Kazimierz Stańczykowski

Kazimierz Wiktor Stańczykowski
Data i miejsce urodzenia5 lutego 1901
Idzikowice (powiat opoczyński)
Data i miejsce śmierci31 maja 1937
Warszawa
Przyczyna śmiercizatrucie
Miejsce spoczynkucmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcieprawnik, działacz społeczny
Alma MaterUniwersytet Warszawski
DzieciAnna Stańczykowska-Piotrowska i Ewa
Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Kazimierz Wiktor Stańczykowski (ur. 5 lutego 1901 w Idzikowicach, zm. 31 maja 1937 w Warszawie) – polski prawnik, działacz społeczny.

Życiorys

Kazimierz Stańczykowski uczył się kolejno w gimnazjach w Lublinie, Tomaszowie Mazowieckim i Piotrkowie Trybunalskim. W czasach gimnazjalnych działał w organizacjach samopomocy uczniowskiej, w PET, a od 1917 – w tajnym skautingu (był harcerzem 7 Drużyny im. ks. Józefa Poniatowskiego w Sulejowie, 3 Piotrkowskiej Drużyny im. gen. Henryka Dąbrowskiego w Piotrkowie Trybunalskim). W listopadzie 1918 uczestniczył w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich. W lipcu 1920 wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego i do listopada tego roku walczył w 2 szwadronie 6 pułku Ułanów Kaniowskich w wojnie polsko-bolszewickiej na Wołyniu i Podolu, uczestnicząc m.in. w zwycięskiej szarży kawalerii gen. Bolesława Popowicza pod Zasławiem[1]. Po demobilizacji powrócił do gimnazjum w Piotrkowie i w czerwcu 1919 uzyskał maturę[2]. W październiku 1921 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W czerwcu 1927 uzyskał tytuł magistra praw, potem przez rok studiował historię na Wydziale Humanistycznym tegoż uniwersytetu, a od listopada 1928 uczęszczał na seminarium doktoranckie z prawa administracyjnego, którego jednak nie ukończył[2].

W czasie studiów czynnie uczestniczył w działaniach inspirowanych przez „Zet”. W roku akademickim 1921/1922 był sekretarzem generalnym „Samopomocy” Związku Polskich Kół Młodzieży Szkolnej i działał w Akademickim Związku Postępowo-Narodowym. Był również współtwórcą i prezesem Akademickiego Koła Prowincjonalnego Ziemi Opoczyńskiej. Później zainicjował powstanie kół innych regionów i w roku akademickim 1924/1925 przewodniczył Zrzeszeniu Akademickich Kół Prowincjonalnych (ZAKP) na terenie Warszawy, zaś w latach 1925–1927 – Ogólnopolskiemu ZAKP (do marca 1926 roku pełnił obowiązki prezesa)[1][2]. Należał do „Zet”, a w latach 30. do jego Centralizacji[3].

We wrześniu 1925 został przyjęty[4] do Organizacji Młodzieży Narodowej (OMN) i w lutym 1926 został prezesem jej okręgu warszawskiego[5]. W tymże roku został wybrany na komisarza Tygodnia Akademickiego w Warszawie oraz na prezesa Bratniej Pomocy Studentów Uniwersytetu Warszawskiego (w wyniku czego ustąpił z prezesury okręgu warszawskiego OMN[6]). Należał również do Związku Patriotycznego, pełnił w nim rolę członka Komitetu Centralnego. W roku akademickim 1926/1927 był wiceprezesem Ogólnopolskiego Związku Akademickich Bratnich Pomocy. W latach 1925–1930 udzielał się również w Lidze Obrony Powietrznej Państwa.

Współuczestniczył w 1929 tworzeniu korporacji studenckiej „Carpatia”. W tym czasie przygotował opracowanie pt. Prasa województwa warszawskiego („Materiały Monograficzne Województwa Warszawskiego” T. 1, 1929). Założył w powiecie opoczyńskim koło Centralnego Związku Młodzieży Wiejskiej „Siew” (CZMW) i został jego wiceprezesem (1928–1931). Równocześnie odbył przeszkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Piechoty w Śremie (październik 1929 – czerwiec 1930), które ukończył w stopniu plutonowego podchorążego (a w 1933 awansował na podporucznika rezerwy).

