Kazimierz Badeni

Kazimierz Badeni

Data i miejsce urodzenia	14 października 1846 Surochów
Data i miejsce śmierci	9 lipca 1909 Krasne
Premier Austrii (Przedlitawii)
Okres	od 30 września 1895 do 30 listopada 1897
Poprzednik	Erich von Kielmansegg
Następca	Paul Gautsch von Frankenthurn
Odznaczenia

Kazimierz Badeni

Kazimierz Badeni

Tablica upamiętniająca Kazimierza Badeni na ulicy Badeni w Pradze

Kazimierz Feliks Badeni (ur. 14 października 1846 w Surochowie, zm. 9 lipca 1909) – hrabia, polityk polski, prawnik i premier austriackiego rządu.

Życiorys

Pochodził z rodziny Badenich pieczętującej się herbem Bończa pochodzenia wołoskiego, która została nobilitowana w końcówce XVII wieku^[1] i obdarzona w Austrii tytułem hrabiowskim w osobie jego dziada Kazimierza Stanisława 8 listopada 1845^[2]. Ukończył studia uzyskując tytuły doktora praw i filozofii^[3].

Był politykiem konserwatywnym. Karierę polityczną rozpoczął jako starosta w Żółkwi, następnie w Rzeszowie i Krakowie. Był posłem na Sejm Krajowy Galicji^[3] kadencji V, VI, VII, VIII i IX. W latach 1888–1895 był namiestnikiem Galicji^[3].

Zdaniem wielu polskich badaczy starał się złagodzić konflikt polsko-ukraiński, dlaczego zawarł porozumienie z częścią przedstawicieli ruchu ukraińskiego, m.in. z Ołeksandrem Barwinskim («nowa era»). Zdaniem innego przedstawiciela ruchu ukraińskiego, posła dra Ewhena Ołesnyckiego, Kazimierz Badeni znany przede wszystkim wobec nadużyć podczas wyborów posłów na Sejm Krajowy Galicji w 1895 i posłów Rady Państwa w Wiedniu w 1897 (tzw. Wybory badeniowskie), kiedy zginęło kilka Ukraińców, a polityka «nowej ery» była skierowana przeciw interesom Ukraińców^[4]. Ostro zwalczał rodzący się ruch socjalistyczny i ludowy (chrześcijańsko-społeczny ks. Stojałowskiego). Równolegle z urzędem Namiestnika pełnił stanowisko prezydenta c. k. krajowej dyrekcji skarbu i c. k. galicyjskiej dyrekcji dóbr państwowych^[3]. Jego zastępcą był Jan Lidl^[3]. W 1894 jako namiestnik brał aktywny udział w urządzaniu wielkiej wystawy krajowej we Lwowie. Rozwijał szkolnictwo.

W latach 1895–1897 był premierem Austrii. W przemówieniu powitalnym cesarz wyraził nadzieję, że z jego rządem chciałby współpracować do śmierci^[5]. Jego rząd upadł pod wpływem oporu Niemców i socjalistów, po tym jak wprowadził w Czechach równouprawnienie języków czeskiego i niemieckiego. Cesarz udzielił mu dymisji (28 listopada 1897) po zamieszkach ludności robotniczej Wiednia wywołanych usunięciem przy pomocy sił policyjnych niemieckich posłów opozycji (zgodnie z obowiązującym: „lex Falkenhayn”). Zamieszki te zorganizowane były przez nacjonalistów niemieckich pod przywództwem Georga Schönerera, którzy otwarcie zmierzali do połączenia Austro-Węgier z Cesarstwem Niemieckim.

Słynął ze zwięzłości wypowiedzi, co wpływowa wiedeńska gazeta Neue Freie Presse uznała za dobrą stronę jego słabej znajomości języka niemieckiego.

Był żonaty z Marią Marianną Apolonią Skrzyńską herbu Zaremba (1850–1937). Ich dziećmi byli Ludwik (1873–1916) oraz Maria (1874–1950), żona Adama Krasińskiego IV ordynata na Opinogórze od 1897, a po jego śmierci od 1912 hr. Zygmunta Zamoyskiego (1875–1931).

Kazimierz Badeni zmarł w pociągu, wracając z kuracji w Karlowych Warach, gdzie leczył się na cukrzycę. Po południu 9 lipca 1909 znaleziono go nieżyjącego w pociągu pośpiesznym na stacji Krasne, blisko rodzinnego majątku w Busku^[6].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Wielki Orderu Leopolda (Austria, 1891)^[3][2]
• Komandor z Gwiazdą Orderu Franciszka Józefa (Austria, 1886)^[3][2]
• Order Korony Żelaznej III klasy (Austria, 1882)^[3][2]
• Krzyż Wielki Orderu św. Grzegorza Wielkiego (St. Apostolska, 1893)^[3][2]
• Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego I kl. (Prusy, 1896)^[2]
• Wielka Wstęga Orderu Orła Białego (Rosja, 1896)^[2]
• Krzyż Wielki Orderu Orła Białego (Serbia, 1896)^[2]
• Wielka Wstęga Orderu św. Aleksandra (Bułgaria, 1897)^[2]
• Wielka Wstęga Orderu Słonia Białego (Syjam, 1897)^[2]
• Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy (Rumunia, 1897)^[2]

• c. i k. rzeczywisty tajny radca od 1888^[3][2]
• c. i k. szambelan (podkomorzy) od 1878^[3][2][7]
• honorowy obywatel miast Żółkwi^[3], Brodów^[3], Gródka^[3], Drohobycza^[3], Jasła^[3], Starego Sącza^[3], Tarnowa^[3], Nowego Sącza^[3], Krosna^[3], Trembowli^[3], Rohatyna^[3], Stryja^[3], Dobromila^[3], Sokala^[3], Wadowic^[3] (wszystkie tytuły nadane przed 1895)^[3], Krakowa^[3] (17 grudnia 1894), Jarosławia^[3] (1894), Lwowa (3 października 1895)^[8][9], Przemyśla, Rzeszowa, Sanoka (1894)^[10][11], Leżajska (1897)^[12], Łańcuta (1897)^[13], Ropczyc (1897)^[14].

Zobacz też

• Pałac Badenich w Busku

Przypisy

Bibliografia

• Leon Gustaw Dziubiński: Poczet prezydentów, wiceprezydentów i obywateli honorowych miasta Lwowa. Lwów: 1896, s. 23–24.
• Badeni Kazimierz. W: Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna. T. II. Kraków: Wyd. Gutenberg, Drukarnia Ludowa w Krakowie, 1929, s. 91. (reprint. Warszawa, 1994. ISBN 83-86381-02-7).

Linki zewnętrzne

• Artur Sporniak i Jan Strzałka – Bóg działa urokiem

Literatura uzupełniająca

• Stanisław Starzyński, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 205–207.