Kazimierz Nieżychowski

Kazimierz Nieżychowski

kapitan
Data i miejsce urodzenia	24 lipca 1892 Granówko
Data i miejsce śmierci	6 czerwca 1987 Gliwice[1]
Przebieg służby
Lata służby	ok. 1914–1920 i 1939
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	15 Wielkopolski Pułk Artylerii Lekkiej
Stanowiska	d-ca artyerii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa
Odznaczenia

Kazimierz Józef Nieżychowski herbu Pomian (ur. 24 lipca 1892 w Granówku^[1][2], zm. 6 czerwca 1987 w Gliwicach) – kapitan artylerii Wojska Polskiego, uczestnik I wojny światowej, powstania wielkopolskiego, wojny z Ukraińcami i bolszewikami oraz kampanii wrześniowej.

Życiorys

Urodził się 24 lipca 1892 w Granówku w rodzinie właściciela ziemskiego Stanisława von Nieżychowskiego herbu Pomian (1851–1897)^[3][4] i Łucji z Taczanowskich herbu Jastrzębiec (1862–1917)^[5]. Absolwent gimnazjum w Lesznie^[1]. Studiował rolnictwo w Berlinie. W czasie I wojny światowej służył w armii niemieckiej. Walczył na froncie zachodnim^[6]. Zdemobilizowany w listopadzie 1918 w stopniu wicewachmistrza^[1].

Wezwany pod koniec grudnia 1918 przez Mieczysława Palucha^[6] przybył do Poznania i objął komendę Dworca Głównego. 29 grudnia przedłożył projekt utworzenia artylerii podczas narady dowódców oddziałów powstańczych Poznania. Jego propozycja została przyjęta i 30 grudnia objął tymczasowe dowództwo artylerii w „białych koszarach” przy ul. Solnej. Z grupą artylerzystów i kawalerzystów zaatakował w nocy z 2/3 stycznia 1919 Biedrusko, w którym zdobył część wyposażenia. Został 3 stycznia mianowany dowódcą artylerii, która liczyła 5 półbaterii dwudziałowych (450 ludzi). Wysłał na front północny jedną baterię, a drugą na front zachodni. Wspierał 6 stycznia atak powstańców na bazę lotniczą na Ławicy, zmuszając Niemców do kapitulacji. Zdał dowództwo artylerii 8 stycznia i na czele 3 półbaterii udał się w rejon Kcyni. Kierował atakiem artyleryjskim na Szubin, Kcynię i Rynarzewo^[7]. Awansowany 11 lutego do stopnia podporucznika, wyjechał na front pod Leszno. Dowodził 1 baterią 1 pułku artylerii lekkiej wielkopolskiej, który później został przemianowany na 15 pułk artylerii polowej wielkopolskiej^[8].

W marcu 1919 na czele baterii wyjechał do Małopolski Wschodniej, gdzie walczył z Ukraińcami^[9]. 20 lipca 1919 został dowódcą Grupy Wielkopolskiej, generał Daniel Konarzewski złożył mu „wyrazy najwyższego uznania i podziękowania”^[10].
"Wraz z żołnierzami swej baterii, z pomocą młodzieży Łomży brał udział w zdobyciu miasta. Za ten czyn 21 VIII od gen. Hallera otrzymał VM nr 96. W opinii przełożonych był jednym z najodważniejszych oficerów wyróżniających się szaloną odwagą na polu walki"^[1].

W styczniu 1920 wziął udział w objęciu Pomorza, a od wiosny tego roku walczył na wojnie z bolszewikami^[11].

W grudniu 1920 ze względu na stan zdrowia^[1] został przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 666. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych artylerii. W latach 1923–1924 posiadał przydział mobilizacyjny do 18 pułku artylerii polowej w Ostrowi Łomżyńskiej, jak ówcześnie nazywano Ostrów Mazowiecką^[12][13].

W 1921 wydzierżawił w powiecie ostrzeszowskim majątek Chlewo. Działał w organizacjach powstańczych. W 1934 jako kapitan rezerwy artylerii (ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919) pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Ostrów. Posiadał wówczas przydział mobilizacyjny do 25 pułku artylerii lekkiej w Kaliszu^[14].

W czasie kampanii wrześniowej ochotniczo pełnił funkcję zastępcy dowódcy batalionu wartowniczego „Kalisz”. Po zakończeniu kampanii wrześniowej w niewoli niemieckiej z której uciekł. 3 października 1939 aresztowany w Chlewie i osadzony jako zakładnik w więzieniu w Ostrzeszowie. Następnie wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa^[1]. W czasie okupacji przebywał w Bugaju koło Sandomierza, a następnie w Mszanie Dolnej. Współpracował tam z oddziałami Armii Krajowej^[1].

Po wojnie organizował spółdzielczość rolniczą i spożywczą w powiecie sycowskim. W 1958 przeszedł na emeryturę. Mieszkał w Gliwicach^[15].

Zmarł 6 czerwca 1987 w wieku 94 lat w Gliwicach. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera O, wsch.)^[16].

Grób Kazimierza Nieżychowskiego na Cmentarzu Rakowickim

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 96^[1] – 1921^[17]
• Krzyż Niepodległości – 16 marca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[18]
• Wielkopolski Krzyż Powstańczy – 3 marca 1970^[19]

Rodzina

5 czerwca 1920 we Lwowie ożenił się z Aleksandrą Sieradzką (1900–1978), córką prof. Włodzimierza Sieradzkiego (1870–1941)^[20]. Mieli troje dzieci: bliźniaczki: śpiewaczkę Barbarę Łucję (1921–1970)^[21][22] i Annę (1921–2004)^[15][23] oraz aktora i śpiewaka Jacka Jerzego (1924–2009)^[24]. Doczekali się sześciorga wnucząt.

Jego starszym bratem był Alfred Nieżychowski (1888–1964), który brał udział w I wojnie światowej po stronie Niemiec, a w 1926 został obywatelem amerykańskim^[25].

Przypisy

Bibliografia

• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 516-517. ISBN 83-01-02722-3.
• Kazimierz Nieżychowski h. Pomian w Wielkiej Genealogii Minakowskiego [dostęp z dnia: 2016-02-13]
• Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne „Gniazdo”. [dostęp 2019-04-09].
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.