Kazimierz Iranek-Osmecki

Kazimierz Iranek-Osmecki

Kazimierz Iranek

Makary, Antoni Heller, Jarecki, Pstrąg

pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	5 września 1897 Pstrągowa, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	22 maja 1984 Londyn, Wielka Brytania
Przebieg służby
Lata służby	1916–1946
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Oddział II KG AK Gabinet Naczelnego Wodza
Stanowiska	szef Oddziału II oficer sztabowy do zleceń
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Płk „Makary” (w kapeluszu) na pozycjach Kedywu na Woli, 3 sierpnia 1944. Z prawej Stanisław Jankowski „Agaton”

Kazimierz Iranek-Osmecki 1940

Placówka odbioru cichociemnych „Koza”, gdzie został zrzucony Kazimierz Iranek-Osmecki i kamień ją upamiętniający

Tablica pamiątkowa odsłonięta 3 października 2004, w 60. rocznicę kapitulacji oddziałów AK w Warszawie

Kazimierz Wincenty Iranek-Osmecki, przybrane nazwiska: Kazimierz Jarecki, Włodzimierz Ronczewski, ps. „Makary”, „Antoni”, „Heller”, „Antoni Heller”, „Jarecki”, „Pstrąg” (ur. 5 września 1897 w Pstrągowej, zm. 22 maja 1984 w Londynie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.

Życiorys

Kazimierz Wincenty Iranek był synem Jana i Antoniny. Uczył się w C. K. II Gimnazjum w Rzeszowie. W 1913 wstąpił do Związku Strzeleckiego. W szkole uczestniczył w nauce strzelania, a w roku szkolnym 1913/1914 wraz z 8 innymi gimnazjalistami brał udział w premiowym strzelaniu w Wiedniu^[1]. Podczas I wojny światowej 20 grudnia 1915 zdał egzamin dojrzałości^[2].

W grudniu 1916 wstąpił do Legionów Polskich^[3] i służył w II batalionie 1 pułku piechoty do lipca 1917, kiedy po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej. Skierowano go na front włoski, skąd zbiegł i wrócił do Krakowa. Został skierowany przez dowództwo POW w listopadzie 1917 do Iłży^[4], gdzie był komendantem placu.

Od listopada 1918 w Wojsku Polskim^[3]. Początkowo w 23 pułku piechoty, a od stycznia 1919 w Grupie ppłk. Leopolda Lisa-Kuli. W marcu 1919 został oficerem sztabu I Brygady Piechoty Legionów. W marcu 1920 mianowany na stanowisko referenta Sekcji Piechoty w Departamencie Broni Głównych Ministerstwa Spraw Wojskowych, a w grudniu 1920 przeszedł do Dowództwa Żandarmerii Polowej. W maju 1921 został oficerem sztabu 19 Dywizji Piechoty. W okresie styczeń – wrzesień 1922 przebywał na kursie w Szkole Podchorążych Piechoty i po jego ukończeniu został dowódcą kompanii w 77 pułku piechoty i ponownie oficerem w sztabie 19 Dywizji Piechoty.

Następnie był oficerem w Biurze Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. 23 grudnia 1929 roku, po ukończeniu kursu próbnego i odbyciu stażu liniowego, został powołany na dwuletni kurs 1929/30 do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie^[5]. 1 września 1931 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko wykładowcy^[6]. 12 marca 1933 roku został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 roku i 16. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[7]. W 1935 został kierownikiem katedry operacyjnej służby sztabów. W 1937 wrócił do służby liniowej i został dowódcą batalionu w 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie.

W czasie kampanii wrześniowej pełnił służbę w Sztabie Naczelnego Wodza. Był oficerem do zleceń generalnego kwatermistrza, pułkownika dyplomowanego Józefa Wiatra. 17 września 1939 przekroczył granicę z Rumunią. Od października 1939 był zastępcą ekspozytury wywiadowczej Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza w Bukareszcie, a w grudniu został zaprzysiężony jako członek Związku Walki Zbrojnej. W czerwcu 1940 udał się do Francji, gdzie był szefem Oddziału II Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii i przeniesieniu Komendy Głównej ZWZ do kraju pod koniec czerwca 1940 został kierownikiem referatu informacyjno-wywiadowczego w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza, który zajmował się sprawami Kraju po przeniesieniu Komendy Głównej ZWZ do Polski. 6 listopada 1940, na polecenie Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego, jako emisariusz udał się do Polski. W grudniu 1940 został przeprowadzony z Węgier do okupowanej Polski przez zieloną granicę trasą kurierską „Las” przez kuriera Kazimierza Sołtysika ps. „Kazek”^[8]. Do Warszawy dotarł 18 grudnia 1940 i zameldował się u gen. Stefana Roweckiego – komendanta głównego ZWZ. Już 21 stycznia 1941, tym razem jako emisariusz gen. Roweckiego, udał się w drogę powrotną do Londynu, gdzie dotarł 15 kwietnia 1941. Po powrocie do Londynu ponownie przydzielony do Oddziału VI, a we wrześniu 1941 skierowany do Oddziału IV (kwatermistrzowskiego) Sztabu Naczelnego Wodza. W czerwcu 1942 został szefem Oddziału IV, a w grudniu zastępcą szefa Oddziału Planowania Sztabu Naczelnego Wodza.

