Kawalerowie Mieczowi

Kawalerowie Mieczowi
Herb zakonu
Pełna nazwa

Inflancki Zakon Rycerzy Chrystusa

Nazwa łacińska

Fratres militiae Christi de Livonia

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Założyciel

Albert von Buxhövden

Data założenia

1202

Kawalerowie Mieczowi[1], Zakon Kawalerów Mieczowych (łac. Fratres militiae Christi de Livonia, niem. Brüder der Ritterschaft Christi von Livland, inne nazwy: zakon liwoński, rycerze chrystusowi[2]) – niemiecki zakon rycerski w Inflantach (obecna Łotwa i Estonia), założony w oparciu o regułę templariuszy w Rydze przez cysterskiego opata Teodoryka w 1202. Formalnie byli zależni od biskupa ryskiego Alberta von Buxhövdena. Powstali w celu obrony oraz rozszerzania diecezji ryskiej[1].

Rycerze od samego początku starali się wyzwolić od zależności biskupiej i stworzyć suwerenne państwo[1]. W roku 1218 spór przybrał takie rozmiary, że biskup Albert zdecydował się wezwać na pomoc Duńczyków, król Waldemar II stanął jednak po stronie zakonu, przy okazji zajmując północną Estonię.

Kawalerowie mieczowi znani byli ze swoich licznych występków. Volquin został wielkim mistrzem po tym jak jego poprzednika Winnego von Rohrbach, zamordował jeden z braci zakonnych. Uciskanie ludności Inflant (co potępiał papież Honoriusz III) doprowadziło do powstania w 1222 roku, po którym rycerze zakonni zajęli ziemie króla duńskiego w Estonii. Dopiero interwencja legata papieskiego Wilhelma z Modeny przywołała ich do porządku. Kolejny legat, Baldwin z Alny, próbując odebrać kawalerom duńską twierdzę Rewel, dostał się do niewoli. Po jej opuszczeniu wytoczył zakonowi proces. W atmosferze skandalu, szukając ratunku, mistrz Volquin zwrócił się do Krzyżaków z prośbą o połączenie obu zakonów.

Po ciężkiej klęsce zadanej przez litewskich Bałtów pod Szawlami w 1236 roku, w której poległ między innymi Volquin, Rycerze Chrystusowi połączyli się w 1237 roku z zakonem krzyżackim, przyjmując jego regułę[1]. Ocalali z pogromu szawelskiego Kawalerowie Mieczowi, zasileni kontyngentem rycerzy krzyżackich pod dowództwem Hermanna von Balka stali się rycerzami krzyżackimi. W istocie doszło wówczas do inkorporacji zakonu liwońskiego do państwa krzyżackiego, dało to początek inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego, którą zaczęto od tej pory określać zakonem inflanckim[3]. Inflancka linia Krzyżaków zachowała pewną autonomię administracyjną względem macierzystej części zakonu[4]. W 1346 król duński Waldemar IV Atterdag sprzedał zakonowi Estonię[5].

W XIV wieku po walkach z arcybiskupem ryskim zakon inflancki zyskał pozycję hegemona w Inflantach, lecz stracił ją po przegranej przez Krzyżaków wojnie w latach 1409–1411[6]. W jej wyniku doszło do rozłamu w państwie krzyżackim i gałąź inflancka odzyskała pełną niezależność. W XVI wieku Inflanty stały się celem podboju Iwana IV Groźnego[6]. W 1558 wojska Wielkiego Księstwa Moskiewskiego uderzyły na zakon, rozpoczynając tym samym wojny inflanckie[5]. Państwo zakonu inflanckiego pozostało niezależne do 1561 roku, kiedy ostatni wielki mistrz Gotthard Kettler złożył hołd królowi polskiemu Zygmuntowi II Augustowi. Z części ziem utworzono Księstwo Kurlandii i Semigalii pod władaniem Kettlerów, natomiast reszta znalazła się pod wspólnym władaniem Korony i Litwy[7].

Rycerstwo inflanckie

Z rodów niemieckiego rycerstwa kawalerów mieczowych pochodziła większa część szlachty w polskich Inflantach (Berg, Borch, Brunnow, Bucholc, Bystram, Denhoff, Felkersamb, Fittinghof, Freyman, Grothus, Holstinghausen Holsten, Hylzen, Korff, Landsberg, Ludyngshauz, Manteuffel, Mohl, Plater, Putkamer, Roemer, Roenne, Ropp, Szweryn, Taube, Tyzenhaus, Weiss-Weyssenhof, czy Zyberg)[8].

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Encyklopedia PWN ↓, Kawalerowie Mieczowi.
  2. ↑ Jakub Rudnicki, Historia Polski / Zakon Kawalerów Mieczowych, Słownik pojęć historycznych, 20 stycznia 2006 [dostęp 2019-06-05].
  3. ↑ Encyklopedia PWN ↓, Inflancki Zakon.
  4. ↑ Eric Christiansen: Krucjaty północne. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2009, s. 144–145. ISBN 978-83-7510-358-8.
  5. ↑ a b Encyklopedia PWN ↓, Inflanty.
  6. ↑ a b Encyklopedia PWN ↓, Estonia. Historia.
  7. ↑ Encyklopedia PWN ↓, Łotwa. Historia.
  8. ↑ Gustaw Manteuffel: O starodawnej szlachcie krzyżacko-rycerskiej na kresach inflanckich, Lwów 1910.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Historia Łotwy

Latvia Coat of Arms

Media użyte na tej stronie

Coat of Arms of Latvia.svg
Coat of arms of Latvia.
Teutonic Order 1260.png
Autor: S. Bollmann, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of the monastic state of the Teutonic Knights, 1260
Maurycy Gottlieb - Livonian Brothers of the Sword do homage to Polish king - 1557.png
Hołd zakonu inflanckiego przed królem Zygmuntem Augustem w Pozwolu w 1557, według Maurycego Gottlieba
SwordBrothers.svg
Seal of the Livonian Brothers of Sword, medieval Livonia;
text = + S•MAGISTRI•ET FRM•MILICIE CRI•DE•LIVONIA