Kazimierz Bein

Kazimierz Bein Kabe
Data i miejsce urodzenia	29 lutego 1872 Sierżnia
Data i miejsce śmierci	15 czerwca 1959 Łódź
Zawód, zajęcie	okulista

Kazimierz Bein (stoi 2. od lewej) w gronie polskich esperantystów, 1908 r.

Kazimierz Bein (ur. 29 lutego 1872 w Sierżni, zm. 15 czerwca 1959 w Łodzi)^[1] – polski okulista, jeden z założycieli Polskiego Towarzystwa Okulistycznego^[2].

W latach 1903–1910 Kazimierz Bein był aktywistą esperanckim, tłumaczem i leksykografem znanym pod pseudonimem Kabe. W roku 1911 nagle, bez wyjaśnienia, opuścił ruch esperancki^[3].

Działalność esperancka

Kabe zdobył sławę tłumaczeniem na esperanto powieści Dno nędzy (La fundo de l' mizero) Wacława Sieroszewskiego, które ukazało się w 1904. Wśród dzieł, które przetłumaczył znajduje się między innymi Faraon Bolesława Prusa; Bein tłumaczył także z języka niemieckiego (Baśnie braci Grimm – Elektitaj fabeloj, 1906) i rosyjskiego (m.in. Ojcowie i dzieci Iwana Turgieniewa). Od 1906 był wiceprzewodniczącym Akademii Esperanta. Stworzył również jeden z pierwszych słowników esperanckich: Vortaro de Esperanto.

Działalność Kabe na rzecz esperanta zakończyła się w 1911 r. Powodami odejścia od języka, które podał 20 lat później, były rozczarowanie esperantystami, którzy w niedostatecznym stopniu władają językiem, oraz to, że esperanto nie zdobywa popularności. Uznał, że inny, nowy język sztuczny będzie w przyszłości odgrywał rolę międzynarodowego^[3].

Rezygnacja Kabe, ojca stylu esperanckiego i jednego z pionierów ruchu, zrobiła na esperantystach duże wrażenie. Od jego pseudonimu powstał czasownik kabei oznaczający Uczynić jak Kabe, który, będąc bardzo aktywnym esperantystą, nagle i zupełnie przestał pisać w esperancie^[4] lub opuścić esperanto po aktywnym i udanym uczestnictwie w ruchu^[5].

Twórczość esperancka

Okładka IV wydania esperanckiego tłumaczenia Pieśni przerwanej, 1928

• Unua Legolibro (Pierwsza czytanka, 1907)
• Vortaro de Esperanto (Słownik esperanta, 1910)

Tłumaczenia

• Dno nędzy, Wacław Sieroszewski (La fundo de l' mizero, 1904)
• Latarnik, Henryk Sienkiewicz (w zbiorze La lanternisto kaj aliaj prozaĵoj de Polaj aŭtoroj, 1905^[6])
• Antologia Polska (Pola Antologio, 1906)
• Baśnie wybrane braci Grimm (Elektitaj Fabeloj, 1906^[7])
• Faraon, Bolesław Prus (La Faraono, 1907)
• Chrestomatia Międzynarodowa (Internacia Krestomatio, 1907)
• Pieśń przerwana, Eliza Orzeszkowa (La Interrompita Kanto^[8])
• W palarni opium, Władysław Stanisław Reymont (En fumejo de l' opio, 1909^[9])
• Poezje prozą, Iwan Turgieniew (Versaĵoj en Prozo, 1909^[10]
• Ojcowie i dzieci, Iwan Turgieniew (Patroj kaj Filoj, 1909)
• Dobra pani, Eliza Orzeszkowa (Bona Sinjorino, 1909)
• Na sądzie, z objawień nieboszczyka, Julian Kaliszewski (La Juĝo (Letero de mortinto), 1909-1910^[11]
• La lasta, Władysław Stanisław Reymont (1910)
• W więzieniu - Jewgienij Czirikow (En Malliberejo)
• Mój zegarek, Maria Konopnicka (Mia Poŝhorloĝo, 1912)
• Legenda, Eliza Orzeszkowa (Legendo^[12])

Prace naukowe

• Zwyrodnienie krążkowe plamki żółtej (1948)
• O poprawność mowy polskiej: (najpospolitsze błędy w polszczyźnie lekarzy) (1950)
• Najprostsze oko schematyczne (1951)
• Zarys okulistyki Bronisław Ziemiński (Bein przygotował pracę do druku, 1930)

Życie prywatne

Urodził się we wsi Sierżnia pod Łodzią, w posiadłości ojca – Aleksandra Beina – powstańca styczniowego i syberyjskiego zesłańca. Jego rodzina była pochodzenia żydowskiego, niemniej Beinowie wyznawali katolicyzm. Bein nie założył rodziny. Został pochowany na cmentarzu św. Józefa w Łodzi^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Baldur Ragnarsson: Kabe – nia unua vortaristo (Juna amiko, nr 92, 2000)
• GeoffreyG. Sutton GeoffreyG., Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto, 1887-2007, New York: Mondial, 2008, ISBN 1-59569-090-5, OCLC 230802330 .
• Andrzej Grzybowski, Julia Urszula Orlińska, Kazimierz Bein (1872-1959): współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Okulistycznego i aktywny esperantysta, s. 106-112, w: "Archiwum Historii i Filozofii Medycyny", tom 82, Poznań 2019 ISSN 0860-1844