W nocy z 13 na 14 marca 1943 zrzucony do Kraju, na osobistą prośbę gen. Stefana Roweckiego. Od kwietnia 1943 był szefem Oddziału IV (kwatermistrzowskiego) Komendy Głównej Armii Krajowej, następnie w styczniu 1944 został szefem Oddziału II (informacyjno-wywiadowczego) Komendy Głównej AK. Funkcję tę pełnił do czasu powstania warszawskiego i w trakcie jego trwania. 1 października 1944 został wyznaczony przez gen. Tadeusza Komorowskiego do prowadzenia rokowań kapitulacyjnych i 3 października 1944 wspólnie z ppłk. Zygmuntem Dobrowolskim podpisał układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. Od 5 października 1944 znalazł się w niewoli niemieckiej, m.in. przebywał w Oflagu IV C Colditz. W maju 1945 udał się do Londynu. Został wyznaczony na stanowisko oficera sztabowego do zleceń w Gabinecie Naczelnego Wodza^[9]. W grudniu 1945 został członkiem Komitetu Organizacyjnego Koła Armii Krajowej, a następnie został członkiem Zarządu Głównego. W latach 1948–1949 był przewodniczącym Zarządu Głównego Koła AK, następnie członkiem i wiceprzewodniczącym Rady Naczelnej Koła AK. Był także od 1954 członkiem emigracyjnej Tymczasowej Rady Jedności Narodowej.

Od 1960 działał w Funduszu Inwalidzkim Koła AK, najpierw jako wiceprzewodniczący, a następnie przewodniczący. Był jednym z założycieli Studium Polski Podziemnej utworzonej w 1947. W 2 połowie 1967 wraz z Janiną Iranek-Osmecką podpisał się pod listą „Solidarności z Izraelem”^[10], którą przygotował Józef Czapski po wojnie sześciodniowej^[11]. W 1973 otrzymał Nagrodę Pisarską Stowarzyszenia Polskich Kombatantów za pracę pt. Kto ratuje jedno życie^[12]. W 1979 był przewodniczącym Głównej Komisji Skarbu Narodowego^[13].

Zmarł 22 maja 1984 w Londynie. Został pochowany na Cmentarzu South Ealing w Londynie (obok niego spoczęli Lidia Iranek-Osmecka ur. 1903, zm. 1985 oraz Jerzy Iranek-Osmecki ur. 1928, zm. 2010)^[14].

Awanse

• major – 1 stycznia 1933
• podpułkownik – 19 marca 1939
• pułkownik – 14 marca 1943

Dwukrotnie odmówił propozycji awansu na generała. Po raz pierwszy pod koniec powstania warszawskiego, gdy z takim wnioskiem wystąpił gen. Bór-Komorowski, i ponownie w roku 1965, gdy podobną propozycję wysunął gen. Władysław Anders^[15].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 65
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5818^[16]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Niepodległości (9 listopada 1932)^[17]
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie - „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”^[18])
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1937)^[19]
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[20][21]
• Krzyż Armii Krajowej
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)^[22]

Upamiętnienie

1 sierpnia 1986, w kościele św. Jacka w Warszawie, po uroczystej mszy świętej, została odsłonięta i poświęcona tablica ku czci płk. Kazimierza Iranka-Osmeckiego^[15].

28 września 2007 imię płk. Kazimierza Iranka-Osmeckiego nadano Gimnazjum nr 1 w Cisnej^[23].

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Organizacja i obsada Gabinetu NW 1939–1944, sygn. A.XII.1/47. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944. T. 2. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1987, s. 69–71. ISBN 83-211-0873-3.
• Jerzy Majka, Grzegorz Ostasz: Pułkownik Kazimierz Iranek-Osmecki. Emisariusz, cichociemny, oficer Komendy głównej AK. Rzeszów: Wydawnictwo Libra, 2007. ISBN 978-83-89183-25-5.

Linki zewnętrzne

Kazimierz Iranek-Osmecki - relacja biograficzna. Ośrodek KARTA.