Kazimierz Dzierżanowski
 gen. dyw. Kazimierz Dzierżanowski | |
 generał dywizji | |
| Data i miejsce urodzenia | 24 października 1872 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | maj 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1893–1932 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | II Brygada Artylerii Legionów |
| Stanowiska | dowódca brygady artylerii |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   _4r_BAR.svg){kind=small}    | |
Kazimierz Antoni Rafał Dzierżanowski[1] (ur. 24 października 1872 w Hałuszczyńcach[2], zm. w maju 1940 w Kijowie) – generał dywizji Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Był synem Zygmunta, właściciela Czahar w tarnopolskim[3], dzierżawcy dóbr, powstańca z 1863, oraz Marii z Fedorowiczów. W 1893 ukończył studia na Wydziale Artylerii Wojskowej Akademii Technicznej w Wiedniu i został oficerem zawodowym artylerii cesarskiej i królewskiej armii. Służył w artylerii we Lwowie, w 1914 uzyskał awans na stopień kapitana. Walczył na frontach I wojny światowej. Wojnę zakończył w stopniu podpułkownika.
Po upadku Austrii, od 2 listopada 1918 dowodził polskimi oddziałami na Morawach, przyprowadził je w granice Polski[2]. Przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu podpułkownika i przydzielony do Generalnego Inspektoratu Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W lutym 1919 został dowódcą I, następnie II Brygady Artylerii Legionów. Od 1 lipca 1919 był jednocześnie inspektorem artylerii Frontu Północno-Zachodniego. 9 października 1919 roku został mianowany dowódcą XI Brygady Artylerii[4]. W okresie listopad 1919 – marzec 1922 zastępca Generalnego Inspektora Artylerii.
Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, odznaczając się zwłaszcza w walkach o Mińsk i Bobrujsk. W marcu 1920 został szefem Sekcji Artylerii w Departamencie I Broni Głównych i Wojsk Taborowych MSWojsk. 29 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu pułkownika, w artylerii, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej[5]. Za bohaterstwo w czasie wojny z Rosją Sowiecką został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy.
28 marca 1922 Minister Spraw Wojskowych mianował go szefem Departamentu III Artylerii i Uzbrojenia MSWojsk. 3 maja 1922 zweryfikowany został w stopniu generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W marcu 1924 objął dowództwo 28 Dywizji Piechoty w Warszawie. 31 marca 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, gen. dyw. Władysława Sikorskiego awansował go na generała dywizji ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 9 lokatą w korpusie generałów[6]. W międzyczasie, od 1 grudnia 1924 do 20 sierpnia 1925 był słuchaczem II Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. 21 października 1925 Prezydent RP mianował go komendantem Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie[7]. W dniach 11–13 maja 1926, w czasie zamachu stanu, pełnił obowiązki dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. 3 sierpnia 1926 wyznaczony został na stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie. 15 marca 1927 przeniesiony został na równorzędne stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. Z dniem 31 grudnia 1932 przeniesiony został w stan spoczynku. Osiadł we Lwowie.
We wrześniu 1939 z powodu wieku i choroby nie wziął czynnego udziału w obronie Lwowa. We wrześniu 1939 został aresztowany przez NKWD[8] i osadzony w więzieniu na Zamarstynowie. W drugiej połowie kwietnia 1940 przetransportowany został do więzienia w Kijowie. Według Zdzisława Nicmana generał zmarł na skutek skrajnego wyczerpania. Nazwisko generała figuruje na Ukraińskiej Liście Katyńskiej. Został pochowany na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.
W 1941 gen. Władysław Sikorski, nie mając informacji o tragicznych losach generała, brał pod uwagę jego kandydaturę na stanowisko dowódcy Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, ale władze sowieckie twierdziły, iż nic nie wiedzą o losie generała.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 5002 (1922)[9][10]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1928)[11][9][12]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[9][13]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)[9][14]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[9][15]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[9][15]
- Wielki Oficer Orderu św. Sawy (Jugosławia, 8 sierpnia 1927)[9][16]
- Wielki Oficer Orderu Leopolda (Belgia)[9]
- Komandor Orderu Legii Honorowej (Francja, 1931)[9][17]
- Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja, 1921)[9][18]
- Krzyż Zasługi Wojskowej z Odznaką Białą (Hiszpania)[9][15]
- Order N. M. Panny Łaskawej II klasy[19]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Metryka chrztu Kazimierza Dzierżanowskiego w ks. metr. rz.-kat. par. Hałuszczyńce
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 160.
- ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 5. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne Artystyczno-Wydawnicze, 1902, s. 269.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 94 z 10 listopada 1919 roku, poz. 3616.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 9 czerwca 1920 roku, s. 398.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 32 z 02.04.1924 r.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 110 z 23.10.1925 r.
- ↑ Sławomir Kalbarczyk. Ukraińska Lista Katyńska. „Komentarze historyczne”, s. 54. Instytut Pamięci Narodowej.
- ↑ a b c d e f g h i j k Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 160.
- ↑ Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 2, s. 112
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi na polu pogłębienia łączności wojska ze społeczeństwem i na polu organizacji artylerji”.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 10 z 15.05.1928 r.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 23.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ a b c Kazimierz Dzierżanowski. nac.gov.pl. [dostęp 2015-11-09].
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 282.
- ↑ Zezwolenie Prezydenta RP: Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 380, Nr 8 z 11 listopada 1931. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
- ↑ Zezwolenie Naczelnika Państwa: Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1717 z 28 maja 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1208)
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 27. Rok VIII. Warszawa 29 listopada 1927
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. II, część 2. Koszalin 1993.
- T. Kryska, Karski, S. Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej, wyd. Editions Spotkania, Warszawa 1991.
- H.P. Kosk: Generalicja polska, t. 1, wyd. Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1998.
- Zdzisław Nicman: Gen. dyw. Kazimierz Dzierżanowski (1872–1940), „Polska Zbrojna”.
Media użyte na tej stronie
Naramiennik generała dywizji Wojska Polskiego (1919-39).
.png)
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
_pasador.svg)
Autor: LukGasz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon bar of the Cross of Military Merit w. White Decoration (Spain)
Kazimierz Dzierżanowski. Fotografia portretowa (wykonana w Poznaniu) pochodząca z archiwum Ilustrowanego Kuriera Codziennego.
Baretka Krzyża Wielkiego Oficera Orderu Leopolda (Belgia)