Kazimierz Porębski

Kazimierz Porębski

wiceadmirał
Data i miejsce urodzenia	15 listopada 1872 Wilno
Data i miejsce śmierci	20 stycznia 1933 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	MW Imperium Rosyjskiego  Marynarka Wojenna (II RP)
Stanowiska	szef Departamentu dla Spraw Morskich
Główne wojny i bitwy	wojna rosyjsko-japońska, I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Pomnik wiceadm. Kazimierza Porębskiego

Tablica pamięci wiceadm. Kazimierza Porębskiego na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni

Kazimierz Porębski (ur. 15 listopada 1872 w Wilnie, zm. 20 stycznia 1933 w Warszawie) – polski wojskowy, wiceadmirał i morski oficer pokładowy okrętów nawodnych, dowódca Marynarki Wojennej w latach 1919-1925. Służąc w Imperatorskiej Marynarce Wojennej Rosji uzyskał stopień kontradmirała, był dowódcą m.in. pancerników „Rostisław”, „Impieratrica Marija” i brygady krążowników Floty Czarnomorskiej. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej, I wojnie światowej i wojnie polsko-bolszewickiej.

Po utworzeniu Marynarki Wojennej był jej dowódcą na stanowisku szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej, zdymisjonowany po wybuchu afery minowej i zastąpiony w tej funkcji przez kmdr. Jerzego Świrskiego w roku 1925.

Rosyjska Marynarka Wojenna

Kazimierz Włodzimierz Porębski urodził się 15 listopada 1872 w Wilnie. Był synem Adolfa i Marii z Krejbichów. W 1889 ukończył gimnazjum w Wilnie i wstąpił do Morskiego Korpusu Kadetów w Sankt Petersburgu. Po zakończeniu nauki w 1892 został oficerem rosyjskiej Marynarki Wojennej. W latach 1895-1896 był słuchaczem Oficerskiej Szkoły Min i Torped w Kronsztadzie.

Po ukończeniu szkoły oficerskiej pływał na okrętach różnych klas, głównie na Oceanie Arktycznym, Morzu Ochockim i Morzu Japońskim. Od 1895 do 1897 służył na krążowniku „Dmitrij Donskoj”. W 1900 został przydzielony na krążownik „Pamiat´ Azowa”. Od czerwca 1900 służył na krążowniku torpedowym „Lejtienant Iljin” Floty Bałtyckiej, po czym po wyokrętowaniu w październiku 1900 został skierowany do stoczniowej komisji nadzoru budowy krążownika „Nowik” w Stoczni Schichaua w Gdańsku^[1]. Po wejściu okrętu do służby, od maja 1901 był na nim oficerem torpedowo-minowym, a od 29 listopada 1903 do stycznia 1904 i ponownie od 17 kwietnia 1904 – starszym oficerem^[1].

We wrześniu 1902 wypłynął z „Nowikiem” na Daleki Wschód i brał na nim udział w wojnie rosyjsko-japońskiej, walczył pod Port Arturem w 1904. Odznaczył się w bitwie na Morzu Żółtym, zdecydowanie opowiadając się za samotnym przedzieraniem się okrętu do Władywostoku. Po samozatopieniu okrętu koło Korsakowa na Sachalinie 7 sierpnia 1904, Porębski z załogą dotarł 10 października 1904 do Władywostoku^[1]. Za działania podczas wojny został odznaczony orderami: św. Anny III klasy, św. Stanisława II klasy i św. Jerzego IV klasy oraz złotą szablą za dzielność (ros. „za chrabrost”)^[2]. Od maja 1905 do stycznia 1906 był dowódcą niszczyciela „Triewożnyj”, podczas budowy tego okrętu we Władywostoku^[2]. W tym czasie na krótko służył także jako starszy oficer torpedowo-minowy na krążownikach pancernych „Rossija”, następnie „Gromoboj”, na którym w maju 1906 powrócił na Bałtyk^[3].

