Kazimierz Raszewski

Kazimierz Raszewski

Kazimierz Raszewski (ok. 1925)
generał broni
Data i miejsce urodzenia	29 lutego 1864 Jasień, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	14 stycznia 1941 Poznań, Polska pod okupacją III Rzeszy
Przebieg służby
Lata służby	1885–1925
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	6 Dywizja Piechoty 2 Armia Grupa Operacyjna Pomorze Okręg Generalny „Poznań” Okręg Korpusu Nr VII
Stanowiska	dowódca dywizji piechoty dowódca armii dowódca grupy operacyjnej dowódca okręgu generalnego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Kazimierz Raszewski herbu Grzymała (ur. 29 lutego 1864 w Jasieniu, zm. 14 stycznia 1941^[1] w Poznaniu) – polski wojskowy i polityk, generał broni Wojska Polskiego, kawalerzysta, uczestnik I wojny światowej, powstania wielkopolskiego i wojny polsko-bolszewickiej.

Życiorys

Młodość

Syn Ignacego (ziemianina i generalnego radcy Ziemstwa Kredytowego w Poznaniu) i Józefy z Koczorowskich herbu Rogala. Brat Gustawa Raszewskiego^[2]. Wychowany w silnych tradycjach napoleońskich i niepodległościowych (jego pradziadem był gen. bryg. Kazimierz Turno)^[3].

W 1872 rozpoczął naukę w gimnazjum realnym w Poznaniu, a następnie w gimnazjum św. Marii Magdaleny. Z powodu szykan ze strony niemieckich nauczycieli został umieszczony na pół roku w pedagogium we Wleniu. W 1884 ukończył gimnazjum w Bolesławcu^[4].

Początek służby wojskowej

Raszewski w 16 pułku huzarów Cesarza Austrii

Służbę wojskową rozpoczął pomimo sprzeciwu rodziny w 1885 wstępując do pruskiego 6 Pułku Huzarów im. Hrabiego Goetzena w Prudniku. W napisanym przez siebie życiorysie w 1921 tłumaczył tę decyzję tym, że był przekonany, że „kiedyś w przyszłości Polska wyrwie się z uścisku niewoli i będzie potrzebowała fachowych oficerów”^[4]. W Prudniku dowódcą pułku był pułkownik Rosenberg, dawny kolego ojca Raszewskiego, z którym służył razem w 1 Pułku Ułanów w Miliczu. Z powodu polskiego pochodzenia był prześladowany przez innych żołnierzy. Po latach twierdził, że nie zostałby oficerem gdyby nie jego pobyt z pułkownikiem Rosenbergiem w Prudniku^[5].

17 września 1887, po ukończeniu szkoły wojskowej w Nysie, został mianowany podporucznikiem. Powrócił do Prudnika, gdzie został dowódcą plutonu, a przejściowo szwadronu. 3 września 1895 awansował na porucznika. W 1890 spędził pół roku w szkole gimnastyki i fechtunku w Berlinie i trzy miesiące w szkole telegraficznej, a następnie przeszedł kurs strzelniczy w Spandau. Od 1892 był żonaty z Niemką Olgą Luchs, córką właściciela ziemskiego na Śląsku. Mieli syna Lamberta (ur. 1893) i córkę Izabelę (1894–1917)^[4]. W 1896 otrzymał przydział do 4 Pułku Huzarów im. von Schilla w Oławie. Awansowany na rotmistrza w 1901, a na majora w 1913^[6] i w tym samym roku został przeniesiony do 16 Pułk Huzarów im. Cesarza Austrii Franciszka Józefa I w Szlezwiku.

I wojna światowa

W czasie I wojny światowej był zastępcą dowódcy 16 Szlezwicko-Holsztyńskiego pułku huzarów Cesarza Austrii Franciszka Józefa I stacjonującego w Szlezwiku, który brał udział w walkach na froncie zachodnim. Raszewski został ranny 25 sierpnia 1914 podczas walk w Belgii. W połowie grudnia pułk został przeniesiony na front wschodni. W styczniu 1915 został dowódcą tego pułku. Uczestniczył w bitwie pod Sochaczewem, a następnie w kampanii mazurskiej, na Litwie i Kurlandii^[4].

Jesienią 1917 pod Dyneburgiem mianowany został dowódcą spieszonej Brygady Strzelców Konnych. 27 stycznia 1918 awansował na podpułkownika. W kwietniu tego roku przeniesiony na front francuski i mianowany zastępcą dowódcy pułku piechoty, a następnie dowódcą Samodzielnej Brygady Piechoty. Koniec wojny i rewolucja listopadowa zastały go w Lotaryngii.

Okres powojenny

Wizyta tureckich wojskowych w Polsce, po lewej Raszewski siedzi podpierając głowę

Raszewski m.in. wraz z Piłsudskim w Samostrzelu u państwa Bnińskich (1921)

Pożegnanie gen. Kazimierza Raszewskiego odchodzącego ze stanowiska dowódcy OK VII Poznań (kwiecień 1925)

