Kazimierz Funk

Kazimierz Funk
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 lutego 1884
Warszawa

Data i miejsce śmierci

19 listopada 1967
Albany

Zawód, zajęcie

biochemik

Kazimierz Funk (ur. 23 lutego 1884 w Warszawie, zm. 19 listopada 1967 w Albany) – polski biochemik[a], twórca nauki o witaminach.

Życiorys

Pochodził z żydowskiej rodziny[1]. Był synem Jakuba, lekarza dermatologa, oraz Gustawy z domu Zysan[2]. W kalendarzach adresowych Warszawy występował w tym czasie Jakub Izraelowicz Funk, lekarz chorób wenerycznych i skórnych (w r. 1900 adres: Włodzimierska 8)[3].

W 1900 ukończył gimnazjum w Warszawie, po czym wyjechał do Szwajcarii. Studiował biologię w Genewie, następnie chemię w Bernie[4]. W 1904 pod kierownictwem Stanisława Kostaneckiego przeprowadził przewód doktorski.

W następnych latach pracował w Instytucie Pasteura w Paryżu, na Uniwersytecie Berlińskim i w Wielkiej Brytanii (prowadził badania nad nieznaną wcześniej przyczyną choroby beri-beri).

Odkrył i wyodrębnił z otrąb ryżowych pierwszą witaminę B1. Jego badania pozwoliły wykryć obecność tej witaminy w rozmaitych pokarmach, m.in. w drożdżach, mleku i mózgu wołowym.

Funk jest autorem terminu „witamina” (łac. vita – życie, amina – związek chemiczny zawierający grupę aminową), który wprowadził w 1912 roku[4]. Pomógł mu w tym Ludwik Rajchman, który zaproponował Funkowi napisanie publikacji przeglądowej związanej z jego pracą, a nie pracy eksperymentalnej. Według ówczesnych przepisów praca przeglądowa nie wymagała zgody na publikację zwierzchników Funka, którzy sprzeciwiali się zastosowaniu nowego pojęcia „witaminy”. Artykuł ukazał się w The Journal of State Medicine, którego Rajchman był jednym z redaktorów[5][4].

Zajmował się leczeniem chorych na awitaminozy. Przewidywał, że brak witamin może powodować inne choroby: krzywicę, szkorbut, pelagrę. Większość swoich prac badawczych zrealizował w Instytucie Pasteura w Paryżu.

W czasie I wojny światowej przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie prowadził badania nad wykorzystaniem witamin do celów leczniczych. W 1923 wrócił do Polski dzięki Ludwikowi Rajchmanowi, który jako przedstawiciel Ligi Narodów przekonał najpierw Funka a potem Fundację Rockefellera, by ta zapewniła Funkowi odpowiednie wynagrodzenie, jako kierownikowi oddziału biochemii w PZH w Warszawie. W latach 1923–1928 kierował tym oddziałem Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie, pracował tam m.in. nad wyizolowaniem insuliny. Badał wpływ witaminy B1 na przemianę węglowodanową i zajmował się badaniem kwasu nikotynowego[4].

W 1928 wyjechał do Paryża, gdzie prowadził badania nad hormonami. W 1939, po wybuchu II wojny światowej, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie pozostał do końca życia. W ostatnim okresie życia Funk zajmował się badaniem przyczyn raka[4].

Jest autorem kilkuset publikacji naukowych. Zmarł w Albany, stolicy stanu Nowy Jork, w wieku 83 lat.

Wybrane publikacje

  • Funk, C. 1914 Die Vitamine. J. P. Bergmann, Wiesbaden.

Uwagi

  1. Funkowi przypisuje się pochodzenie żydowskie, choć zdaniem jego wnuczki, Desire Funk Laz, jest to nieprawdą.

Przypisy

  1. Vitamins – Jewish Discoverer. strangeside.com, 2017-11-08. (ang.).
  2. Bolesław Orłowski: Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę. Warszawa: IHN PAN, IPN, 2015, s. t. I, s. 428. ISBN 978-83-7629-828-3.
  3. Адресъ-Календарь Гор. Варшавы на 1900 Годъ.. Warszawa: Типографрiи при Канцелярiи [Варшавского Оберъ-Полицеймейстера], 1900, s. 315.
  4. a b c d e Griminger, Paul: Casimir Funk, A Biographical Sketch (1884-1967). Journal of Nutrition, American Society for Nutrition, 1 września 1972. s. 1105-1113. [dostęp 2014-10-19]. (ang.).
  5. Witold Iwańczak. Witamina ma 100 lat. „Niedziela”. 21/2012. 

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Casimir Funk 01.jpg
Casimir Funk, Polish scientist