontynuowało prace Kolei Opolsko-Tarnogórskiej. Spółka ta budowała etapami z Wrocławia linię kolejową w kierunku Górnego Śląska od strony północnej (przez Kluczbork, Tarnowskie Góry i Bytom)^[9]. Linię od strony Chorzowa (Starego) do Szopienic i dalej w kierunku Muchowca otwarto 15 listopada 1868 roku^[10][11]. Linia ta prowadziła dalej do Dziedzic. Łączna długość linii z Wrocławia przez Bytom, Szopienice Północne, Murcki i Pszczynę liczyła 256,97 km. Wraz z tą linią w Szopienicach powstała stacja kolejowa ze dużym budynkiem dworca kolejowego^[9]. W 1870 roku pociąg osobowy z Pszczyny do Szopienic docierał do stacji po dwóch godzinach i 16 minutach^[9].

Przez Roździeń i Szopienice już przebiegała natomiast wybudowana wcześniej linia kolejowa Kolei Górnośląskiej, lecz ze względu na konkurencję ze stacji kolei prawoodzrzańskiej również Kolej Górnośląska zdecydowała się na budowę przystanku^[9], którego oddanie do użytku nastąpiło w 1870 roku^[12]. Dzięki powstaniu drugiego punktu na mieszkańcy Szopienic i Roździenia mieli do dyspozycji od tego momentu dwa posterunki ruchu^[9], które dzieliły między siebie dystans kilku minut dojścia pieszo^[13].

W latach powojennych przestały kursować pociągi pasażerskie przez Katowice Szopienice Północne – ruch pasażerski zawieszono 1 kwietnia 1968 roku^[8]. PKP prowadziła również proces elektryfikacji linii kolejowych. W ramach tych działań, 25 kwietnia 1990 oddano do eksploatacji trakcję elektryczną na liniach kolejowych przechodzących przez stację^[14].

Modernizacja stacji

31 maja 2019 roku PKP Polskie Linie Kolejowe ogłosiło przetarg na kompleksową przebudowę stacji Katowice Szopienice Północne^[15] w ramach modernizacji północnej kolejowej obwodnicy Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, lecz po przedłużającej się procedurze przetargowej umowę na prace podpisano dopiero w dniu 4 września 2020 roku^[16]. Wartość prac ma łącznie wynieść około 100 milionów złotych, a zakończenie realizacji planowane jest na I kwartał 2023 roku^[17].

W ramach tych prac planowana jest wymiana torów i rozjazdów, co umożliwi wzrost prędkości przejeżdżających przez stację pociągów do 80 km/h. Dodatkowo zostanie wymieniona sieć trakcyjna, a także ma powstać nowa nastawnia. Wraz z przebudową stacji planowana jest modernizacja sąsiedniego wiaduktu kolejowego nad ul. Lwowską – pod nią zostanie poprowadzony nowy chodnik oraz ścieżka rowerowa^[17].

Infrastruktura

Nastawnia dysponująca KSz

Wieża wodna na stacji z widocznym wodowskazem

Zabudowa dawnej lokomotywowni

Katowice Szopienice Północne to stacja techniczna^[2] (dawniej stacja^[3]), zarządzana przez PKP Polskie Linie kolejowe. Położona jest ona na trzech czynnych liniach kolejowych: nr 161 (stacja początkowa; km osi 0,001), 654 (stacja końcowa; km osi 1,358) i 657 (stacja początkowa; km osi 0,001)^[2]. Na liniach tych odbywa się wyłącznie ruch towarowy^[7]. Stacja Katowice Szopienice Północne wyposażona jest w 14 torów stacyjnych o łącznej długości 7516 metrów, ka których znajduje się 40 rozjazdów^[18].

Na tej stacji technicznej znajdują się dwa obiekty prowadzące ruch kolejowy^[18]:

• KSz – nastawnia dysponująca – budynek położony przy ul. Wałowej w pobliżu skrzyżowania z ul. Lwowską^[5]; jest to dwukondygnacyjny, ceglany budynek z betonowymi fundamentami, pokryty dachówką; posiada drewniane stropy, schody oraz stolarką drzwiową; budynek ten jest pod nadzorem konserwatora zabytków; nastawnia wyposażona jest w urządzenia do telekomunikacji^[18],
• KSz-1 – nastawnia wykonawcza – budynek położony przy ul. Roździeńskiej, przy wiadukcie kolejowych w pobliżu Bagna^[5]; jest to dwukondygnacyjny, ceglany budynek o konstrukcji stalowej, z betonowymi fundamentami, pokryty dachem z papy; posiada drewnianą stolarkę drzwiową, a także schody zewnętrzne stalowe; budynek powstał w 1911 roku^[18]; nastawnia wyposażona jest w urządzenia do telekomunikacji^[18];

Do sterowania ruchem kolejowym na stacji używa się urządzeń mechanicznych z sygnalizacją świetlną, zabudowanych w 1905 roku^[18]. Stacja jest oświetlona za pomocą 68 opraw, a także posiada urządzenia elektrycznego ogrzewania rozjazdów – obydwa systemy zainstalowano w 1972 roku^[18].

Stacja techniczna Katowice Szopienice Północne jest wyposażona w punkt ładunkowy^[2]. Posiada ona także nieużywane bądź używane w innym przeznaczeniu budynki: lokomotywownię, obrotnicę i wieżę wodną. W przeszłości na stacji znajdował się żuraw wodny, a także dwa perony, z czego ten przy budynku był w przeszłości zadaszony^[3]. Wieża wodna zlokalizowana jest na końcu ul. Wypoczynkowej, przy zabudowaniach lokomotywowni. Jest ona oczyszczona z wewnętrznego wyposażenia, a jej stan techniczny jest zły. We wnętrzu głowicy zachował się zbiornik na wodę, a na elewacji łata wodowskazowa^[19].

Dworzec kolejowy zlokalizowany jest przy placu Ogród Dworcowy. Powstał on w latach 80. XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego. Obok budynku dworca kolejowego, przy ul. Lwowskiej 6 zlokalizowany jest budynek dawnej poczty kolejowej w stylu historyzmu ceglanego, który powstał w tym samym okresie^[20]. Jest on wpisany do gminnej ewidencji zabytków. Budynek jest murowany, o powierzchni użytkowej budynku wynoszącej 217 m² i kubaturze 1860 m³, kryty dwuspadowym dachem z papy. Pełni obecnie funkcje mieszkalne^[18]. Decyzją z 22 marca 2022 roku dworzec wraz z sąsiednim budynkiem dawnego biura celnego został wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A/948/2022)^[1].

Przypisy

Bibliografia

• KrzysztofK. Soida KrzysztofK. (red.), Dzieje katowickiego okręgu kolejowego, Katowice: Śląska Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych, 1997 .

Linki zewnętrzne

• Katowice Szopienice Północne w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
• Katowice Szopienice Północne w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – www.atlaskolejowy.net
• Plan schematyczny stacji (stan na 13 lutego 2002 roku). zamowienia.plk-sa.pl.

Katowice Szopienice Północne
Linia 161 Katowice Szopienice Północne – Chorzów Stary (0,001 km)
		Katowice Dąbrówka Mała odległość: 2,661 km
Linia 654 Szabelnia – Katowice Szopienice Północne (1,358 km)
podg. Szabelnia odległość: 1,153 km
Linia 656 Katowice Szopienice – Katowice Szopienice Północne
Katowice Szopienice
Linia 657 Katowice Szopienice Północne – Katowice Muchowiec KMA (0,001 km)
		podg. Stawiska odległość: 1,995 km