Kazimierz Niedzielski

Kazimierz Niedzielski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 sierpnia 1893
Tyrawa Wołoska

Data i miejsce śmierci

29 listopada 1976
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Zawód, zajęcie

lekarz

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor

Uczelnia

Uniwersytet Franciszkański

Wydział

Lekarski

Stanowisko

lekarz, dyrektor szpitala

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Kazimierz Niedzielski (ur. 24 sierpnia 1893 w Tyrawie Wołoskiej, zm. 29 listopada 1976 w Sanoku) – doktor nauk medycznych, dyrektor szpitala w Sanoku, działacz społeczny, kapitan lekarz Wojska Polskiego.

Życiorys

Lekarze w Sanoku 1919-1939. W górnym rzędzie od lewej: Salomon Ramer (2), Kazimierz Niedzielski (3), Samuel Herzig (4), Stanisław Domański (5). U dołu od lewej Antoni Dorosz (2)
Grobowiec Niedzielskich w Sanoku
Ulica Kazimierza Niedzielskiego w Sanoku

Urodził się 24 sierpnia 1893 w Tyrawie Wołoskiej jako syn Marii Michaliny z domu Mszaneckiej (1870–1915) i Stanisława (ur. 1855, nauczyciel, dyrektor Szkoły Męskiej nr 2 im. Króla Władysława Jagiełły, radny)[1][2][3][4][5][a]. Miał siostry Leokadię (1891–1908)[6], Marię (ur. 1904, abiturientka seminarium nauczycielskiego)[7]. Na początku XX wieku rodzina Niedzielskich zamieszkiwała w Sanoku na Wójtostwie[1]. W 1911 ukończył C. K. Gimnazjum Męskie w Sanoku (w jego klasie byli Józef Dąbrowski, Edward Kielar, Aleksander Ślączka – późniejsze ofiary zbrodni katyńskiej; Julian Krzyżanowski, Antoni Owsionka, Kazimierz Piech)[8][9]. Będąc studentem medycyny chwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1915 został uznany przynależnym do gminy Sanok[3]. Ukończył studia na (już polskim) Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie, uzyskując dyplom w 1921[10][11]. Podczas studiów we Lwowie należał do Drużyn Bartoszowych[12], został członkiem Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, później został członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej do 1944.

Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do armii Austro-Węgier, został skierowany na front włoski. Po powrocie do Sanoka u schyłku wojny w listopadzie 1918 w stopniu podporucznika pełnił w mieście służbę sanitarną[13]. U zarania II Rzeczypospolitej został przyjęty do Wojska Polskiego. W 1920 walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Został awansowany do stopnia kapitana rezerwy w korpusie oficerów sanitarnych lekarzy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[14][15]. W 1923, 1924 w stopniu kapitana był przydzielony jako oficer rezerwowy do 10 batalionu sanitarnego w Przemyślu (analogicznie inni pochodzący z Sanoka oficerowie-lekarze: Stanisław Domański, Salomon Ramer, Jan Porajewski, Leopold Dręgiewicz)[16][17]. W 1934 w stopniu kapitana lekarza rezerwy był w kadrze zapasowej 10 Szpitala Okręgowego i był wówczas przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok[18].