We Flocie Bałtyckiej służył początkowo na wyższych stanowiskach sztabowych i w szkolnictwie morskim^[4]. W latach 1906–1909 pływał m.in. na pancerniku „Cesariewicz”^[4]. Podczas rejsu szkolnego na Morze Śródziemne, w grudniu 1908 roku brał udział w akcji ratowania ofiar trzęsienia ziemi w Mesynie, za co później otrzymał odznaczenia włoskie^[5]. W styczniu 1909 Porębski objął pierwsze dowództwo okrętu w linii – krążownika „Admirał Makarow”, którym dowodził do maja 1909^[6]. Od kwietnia 1909 do lutego 1913 był dowódcą stawiacza min „Jenisej”, którym pływał na Morzu Bałtyckim i Morzu Północnym^[6]. W marcu 1913 został przeniesiony do Sewastopola nad Morze Czarne, gdzie został na krótko (do października) szefem sztabu w dowództwie portu, po czym wyznaczono go dowódcą nowo budowanego pancernika – drednota „Impieratrica Marija”^[6].

Po wybuchu I wojny światowej, Porębski objął 5 sierpnia 1914 dowództwo starego pancernika „Rostisław”, na którym brał udział w ostrzeliwaniu pozycji tureckich i potyczkach z okrętami niemieckimi koło przylądka Sarycz^[6] i pod Bosforem^[7]. W połowie 1915, po wejściu do czynnej służby pancernika „Impieratrica Marija”, Porębski dalej nim dowodził do marca 1916 roku, kiedy został dowódcą brygady krążowników Floty Czarnomorskiej^[8]. Stanowisko to zajmował do października, po czym, po pobycie w rezerwie, 15 marca 1917^[8] został naczelnikiem Ufortyfikowanego Rejonu „Kotka” w Zatoce Fińskiej, dowódcą obrony Zatoki. Następnie 10 kwietnia 1918 został szefem Wydziału Morskiego w sztabie Rady Frontu Północno-Zachodniego^[8]. Po rewolucji 1917 działał w polskich organizacjach wojskowych w Petersburgu. 23 sierpnia 1918 został zwolniony ze służby w rosyjskiej Marynarce Wojennej jako obywatel polski^[8]. Podczas służby we flocie rosyjskiej spędził na okrętach przynajmniej 6530 dni (ponad 18 lat), nie licząc nieewidencjonowanego czasu na okrętach po rewolucji lutowej^[8].

Polska Marynarka Wojenna

Od listopada 1918 przebywał w Warszawie, gdzie założył Stowarzyszenie Pracowników na Polu Rozwoju Żeglugi „Bandera Polska”. Przejmował od Niemców urządzenia techniczne na Wiśle. Na początku 1919 został powołany w skład Rady Wojskowej oraz wyznaczony szefem Sekcji Marynarki (od połowy 1919 Departament dla Spraw Morskich) w Ministerstwie Spraw Wojskowych. W 1920 towarzyszył gen. bryg. Józefowi Hallerowi podczas Zaślubin Polski z morzem. W czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził odcinkiem „Zegrze-Dębe” oraz kierował żeglugą wojenną na Wiśle. Na początku 1922 został wyznaczony na stanowisko szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej, utworzonego w miejsce Departamentu dla Spraw Morskich. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu wiceadmirała ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919.

W 1920 zainicjował utworzenie polskiej Marynarki Handlowej oraz Szkoły Morskiej. Był autorem programu rozbudowy floty wojennej, wspierał budowę portu w Gdyni oraz spowodował utworzenie Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej i lotnictwa morskiego w Tczewie. W 1921 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji ds. Żeglugi Morskiej. Był prezesem Ligi Morskiej i Rzecznej oraz współzałożycielem Yacht Klubu Polskiego.

