Kauczuk syntetyczny

Kauczuk syntetyczny – ogólna nazwa wszystkich kauczuków, otrzymywanych na drodze sztucznej syntezy chemicznej. Stanowi podstawowy składnik sztucznej gumy. Spotyka się je także w elastycznych żelach, sztucznych piankach, wykorzystuje się je do produkcji elastycznych tkanin, lin i wielu innych zastosowań.

Historia syntezy w Polsce

W 1935 r. zespół inżyniera Wacława Szukiewicza z Chemicznego Instytutu Badawczego przeprowadził udaną próbę syntezy sztucznego kauczuku. Kauczuk ten zwany KER-em w 1937 r. zaczęto produkować na skalę półprzemysłową[1]. W sierpniu 1938 roku uruchomiono Zakłady Chemiczne S.A. „Dębica” (obecnie Tikkurila Polska SA w Dębicy[2], pierwszą polską i czwartą na świecie (po USA, Niemczech i ZSRR) fabrykę kauczuku syntetycznego. W 1938 roku podjęto również unikalną produkcję kauczuku syntetycznego z alkoholu w Zakładach Chemicznych w Kutnie (obecnie Polmos). Jeden ze współwłaścicieli tej firmy dr inż. Mieczysław Rotstein (w USA pisany jako Rosten) po przerzuceniu przez wywiad brytyjski do USA, kontynuował dalsze badania w tej dziedzinie w Kanadzie i w USA[3].

Podział

Rodzaje syntetycznych kauczuków:

  • kauczuki dienowe:
  • kauczuki inne:
    • poliuretany - z którego produkuje się pianki elastyczne, stosowane w meblarstwie, przemyśle samochodowym i obuwniczym
    • poliestry - z których wiele posiada własności elastyczne i jest stosowane jako pianki zamiennie z poliuretanami
    • poliamidy elastyczne
    • kauczuki silikonowe - stosowane w medycynie, przemyśle elektronicznym, motoryzacyjnym i wielu innych.

Z praktycznego punktu widzenia kauczuki syntetyczne dzieli się na:

  • wulkanizowane na gorąco (HTV) - które przekształca się w gumę z użyciem środków sieciujących w wysokiej temperaturze, często z zastosowaniem kalandrów - są one zwykle stosowane do produkcji gumy wielkotonażowej
  • wulkanizowane na zimno (RTV) - które przekształca się w gumę poprzez proste zmieszanie ciekłego kauczuku ze środkiem sieciującym - co umożliwia formowanie przedmiotów w warunkach niemal domowych
  • formowane przez reaktywny wtrysk (RIM) - w których prepolimer, który właściwie nie jest jeszcze kauczukiem jest mieszany w trakcie formowania z innym prepolimerem i środkiem sieciującym - w wyniku czego w samej formie zachodzi jednocześnie wulkanizacja i polimeryzacja co umożliwia produkcję elastycznych kształtek o bardzo dużych rozmiarach i złożonych kształtach - tego rodzaju kauczuki są stosowane zwłaszcza w przemyśle motoryzacyjnym.

Zobacz też

Przypisy

  1. Janusz Zastocki: Wacław Szuszkiewicz. Polonia Technica. [dostęp 2013-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-28)].
  2. Polifarb, www.polifarb-debica.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-14] (ang.).
  3. Sławomir Łotysz. Kontrowersje wokół roli tzw. polskiego procesu w amerykańskim programie kauczuku syntetycznego w latach 1942-1945. „Analecta”. 19 (1-2), s. 331–343, 2010.