Kazimierz Rosen-Zawadzki
 pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | 1 stycznia 1900 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 25 stycznia 1990 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska | oficer taktyczny |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
  _2r_BAR.svg){kind=small}  | |
Kazimierz Rosen-Zawadzki[1], właśc. Kazimierz Rosen (ur. 1 stycznia 1900 w Warszawie, zm. 25 stycznia 1990 tamże) – polski historyk i teoretyk wojskowości, pułkownik Wojska Polskiego.
Życiorys
Pochodził ze zasymilowanej rodziny żydowskiej. Był synem Pawła i Franciszki Żelazowskiej. Od 1909 uczęszczał do 2. Szkoły Realnej w Warszawie. W 1915 zdał maturę i zapisał się do Wyższej Szkoły Technicznej Wawelberga i Rotwanda. 1 października 1915 wstąpił do Legionów Polskich, a od listopada tego roku walczył na froncie. Jesienią 1916 wzięty do niewoli rosyjskiej, z której został uwolniony po rewolucji lutowej 1917. W latach 1918–1920 żołnierz 5 Dywizji Waleriana Czumy, walczył z Armią Czerwoną. W 1920 wzięty do niewoli, w 1921 zbiegł i wrócił do Polski.
10 lutego 1922 został mianowany z dniem 1 grudnia 1921 podporucznikiem w korpusie oficerów jazdy i wcielony do 8 pułku strzelców konnych[2]. W 1926 wziął udział w zamachu majowym; uważał się wówczas za piłsudczyka. 27 stycznia 1930 został awansowany na rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 56. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[3]. 3 stycznia 1931 został przydzielony na sześciomiesięczny II Kurs Unitarny oficerów broni pancernych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Warszawie[4]. 6 czerwca 1935 został odwołany z praktyki w Ministerstwie Skarbu[5]. W latach 30 XX w. opublikował ponad 20 artykułów analitycznych w prasie wojskowej. Do września 1939 pełnił służbę w 3 batalionie pancernym w Warszawie. W kampanii wrześniowej 1939 walczył jako oficer taktyczny 1 batalionu czołgów lekkich.
Po zajęciu wschodniej Polski przez ZSRR zgłosił się do współpracy z władzami sowieckimi, jednak jako polski oficer został aresztowany i osadzony w obozie w Starobielsku. Współpracował z władzami obozowymi, przez co był bojkotowany przez polskich jeńców. Po likwidacji obozu w Starobielsku i wymordowaniu jeńców przeniesiony do obozu jenieckiego NKWD w Griazowcu[6][7], a następnie do tzw. willi rozkoszy w Małachówce, gdzie również współpracował z władzami sowieckimi. Rtm. Narcyz Łopianowski wspominał go jako bardzo zaangażowanego ideowo komunistę, wręcz prawą rękę Ł. Berii. Po ataku Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 bezskutecznie próbował wstąpić do Armii Czerwonej.
W sierpniu 1941 skierowany do armii Andersa jako „wtyczka” NKWD w polskim wojsku. Został dowódcą 5 batalionu pancernego, a następnie zastępcą komendanta Ośrodka Organizacyjnego Broni Pancernej. Za prowadzenie agitacji na rzecz ZSRR został w listopadzie 1942 zwolniony z armii, mimo to nie ustawał w próbach tworzenia prosowieckich organizacji wśród polskich żołnierzy. W październiku 1943 został aresztowany za zdradę i osadzony w więzieniu w Palestynie, następnie w Egipcie do czerwca 1946.
W lipcu 1946 wrócił do Polski i wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej. Został przyjęty do ludowego Wojska Polskiego, zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 30 sierpnia 1946 i przydzielony do Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego. 15 września 1946 został awansowany na podpułkownika. Następnie został członkiem Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu, a później attaché wojskowym w Rzymie, gdzie bez skutku próbował prowadzić działalność wywiadowczą wobec ambasadora Stanisława Kota. Po powrocie do Warszawy został analitykiem wywiadowczym Oddziału II Sztabu Generalnego WP. W 1949 roku został usunięty z wojska, jako przedwojenny oficer WP. Podjął pracę w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, później w Państwowym Wydawnictwie Naukowym. Ukończył Akademię Nauk Politycznych w Warszawie.
18 czerwca 1952 został aresztowany przez Główny Zarząd Informacji MON, oskarżony o szpiegostwo na rzecz Francji i USA. Podczas śledztwa w areszcie GZ Informacji przy ul. Koszykowej przyznał się do winy, jednak w 1953 odwołał zeznania. W styczniu 1955 wypuszczony z więzienia.
Został pracownikiem Instytutu Historii PAN. Po październiku 1956 ponownie przyjęty do LWP i PZPR. 27 kwietnia 1959 został wyznaczony na stanowisko kierownika Zakładu IV Historii Wojska II Rzeczypospolitej Wojskowego Instytutu Historycznego. Pisał publikacje na temat powstań śląskich i II wojny światowej. W latach 60 XX w. zdystansował się od poglądów komunistycznych na rzecz częściowego powrotu do przekonań piłsudczykowskich. Zmarł 25 stycznia 1990 w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A22-6-26)[8].
Był żonaty z Anną Rosen-Zawadzką (1907-1977)[8]. Jego syn Andrzej zginął w powstaniu warszawskim.
W 2007, w postać Kazimierza Rosen-Zawadzkiego, w spektaklu Teatru Telewizji „Willa szczęścia”, wcielił się aktor Jacek Poniedziałek.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)[9]
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy (20 grudnia 1946)[10]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
- Srebrny Krzyż Zasługi (17 marca 1930)[11]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 73 z 21 listopada 1923 roku, s. 675. 9 listopada 1923 roku Prezydent RP zezwolił mu na uznanie przybranego nazwiska „Zawadzki” do nazwiska rodowego „Rosen”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 18 lutego 1922 roku, s. 115.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 28 stycznia 1930 roku, s. 28.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 42.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 99.
- ↑ Jerzy Turski: Lista jeńców z obozu w Griazowcu. W: Zdzisław Peszkowski: Wspomnienia jeńca z Kozielska. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989, s. 75. ISBN 83-85015-66-3.
- ↑ Lista jeńców Kampanii Wrześniowej 1939, umieszczonych w obozie w Griazowcu. raportnowaka.pl. s. 38. [dostęp 2016-04-20].
- ↑ a b Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 25, poz. 153 „za bohaterskie czyny i dzielne zachowanie się w walce z niemieckim najeźdźcą oraz za gorliwą pracę i sumienne wypełnianie obowiązków służbowych” – tu jako „Kazimierz Rozen-Zawadzki”.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 144 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska” – tu jako „Kazimierz Rożen-Zawadzki”.
Bibliografia
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Prof. Tadeusz Rutkowski o Kazimierzu Rosen-Zawadzkim
- Tadeusz P. Rutkowski, Żołnierz, renegat, więzień, historyk. O biografii Kazimierza Rosen-Zawadzkiego Studia i materiały z dziejów historiografii polskiej XIX–XX wieku, t. 6, Warszawa 2012.
Media użyte na tej stronie
.png)
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek legionowy
Baretka: Order Krzyża Grunwaldu III klasy
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.