Kazimiera Bujwidowa

Kazimiera Bujwidowa

Kazimiera Klimontowicz

Data i miejsce urodzenia	16 października 1867 Warszawa
Data i miejsce śmierci	8 października 1932 Kraków
Miejsce spoczynku	Cmentarz Rakowicki
Zawód, zajęcie	działaczka społeczna
Rodzice	Ludwika Szcześniewska, Kazimierz Klimontowicz
Małżeństwo	Odon Bujwid
Dzieci	Kazimiera, Zofia, Jadwiga, Helena, Jan, Stanisław

Kazimiera Bujwidowa, wł. Kazimiera Bujwid z domu Klimontowicz (ur. 16 października 1867 w Warszawie, zm. 8 października 1932 w Krakowie) – polska działaczka społeczna, publicystka, feministka i ateistka.

Życiorys

Była córką Ludwiki Szcześniewskiej i Kazimierza Klimontowicza pochodzącego z drobnej szlachty litewskiej. Po wczesnej śmierci matki została oddana przez ojca pod opiekę jego siostry Karoliny Petroneli Klimontowicz, uczestniczki powstania styczniowego. Ukończyła w Warszawie pensję dla panien zdając egzamin i zdobywając uprawnienia nauczycielki domowej. Ukończyła również kurs krawiectwa, a jako słuchaczka Uniwersytetu Latającego studiowała nauki biologiczne. W 1886 roku wyszła za mąż za Odona Bujwida, zostając równocześnie laborantką w pracowni męża. W 1893 rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie Odo zaczął pracować na Uniwersytecie Jagiellońskim, a Kazimiera objęła najpierw administrację, zaś od 1918 kierownictwo założonego przez męża Zakładu Produkcji Surowic i Szczepionek. W czasie I wojny światowej wraz z mężem i najstarszą córką lekarką prowadziła szpital dla rannych żołnierzy Legionów Polskich.

Działalność społeczna

Od 1893 działała w Towarzystwie Szkół Ludowych, była współorganizatorką i prezeską krakowskiej czytelni dla kobiet, zajmowała się zakładaniem bezpłatnych czytelni dla młodzieży. W latach 90. XIX wieku oficjalnie wystąpiła z Kościoła rzymskokatolickiego i ogłosiła swoją bezwyznaniowość, co spowodowało ostracyzm towarzyski wobec Bujwidów w konserwatywnym krakowskim środowisku. W latach 1896–1906 przewodniczyła Towarzystwu Gimnazjalnej Szkoły Żeńskiej, doprowadziła do utworzenia pierwszego na ziemiach polskich gimnazjum dla dziewcząt z programem i maturą równorzędną jak w gimnazjach męskich. Zainicjowała akcje pisania indywidualnych i zbiorowych podań kobiet o prawo do studiów – zaowocowało to w 1896 przyjęciem na studia pierwszych studentek. W 1904 roku skierowała do Sejmu Krajowego, a w 1910 do Rady Państwa w Wiedniu petycję w sprawie równouprawnienia kobiet na uniwersytetach. W 1908 zaangażowała się w kampanię przedwyborczą Marii Dulębianki – pierwszej kobiety kandydującej do Sejmu Krajowego. W roku 1910 jako delegatka z Galicji wzięła udział w kongresie spraw kobiecych w Paryżu. W 1912 była delegatką na I Zjazd Austriacki w sprawie praw wyborczych dla kobiet. Podczas I wojny światowej wycofała się z aktywnej działalności społecznej między innymi z powodu przewlekłej choroby.

Działalność publicystyczna

Odo i Kazimiera Bujwidowie zaangażowali się w odnowę Zamku na Wawelu, w zamian za co otrzymali pamiątkową cegiełkę

Grobowiec Bujwidów na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Współpracowała w latach 1902–1907 z pismem "Nowa Reforma", a w latach 1907–1911 z pismem "Ster" oraz publikowała w Nowym Słowie. Była autorką broszur feministycznych: Prawa nauczycielek z 1903, Czy kobieta powinna mieć takie same prawa co mężczyzna z 1909, U źródeł kwestii kobiecej z 1910, O postępowym i niepostępowym ruchu kobiecym w Galicji z 1913 roku. Zabierała głos w sprawach edukacji i wychowania dzieci – w 1903 opublikowała broszurę Domy ludowe, a w 1905 Reformę wychowania i ochronę dziecka. W styczniu 1919 roku ukazała się Deklaracja programowa kobiet wobec nadchodzących wyborów do Sejmu Ustawodawczego.

Upamiętnienie

1 grudnia 2021 Rada Miasta Krakowa zdecydowała o ustanowieniu Nagrody im. Kazimiery Bujwidowej, która ma być wyróżnieniem dla kobiet, które podejmują innowacyjne inicjatywy, działają na rzecz wzmacniania innych kobiet, angażują się w poprawę życia lokalnych społeczności i są inspiracją dla młodego pokolenia dziewcząt i chłopców^[1].

Bibliografia

• Katarzyna Dormus, "Kazimiera Bujwidowa 1867–1932. Życie i działalność społeczno-oświatowa" wyd. Kraków 2002
• Anna Kiesell, Kazimiera Bujwidowa. Człowiekiem się czuję, więc ludzkich praw żądam! [w:] Ewa Furgał (red.), Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, Fundacja Przestrzeń Kobiet, Kraków 2009, wydanie I, ISBN 978-83-928639-0-8
• Jan Hulewicz: Bujwidowa Kazimiera. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 111–112. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Publikacje Kazimiery Bujwidowej w serwisie Polona.pl
• Teksty Kazimiery Bujwidowej w bibliotece Wolne Lektury