Był awansowany kolejno na stopnie oficerskie:

• generała podporucznika marynarki – 1918
• generała porucznika marynarki – 30 stycznia 1921 zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w Korpusie Morskim
• wiceadmirała – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 19. lokatą w korpusie generałów

19 maja 1925 Prezydent RP, Stanisław Wojciechowski zwolnił go ze stanowiska szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej, a Minister Spraw Wojskowych, gen. dyw. Władysław Sikorski przeniósł w stan nieczynny. Powodem zwolnienia admirała z zajmowanego stanowiska była tzw. „afera minowa”^[9]. W 1926 wszczęto przeciwko niemu postępowanie karne. Z dniem 30 kwietnia 1927 został przeniesiony w stan spoczynku. W 1928 Wojskowy Sąd Okręgowy nr 1 umorzył postępowanie wszczęte w 1926 przez Prokuraturę Wojskową. Zmarł po długiej chorobie 20 stycznia 1933 w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 46-4-12)^[10].

Grób Kazimierza Porębskiego na cmentarzu Powązkowskim

Upamiętnienie

W 1993 w Gdyni odsłonięto jego pomnik, a od 1994 imieniem „Wiceadmirała Kazimierza Porębskiego” wyróżniona jest 8 Flotylla Obrony Wybrzeża. Imię to nosi również Zespół Szkół nr 11 w Gdyni, Szkoła Podstawowa nr 43 w Bydgoszczy, a także jedna z ulic w Gdyni i Gdańsku.

Poczta Polska wyemitowała 21 lipca 1980 r. znaczek pocztowy przedstawiający s/s Jan Turlejski o nominale 6,5 złotego. Autorem projektu znaczka był Stefan Małecki. Obok statku na znaczku widniał portret wiceadmirała Kazimierza Porębskiego. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.^[11].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[12]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[13]
• Krzyż Walecznych^[13]
• Order św. Jerzego IV klasy (Imperium Rosyjskie, 29 października 1904)^[2]
• Order św. Włodzimierza III klasy z mieczami (Imperium Rosyjskie, 6 kwietnia 1914 order, 18 kwietnia 1915 miecze)^[6]
• Order św. Włodzimierza IV klasy z kokardą (Imperium Rosyjskie)
• Order św. Anny II klasy (Imperium Rosyjskie)
• Order św. Anny III klasy z mieczami i kokardą (Imperium Rosyjskie, 14 marca 1904)^[2]
• Order św. Stanisława II klasy z mieczami (Imperium Rosyjskie, 11 października 1904)^[2]
• Order św. Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie)
• Złota szabla „Za Waleczność” (Imperium Rosyjskie, 2 kwietnia 1907)^[2]
• Order Orła Czerwonego IV klasy (Królestwo Prus)
• Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy (Rumunia)^[13]
• Wielki Oficer Orderu Sławy (Tunezja)^[14]
• Komandor Orderu Korony Włoch (Włochy) (1909)^[13][14][6]
• Komandor Orderu śś. Maurycego i Łazarza (Włochy, 1909)^[13][14][6]
• Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)^[13][14]
• Order Krzyża Wolności I kategorii II klasy (Estonia)^[15]
• Srebrny Medal „Za Akcję Ratunkową w Mesynnie”^[14] (1909)^[13][14][6]

Przypisy

Bibliografia

• Julian Czerwiński, Małgorzata Czerwińska, Maria Babnis, Alfons Jankowski, Jan Sawicki. "Kadry Morskie Rzeczypospolitej. Tom II. Polska Marynarka Wojenna. Część I. Korpus oficerów 1918-1947, Wyd. Wyższa Szkoła Morska, Gdynia 1996, ISBN 83-86703-50-4
• Piotr Andrzejewski, Zygmunt Białogłowski, Tomasz Dolny, Henryk Karwan, Janusz Królikowski, Michał Michalski, Andrzej Walor. "Przegląd Morski", Wyd. kwiecień 2005, nr 4/2005, Redakcja Czasopism Marynarki Wojennej, Gdynia 2005, ISSN 0137-7205
• Lech Trawicki. Okręty kontradmirała Kazimierza Porębskiego. Wiek pary – czas wojny. „Morze, Statki i Okręty”. 56, s. 68-73, marzec-kwiecień 2/ 2006.