9 lutego 1920 w Sanoku poślubił Jadwigę Helenę Prochaska (1895–1980, siostra Franciszka Prochaski, a świadkami na ich ślubie byli Franciszek Moszoro i Franciszek Stok[2][19][20][5][21]). W okresie międzywojennym II Rzeczypospolitej był lekarzem w Sanoku[10][11]. Specjalizował się w chorobach wewnętrznych[11]. Pracował w Szpitalu Powiatowym w Sanoku[22], od 1920 był zastępcą jego dyrektora, Stanisława Domańskiego, a później jego następcą na tym stanowisku. Ponadto pracował jako nauczyciel kontraktowy uczył higieny w macierzystym Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku w pierwszym półroczu roku szkolnego 1927/1928[23], następnie był mianowany lekarzem szkolnym od 25 października 1930[24], od 10 października 1931[25][26][27][28][29][30]), kolejowy, w Kasie Chorych. W październiku 1928 został wybrany do Rady Powiatowej Kasy Chorych w Sanoku[31]. Był członkiem wspierającym Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku[32]. Do 1939 był członkiem Lwowskiej Izby Lekarskiej[33][34]. Jako medyk działał także społecznie, udzielając pomocy lekarskiej ubogim i finansując ich leczenie, udzielał pomocy lekarskiej wychowankom Towarzystwa Polskiej Ochronki Dzieci Chrześcijańskich[35], działał społecznie po wybuchu II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej 1939–1945, w tym wspierając polskie podziemie Armii Krajowej[36][37]. Po zakończeniu działań wojennych był współorganizatorem służby zdrowia w rejonie Sanoka. Podczas pierwszego posiedzenia Powiatowej Rady Narodowej w Sanoku 2 października 1944 był zaproszonym kierownikiem referatu starostwa powiatu sanockiego[38].

Prywatnie interesował się muzyką, filatelistyką, malarstwem, posiadał także sporą bibliotekę z zakresu medycyny[39]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” od 1912, od 1924[40][41].

Przed i po II wojnie światowej zamieszkiwał w domu przy ulicy Bartosza Głowackiego[42][43][5] 6[44][45][46] w obecnej dzielnicy Zatorze (dawniej Posada Sanocka). Wśród mieszkańców Sanoka zyskał przydomek „Kundzio”[47].

Kazimierz Niedzielski zmarł 29 listopada 1976 w Sanoku[2][48][49]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[50][51].

Nieopodal została ustanowiona ulica nazwana imieniem doktora, która powstała w wyniku przemianowana istniejącej przed 1990 ulicy Tadeusza Sieradzkiego[52][53].

Odznaczenie

Uwagi

  1. ↑ Tu podano datę urodzenia 13 sierpnia 1893. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1905/1906 (zespół 7, sygn. 39). AP Rzeszów – O/Sanok.