Na wiadomość o wybuchu powstania wielkopolskiego podał się do dymisji i w styczniu 1919 powrócił do Poznania. Od lutego w Wojsku Polskim^[6] brał udział w powstaniu. Do Armii Wielkopolskiej przyjęty został w stopniu pułkownika i 15 stycznia mianowany dowódcą 3 pułku Ułanów Wielkopolskich. 20 marca tego roku mianowany szefem Wydziału Wojskowego Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu. 1 kwietnia dekretem NRL mianowany generałem podporucznikiem. 19 sierpnia 1919 został wyznaczony na stanowisko generała do zleceń przy głównodowodzącym Wojsk Polskich byłego zaboru pruskiego^[7]. 11 września 1919 został mianowany dowódcą Okręgu Generalnego „Pomorze”^[8] i w tym charakterze przygotowywał plany przejęcia Pomorza przez wojska polskie. 19 września 1919 – 2 czerwca 1920 dowódca 6 Dywizji Piechoty, a potem do lipca 1920 Grupy Operacyjnej złożonej z 6 i 17 Dywizji Piechoty. Od lipca do sierpnia 1920 dowódca 2 Armii na froncie bolszewickim. 6 sierpnia 1920 mianowany wstępnie dowódcą 2 Armii po jej reorganizacji, ale ostatecznie mianowany dowódcą Grupy Operacyjnej Pomorze i linii Wisły, mając za zadanie wraz z podległym mu jako szefem sztabu pułkownikiem Franciszkiem Kleebergiem niedopuszczenie do przekroczenia rzeki przez Armię Czerwoną. 10 sierpnia 1920 mianowany dowódcą Okręgu Generalnego Poznań, a 12 sierpnia podporządkowano mu dodatkowo Dowództwo Okręgu Generalnego „Pomorze” w sprawach obrony linii Wisły oraz ochrony granic. Stał się tym samym najwyższym dowódcą wojsk na obszarze dawnego zaboru pruskiego, być może w zamiarze utworzenia związku taktycznego ostatniej szansy na wypadek niepowodzenia bitwy warszawskiej. Dziennik Bydgoski z 13 sierpnia 1920 nominacje Raszewskiego określił wręcz jako tworzenie Zachodniej Armii Rezerwowej^[9]. Po wojnie sprawował funkcję dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu.

Podczas III powstania śląskiego Raszewski był odpowiedzialny za pomoc kadrową i logistyczną dla jego uczestników^[10].

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu generała dywizji ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 23. lokatą w korpusie generałów^[11].

Marszałek Józef Piłsudski wystawił mu w 1922^[4] następującą opinię^[12]:

25 marca 1925 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zwolnił go ze stanowiska dowódcy OK Nr VII^[13], 28 maja 1925 awansował go na generała broni, a z dniem 31 maja tego roku minister spraw wojskowych przeniósł go w stan spoczynku.

Emerytura i śmierć

Uczestnicy obrad Organizacji Monarchistycznej, 4 z lewej siedzi Raszewski (19 grudnia 1926)

Grób Kazimierza Raszewskiego na cmentarzu Górczyńskim

Na emeryturze zamieszkał w Poznaniu. Podczas przewrotu majowego w 1926 wspólnie z Józefem Dowborem-Muśnickim i Józefem Hallerem zamierzał utworzyć armię ochotniczą w Wielkopolsce. W tym samym roku został wicemarszałkiem Rady Naczelnej Zjednoczenia Monarchistów Polski. W 1928 kandydował do Sejmu RP z ramienia Monarchistycznej Organizacji Włościanskiej, jednak nie otrzymał mandatu. Był prezesem Związku Powstańców Wielkopolskich^[4]. Utrzymywał kontakty z towarzyszami broni z armii niemieckiej i uczestniczył w ich zjazdach w Niemczech. Po wkroczeniu Niemców w 1939 do Poznania aresztowany i uwięziony przez Gestapo. Uwolniony w styczniu 1941, wkrótce zmarł. Pochowany 17 stycznia 1941 na cmentarzu górczyńskim (kwatera IIIL-2-5)^[14].

Awanse

W Armii Cesarstwa Niemieckiego

• podporucznik – 1887
• porucznik – 1895
• rotmistrz – 1901
• major – 1913
• podpułkownik – 21 stycznia 1918

W Wojsku Polskim

• pułkownik – 1919
• generał podporucznik – 1 kwietnia 1919
• generał porucznik – 21 kwietnia 1920 roku z dniem 1 kwietnia 1920
• generał dywizji – 3 maja 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 23. lokatą w korpusie generałów
• generał broni – 28 maja 1925 i 1. lokatą w korpusie generałów^[15]

Ordery i odznaczenia

Polskie

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1921)^[16][17]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[16][18]
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie (po raz drugi 1921)^[16][19]
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi^[16]
• Złoty Krzyż Zasługi^[16]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[16]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[16]

Zagraniczne

• Krzyż Żelazny^[20]
• Wielki Oficer Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)^[16]
• Komandor Orderu Legii Honorowej (Francja)^[16]
• Oficer Orderu Legii Honorowej (1921, Francja)^[16][21]
• Medal (Kawaler) Orderu Zasługi (Chile)^[16]

Upamiętnienie

Imieniem Kazimierza Raszewskiego nazwano Samochodowy Rajd Niepodległości organizowany przez Automobilklub Wielkopolski^[22].

Instytut Pamięci Narodowej wydał na 2019 rok kalendarz poświęcony postaciom 12 oficerów Wojska Polskiego II RP, w którym na listopadowej karcie widnieje postać Kazimierza Raszewskiego^[23].

Przypisy

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 2 M-Ż. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2001. ISBN 83-87103-81-0.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
• Marek Białokur, Mariusz Patelski, Z prudnickich huzarów do armii polskiej. Śląsk w biografii gen. broni Kazimierza Raszewskiego, „Śląski Kwartalnik Historyczny. Sobótka” 2004, nr 2, s. 209–218.
• Cezary Leżeński / Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 56. ISBN 83-04-03364-X.
• Kazimierz Raszewski: Wspomnienia z własnych przeżyć do końca roku 1920. Poznań: Józef Liczbiński, 1938.

Linki zewnętrzne

• Kazimierz Raszewski w serwisie Polona.pl