Kazimierz Deczyński

Kazimierz Deczyński
podporucznik
Data i miejsce urodzenia

5 marca 1800
Brodnia

Data i miejsce śmierci

27 grudnia 1838
Francja

Przebieg służby
Lata służby

1829–1831

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

2 Pułk Piechoty Liniowej

Główne wojny i bitwy

Powstanie listopadowe

Kazimierz Deczyński
Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła

Opis życia wieśniaka polskiego

Kazimierz Deczyński (ur. 5 marca 1800 w Brodni, zm. 27 grudnia 1838 we Francji) – polski pamiętnikarz pochodzenia chłopskiego, uczestnik powstania listopadowego, jeden z najbardziej znanych burzycieli chłopskich[1].

Życiorys

Urodził się w rodzinie chłopskiej. Edukację rozpoczął od nauki w szkole elementarnej w Brodni a kontynuował od 1813 w Warcie. Z powodów finansowych w 1815 został zmuszony do przerwania nauki i powrotu do domu. Po złożeniu egzaminu 1 stycznia 1818 został nauczycielem szkoły parafialnej w Brodni[2]. Pracując jako nauczyciel w latach 1818–1828, angażował się w sprawy chłopskie będąc ich doradcą i opiekunem, stając się jednym z najbardziej znanych tzw. burzycieli chłopów. Stosunek szlachty do pańszczyzny i chłopów widział następująco: Każdy szlachcic polski woli stracić połowę swego majątku jakimkolwiek bądź sposobem, niżeli pozwolić na to, ażeby chłopi w jego wsi od odrabiania mu pańszczyzny wolnymi być mieli. Każdy szlachcic polski woli jednego momentu stracić sto dukatów, aniżeli widzieć przed sobą chłopa polskiego z nakrytą głowa stojącego, gdyż to byłaby obraza honoru szlacheckiego, ażeby chłop nie zdejmował czapki przed szlachcicem i nie kłaniał mu się aż do samych stóp[3].

W 1829 pomimo uznania za niezdolnego do służby wojskowej wcielony został do 2 pułku piechoty liniowej stacjonującego w Końskich[4]. W szeregach pułku walczył w powstaniu listopadowym awansując w 1831 do stopnia podporucznika[5]. Awans miał miejsce po przekroczeniu przez pułk granicy z Prusami. Dowódca pułku podpułkownik Zalewski docenił udział Deczyńskiego w powstaniu, miał też na uwadze to, że jako oficer będzie lepiej traktowany w pruskiej niewoli[6][7].

Po powstaniu wyemigrował do Francji, gdzie napisał Opis życia wieśniaka polskiego. Książka opatrzona tytułem Żywot chłopa polskiego na początku XIX wieku[8] została wydana w 1907 roku. Za napisanie tej książki Kazimierz Deczyński był krytykowany przez środowisko emigracyjne, gdyż wyrażał się w niej negatywnie o ustroju feudalnym i szlachcie polskiej[9]. Pamiętnik ten stał się kanwą powieści Leona Kruczkowskiego pt. Kordian i cham[10].

Przypisy

  1. ↑ Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski. Warszawa 1973, s. 47.
  2. ↑ Pamiętnik chłopa 1949 ↓, s. 3,5.
  3. ↑ Lewandowski 1959 ↓, s. 115.
  4. ↑ Pamiętnik chłopa 1949 ↓, s. 38.
  5. ↑ Pamiętnik chłopa 1949 ↓, s. 46.
  6. ↑ Lewandowski 1959 ↓, s. 119, 120.
  7. ↑ Jędrzejewicz 1974 ↓, s. 380.
  8. ↑ Kazimierz Deczyński, Żywot chłopa polskiego na początku XIX stulecia, Warszawa ; Lwów: Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza, 1907.
  9. ↑ Pamiętnik chłopa 1949 ↓, s. V-XXXVI.
  10. ↑ Adolf Nowaczyński, Pan minister z Plewisk. Kurjer Poznański, niedziela, 23 sierpnia 1936, s. 3.

Bibliografia

  • Kazimierz Deczyński: Pamiętnik chłopa-nauczyciela. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1949.
  • Władysław Lewandowski: Uczestnicy powstania listopadowego opowiadają. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1959.
  • Jerzy Jędrzejewicz: Zwycięstwo pokonanych: opowieść o Stanisławie Worcellu. Warszawa: Wydawnictwo Pax, 1974.

Linki zewnętrzne