Przypisy

  1. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 519.
  2. ↑ a b c Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 95 (poz. 14).
  3. ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 349 (poz. 20), 353 (poz. 73).
  4. ↑ Kronika. Nieszczęśliwy wypadek. „Gazeta Sanocka”. Nr 167, s. 4, 10 marca 1907. 
  5. ↑ a b c Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 11 (poz. 95).
  6. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 64 (poz. 141.
  7. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 350 (poz. 304).
  8. ↑ XXX. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1910/11. Sanok: Fundusz Naukowy, 1911, s. 41, 56.
  9. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2014-04-19].
  10. ↑ a b Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1925, s. 283.
  11. ↑ a b c Urzędowy spis: lekarzy, lekarzy-dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych oraz wykazy: aptek, szpitali, ubezpieczalni społ., ośrodków zdrowia, przychodni samodzielnych, oraz centrali i filii Państwowej Szkoły Higieny. Warszawa: 1939, s. 159.
  12. ↑ Jan Bach: Wykaz imienny członków Drużyn Bartoszowych. W: Drużyny Bartoszowe 1908–1914. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1939, s. 268.
  13. ↑ Wojciech Sołtys, Pierwsze miesiące wolności. Życie gospodarcze społeczne i polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 507.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1228.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1107.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1181-1182.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1075.
  18. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 799.
  19. ↑ Indeks do Ksiąg Zaślubionych Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku od roku 1911. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 91 (Tom J, poz. 19).
  20. ↑ Jadwiga Niedzielska. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-05-29].
  21. ↑ Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 51 (poz. 40).
  22. ↑ Wojciech Sołtys, Zaludnienie, stosunki narodowościowe, wyznaniowe i zdrowotne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 554.
  23. ↑ XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 13, 14.
  24. ↑ XLIV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1930/31. Sanok: 1931, s. 3, 4.
  25. ↑ XLV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1931/32. Sanok: 1932, s. 3, 18.
  26. ↑ XLVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1932/33. Sanok: 1933, s. 3, 18.
  27. ↑ XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 4.
  28. ↑ XLVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1934/1935. Sanok: 1935, s. 4.
  29. ↑ Wykaz profesorów uczących w okresie 1880–1980. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 161.
  30. ↑ Stanisław Turkowski. Wspomnienie przeszłości. „Rocznik Sanocki”. VIII, s. 112, 2001. ISSN 0557-2096. 
  31. ↑ 19. Ogłoszenie. Wyniki wyborów do Rady Powiatowej Kasy Chorych w Sanoku. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 1, s. 20, 2 stycznia 1929. 
  32. ↑ Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku 1923-1934. Jednodniówka. Sanok: Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, 1934, s. 34.
  33. ↑ Lista członków Lwowskiej Izby Lekarskiej według stanu z lipca 1931. „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich”. Nr 9, s. 332, 1 września 1931. 
  34. ↑ Lista członków Lwowskiej Izby Lekarskiej uprawnionych do głosowania do Rady Izby w dniu 17 grudnia 1939 r.. „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich”. Nr 8, s. 19, 1939. 
  35. ↑ Edward Zając, Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym / Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 603.
  36. ↑ Mieczysław Granatowski: Co można jeszcze wysupłać z pamięci?. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 95. ISBN 978-83-903080-5-0.
  37. ↑ Stefania Paliowa-Pirożyńska: 153. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012. ISBN 978-83-903080-5-0.
  38. ↑ Janina Zborowska (oprac.): Z dziejów kształtowania się władzy ludowej i życia społeczno-politycznego na Podkarpaciu w latach 1944-1947. Wybór źródeł. Rzeszów – Krosno: 1984, s. 32. ISBN 83-03-00732-7.
  39. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 191. ISBN 83-909787-0-9.
  40. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 148, 154. ISBN 978-83-939031-1-5.
  41. ↑ Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 29 listopada 2009. [dostęp 2014-11-16].
  42. ↑ Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka, 1938, s. 5.
  43. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 137.
  44. ↑ Spis Abonentów sieci telefonicznych Państwowych i Koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) na 1938 r.. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, 1938, s. 622.
  45. ↑ Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-05-26].
  46. ↑ Cenny dar dla Muzeum Historycznego. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 34, s. 1, 1-10 grudnia 1978. 
  47. ↑ Andrzej Tarnawski: Sanocki doktor Judym. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 137-139.
  48. ↑ Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. N 1976, (str. 25).
  49. ↑ Kondolencje. „Nowiny”. Nr 277, s. 5, 6 grudnia 1976. 
  50. ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Sanoku, 1991, s. 29.
  51. ↑ Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 27. ISBN 83-919470-9-2.
  52. ↑ Wykaz ulic. Zmiany nazw ulic. W: Sanok. Plan miasta. Warszawa: PiTR Kartografia, 1991.
  53. ↑ Wykaz nazw ulic miasta Sanoka. sanok.pl, 13 stycznia 2012. [dostęp 2014-05-10].
  54. ↑ Wówczas został odznaczony także inny lekarz z Sanoka, Stanisław Domański. Por. Odznaczenia państwowe dla pracowników służby zdrowia. „Nowiny”. Nr 214, s. 3, 9 września 1958. 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Kazimierz Niedzielski.JPG
dr Kazimierz Niedzielski
Tomb of Niedzielski family at Central Cemetery in Sanok (2021).jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Niedzielskich na Cmentarzu Centralnym w Sanoku
Physicians of Sanok 1919-1939.JPG
Lekarze w Sanoku 1919-1939. W górnym rzędzie od lewej: Salomon Ramer (2), Kazimierz Niedzielski (3), Samuel Herzig (4), Stanisław Domański (5). U dołu od lewej Antoni Dorosz (2).
Kazimierza Niedzielskiego Street in Sanok.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ulica Kazimierza Niedzielskiego w Sanoku