W 1931 zdał egzaminy sędziowskie i rozpoczął aplikację adwokacką u Czesława Małeckiego, pracując równocześnie jako radca prawny w warszawskim Urzędzie Wojewódzkim, a potem w Komisariacie Rządu na m. st. Warszawę. W dalszym ciągu piastował wiele funkcji społecznych: był członkiem Zarządu Głównego Związku Seniorów OMN, członkiem Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej Szkół Wyższych RP, Głównej Komisji Rewizyjnej tej organizacji, Związku Naprawy Rzeczypospolitej, Komitetu Wychowania Narodowego Młodzieży Polskiej z Zagranicy przy Radzie Organizacyjnej Polaków z Zagranicy (od grudnia 1932, zachęcony przez Tomasza Piskorskiego). Od 1927 był wiceprezesem Centralnego Związku Młodzieży Wiejskiej[7], a w latach 1932–1934 prezesem wojewódzkiego oddziału warszawskiego CZMW, w latach 1933–1934 – prezesem Związku Zrzeszeń Aplikantów Zawodów Prawniczych (w kolejnych latach pełnił tam funkcje: przewodniczącego Głównej Komisji Rewizyjnej i Sądu Koleżeńskiego). Latem 1934, wraz m.in. z Tomaszem Piskorskim, współorganizował II Zjazd Polonii Zagranicznej. Po zjednoczeniu CZMW ze Związkiem Młodzieży Ludowej i utworzeniu Centralnego Związku Młodej Wsi został członkiem Rady Naczelnej nowej organizacji (w latach 1934–1935), a potem aż do śmierci – przewodniczącym Sądu Koleżeńskiego; współpracował też z jej organem prasowym „Siew Młodej Polski”[2].

W 1935 uzyskał pełne uprawnienia adwokackie. Został sekretarzem Zarządu Warszawskiego Koła Adwokatów RP.

W 1936 wszedł do Centralnej Rady Działaczy Społecznych. Był wtedy również wiceprezesem Związku Działaczy Społecznych województwa warszawskiego i członkiem Zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Wielkiej Warszawy.

Zmarł w wieku 36 lat wskutek zatrucia organizmu z niewyjaśnionych przyczyn. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 198-2-23)[8], na pogrzebie przemawiali m.in.: prezes Naczelnej Izby Adwokackiej, Franciszek Paschalski i Tomasz Piskorski, który później napisał jego biografię[9].

Pośmiertnie, 2 czerwca 1937, został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[10][2].

Życie prywatne

Kazimierz Stańczykowski był najmłodszym z siedmiorga dzieci Jana, właściciela niewielkiego folwarku, młyna wodnego i stawów rybnych, oraz Ewy z Pacanowskich[7]. Ożenił się 23 sierpnia 1930 z Ireną Kamler, z którą miał dwie córki: Annę (ur. 24 września 1932), profesora nauk przyrodniczych w Instytucie Ekologii PAN, Uniwersytecie Przyrodniczo-Humanistycznym w Siedlcach i KUL, autorkę książek dla dzieci z dziedziny przyrody, zamężną za Andrzejem Piotrowskim, i Ewę (ur. 19 lutego 1935), która wraz z matką zginęła w powstaniu warszawskim we wrześniu 1944 [1] w Warszawie[2].

Przypisy

  1. ↑ a b c Janusz Rakowski, ZET akademicki w latach 1918–1927, [w:] Tadeusz W. Nowacki (red.), ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 350–353, ISBN 83-01-12142-4.
  2. ↑ a b c d e f Stanisław Konarski: Stańczykowski Kazimierz Wiktor. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 42. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2003, s. 253–254. ISBN 83-88909-12-6.
  3. ↑ Tomasz Piskorski: Pamiętniki (zeszyt 363). Warszawa: Archiwum Akt Nowych, styczeń 1936.
  4. ↑ Tomasz Piskorski: Pamiętniki (zeszyt 203). Warszawa: Archiwum Akt Nowych, wrzesień 1925.
  5. ↑ Tomasz Piskorski: Pamiętniki (zeszyt 213). Warszawa: Archiwum Akt Nowych, luty 1926.
  6. ↑ Tomasz Piskorski: Pamiętniki (zeszyt 218). Warszawa: Archiwum Akt Nowych, kwiecień 1926.
  7. ↑ a b Stańczykowski Kazimierz, [w:] Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 692.
  8. ↑ Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ STAŃCZYKOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-02-22].
  9. ↑ Tomasz Piskorski, Kazimierz Stańczykowski (1901–1937). Wspomnienie pośmiertne, Warszawa: Godziemba, 1937, s. 1–16.
  10. ↑ M.P. z 1937 r. nr 125, poz. 195 „za zasługi na polu pracy społecznej i narodowej”.