Kazimierz Sembrat

Grób prof. Sembrata na cmentarzu przy ul. Smętnej we Wrocławiu

Kazimierz Jan Antoni Sembrat (ur. 4 listopada 1902 w Krakowie, zm. 22 lipca 1988 we Wrocławiu) – polski profesor nauk przyrodniczych, zoolog, cytolog i embriolog.

Życiorys

Syn Franciszka[1] i Romualdy z domu Suchcitz. Do Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie uczęszczał do 1920, potem studiował do 1924 na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, od 1921 był tam demonstratorem (potem młodszym asystentem) w Instytucie Zoologii pod kierunkiem Jana Hirschlera, u którego w 1925 obronił pracę doktorską[2]. W 1931 habilitował się[3]. W roku akademickim 1935/36[4] (a także do roku 1938/39 jako docent zoologii i anatomii porównawczej zwierząt[5]) był adiunktem w Zakładzie Zoologicznym Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UJK kierowanym przez prof. Hirschlera. Był (w roku 1938) członkiem przybranym Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Mianowany profesorem nadzwyczajnym 1 czerwca 1939 pozostał na uczelni także podczas okupacji sowieckiej Lwowa (1939-1941) i pełnił tam funkcję kierownika Katedry Zoologii i Anatomii Porównawczej. W okresie okupacji niemieckiej Lwowa (1941-1944), gdy Uniwersytet Lwowski został zamknięty, znalazł zatrudnienie jako zoolog w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla w pracowni szczepionek przeciw tyfusowi plamistemu. Brał w tym czasie też udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim we Lwowie. Po likwidacji pracowni Weigla wyjechał w 1944 ze Lwowa i przebywał w Warszawie, gdzie podczas powstania został ranny.

Po wojnie w 1945 podjął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale jeszcze w tym samym roku przyjechał do Wrocławia, gdzie od 1 października uzyskał stanowisko profesora zwyczajnego i dziekana Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego. Pełnił tu też – w latach 1945-1972 – funkcję dyrektora Instytutu Zoologii i kierownika Katedry Zoologii Ogólnej (przekształconej pod koniec tego okresu w Zakład Zoologii Ogólnej). Przez lata swej pracy na Uniwersytecie Wrocławskim wykładał zoologię ogólną, embriologię, genetykę, ewolucjonizm, cytologię i histologię, pełniąc równolegle różne funkcje w strukturach uczelni (dziekana, dyrektora instytutu, kierownika katedry) oraz w towarzystwach naukowych krajowych i międzynarodowych.

Autor kilkuset publikacji, w tym wydanego w 1981 dwutomowego podręcznika Histologia porównawcza zwierząt i kilku podręczników popularyzatorskich. Członek Polskiego Towarzystwa Zoologicznego (w latach 1953-1965 jego prezes), redaktor naczelny fachowych czasopism zoologicznych (Przegląd Zoologiczny oraz Zoologica Poloniae), współzałożyciel Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego (1975).

Z inicjatywy Kazimierza Sembrata do Wrocławia przyjechał w roku 1947 jego kolega ze szkoły, Karol Łukaszewicz, pierwszy powojenny dyrektor wrocławskiego Ogrodu Zoologicznego i podjął zadanie jego odbudowania po zniszczeniach wojennych[6]. Kazimierz Sembrat prowadził też m.in. w Tatrach badania herpetologiczne i ornitologiczne, których wyniki publikował m.in. wspólne ze swą długoletnią współpracowniczką, a później (od 1976) drugą żoną[7], Jadwigą Nowakówną, doktorem zoologii.

Rodzeństwem Kazimierza Sembrata byli: Halina Sembrat (1908-1974, pianistka i kompozytorka), Zofia Niewiadomska (1905 - 1994) oraz Stanisław Sembrat (dr prawa ekonomicznego, 1900 - 1977). Kazimierz Sembrat nie miał dzieci.

Przypisy

  1. ↑ Ojciec Kazimierza Sembrata był właścicielem zakładu wychowawczego i pensjonatu dla chłopców – uczniów szkół średnich w Krakowie.
  2. ↑ Tytuł rozprawy doktorskiej: Badania doświadczalne nad metamorfozą jelita kijanek płazów bezogonowych (Pelobates fuscus Laur., Rana Temporaria L.)
  3. ↑ Rozprawa habilitacyjna: Badania cytologiczne nad strukturami plazmatycznymi podczas gametogenezy wypławków Dendrocoelum lacteum Müll. i Planaria gonocephala Dug., ze specjalnym uwzględnieniem aparatu Golgiego oraz wakuomu
  4. ↑ Skład UJK w roku akad. 1935/36
  5. ↑ Skład Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w roku akademickim 1938/39
  6. ↑ Wanda Dybalska, "Egzekucja w ZOO", Gazeta Wyborcza, 11.2.2003
  7. ↑ Pierwszą żoną prof. Sembrata była poślubiona przezeń w 1932 Zofia, córka Kazimierza Opoczyńskiego), po wojnie prof. embriologii i histologii Akademii Medycznej we Wrocławiu.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie