Kazimierz Krzywicki

Kazimierz Krzywicki

Kazimierz Krzywicki (ur. 1820 na Wołyniu, zm. 26 listopada 1883 w Heidelbergu) – polski polityk^[1].

W roku 1844 został magistrem filozofii na podstawie badań nad problemami konceptualnymi statystyki, a dwa lata później otrzymał stopień doktora nauk za pracę o finansach publicznych^[2]. Wówczas przyszły teść, sędzia Filip Wilde, wyrobił mu posadę w rosyjskim Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W roku 1860 doktor Krzywicki starał się bez powodzenia o katedrę prawa na Uniwersytecie Petersburskim^[3]. Był bliskim współpracownikiem margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, który jako naczelnik rządu cywilnego Królestwa Kongresowego w latach 1862–63 powierzył mu kierownictwo Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Na tym stanowisku Krzywicki przyczynił się znacznie do reformy i rozwoju polskiej oświaty pod rządami rosyjskimi, a w szczególności Szkoły Głównej Warszawskiej (skutecznie współpracując z Józefem Mianowskim). Był uważany za niespotykanie sumiennego, ale niezdolnego do kompromisów. Po wybuchu powstania styczniowego był zmuszony wyjechać i osiadł w Dreźnie^[1][4].

Z krótkimi przerwami należał do grona najbliższych przyjaciół wybitnego lekarza Tytusa Chałubińskiego, z którym wspólnie studiowali na uniwersytecie w Dorpacie w latach 1840–42. Kiedy Chałubiński wyjeżdżał do Würzburga dla kontynuowania studiów (1843–45), powierzył mu opiekę nad swoją narzeczoną Antoniną Wilde. Krzywicki ożenił się z Antoniną. Po pewnym czasie obaj pogodzili się i powrócili do serdecznej przyjaźni. Polityk doprowadził do uwolnienia profesora, gdy ten podczas powstania styczniowego został osadzony na Pawiaku, i sprowadził go do siebie do Drezna. Niebawem Tytus i Antonina na powrót zapałali do siebie uczuciem; w roku 1869 dawna panna Wilde rozwiodła się z Krzywickim i wyszła za mąż za Chałubińskiego. Również i tym razem niezgoda nie trwała długo: w roku 1873 profesor wystawił żelazny krzyż na Gubałówce jako pamiątkę drugiego pojednania z przyjacielem (powszechnie a mylnie uważa się, że jest to wotum za opanowanie oworocznej epidemii cholery)^[3][4][5].

Kazimierz Krzywicki współcześnie jest postacią niemal zapomnianą. Jego wydana anonimowo broszura Polska i Rossya w 1872 r. przeważnie bywa odsądzana od czci i wiary jako wyraz patologicznego słowianofilstwa, kapitulanctwa i zdrady narodu^[1], choć w istocie autor wyrażał w niej zasadniczo nadzieję, że całkowite zaniechanie przez polską inteligencję pod zaborem rosyjskim knowań spiskowych (pozbawionych podstaw materialnych umożliwiających poprawną realizację) umożliwiłoby jej należny pod względem wykształcenia i zdolności współudział w kierowaniu imperium, a także zahamowałoby prześladowania religijne i językowe, które stałyby się wówczas bezcelowe^[6]. Miał trzy córki – Elżbietę, Emilię i Marię – oraz syna, także Kazimierza, chirurga (1860–1901)^[4].

Przypisy