Kazimierz Stojałowski

Kazimierz Stojałowski

Data i miejsce urodzenia	1 października 1903 Toruń
Data i miejsce śmierci	21 grudnia 1995 Szczecin
Miejsce spoczynku	Ryczywół (grobowiec rodziny Kosmowskich i Stojałowskich)
Zawód, zajęcie	lekarz-patomorfolog, nauczyciel akademicki
Miejsce zamieszkania	Poznań, Szczecin
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	Uniwersytet Poznański
Uczelnia	Uniwersytetu Poznański Pomorska Akademia Medyczna
Stanowisko	profesor zwyczajny, kierownik katedry, prorektor PAM
Rodzice	Ludwik Stojałowski; Weronika de domo Gembarska
Odznaczenia

Kazimierz Stojałowski (ur. 1 października 1903 w Toruniu, zm. 21 grudnia 1995 w Szczecinie) – polski lekarz-patolog, profesor Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie^[1][2][3][4].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Był synem Ludwika Stojałowskiego (1868–1912), mistrza rzeźnickiego i właściciela zakładu w Toruniu-Mokrem, i Weroniki de domo Gembarskiej (1879–1931). Gimnazjum skończył w rodzinnym mieście; w tym czasie uczył też języka polskiego dzieci z rodzin robotniczych. W latach 1918–1920 należał do Towarzystwa Tomasza Zana – młodzieżowej organizacji patriotycznej – oraz uczestniczył w organizacji drużyny harcerskiej im. Zawiszy Czarnego^[1], jednej z najstarszych drużyn w Polsce (zob. np. 16 Warszawska Drużyna Harcerzy). W wojnie polsko-bolszewickiej uczestniczył jako ochotnik, przydzielony do 18 pułku Ułanów Pomorskich (nie brał udziału w walkach)^[1].

Egzamin maturalny zdał w roku 1922, po czym studiował medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego (1922–1928). Jako student był członkiem korporacji akademickiej „Baltia”^[1] (zob. też hymn korporacji). W korporacji pełnił funkcje sekretarza (sem. let. 1925/1926) i wiceprezesa (sem. zim. 1926/1927), a po studiach – członka komitetu redakcyjnego „Rocznika Korporacyjnego” (1939); był też sekretarzem (1931/1932) i wiceprezesem (1936–1939) Koła Filistrów. W korporacji „Masovia” wygłaszał wykłady na temat polskości Prus Wschodnich (1939). „Masovia” przyznała mu tytuł filistra honorowego tej korporacji^[5][6].

Dwudziestolecie międzywojenne

Po studiach, zakończonych otrzymaniem dyplomu doktora wszech nauk lekarskich, pracował w:

• 1928–1929 – sanatorium chorób płuc w Kowanówku pod Obornikami Wielkopolskimi jako ftyzjatra,
• 1930–1939 – Zakładzie Anatomii Patologicznej Uniwersytetu Poznańskiego, kierowanym przez Ludwika Skubiszewskiego^[7][8] (od 1932 r. jako adiunkt); równocześnie – od roku 1933 do 1938 – w poznańskim Szpitalu Elżbietanek (jako wolontariusz).

W roku 1935 uzyskał specjalizację II stopnia w dziedzinie patomorfologii, a w 1937 – w dziedzinie chorób wewnętrznych; publikował wyniki badań w „Nowinach Lekarskich” i był członkiem zespołu redakcyjnego tego czasopisma. W roku 1938 specjalizował się w zakresie anatomopatologii w Institut du Cancer w Villejuif i paryskim Instytucie Pasteura; odwiedził też ośrodki anatomii patologicznej w Bordeaux, Stuttgarcie, Tybindze, Tuluzie, Berlinie, Dreźnie, Lipsku, Frankfurcie nad Menem^[1].

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej; był m.in. naczelnym lekarzem odcinka Warszawa-Zachód (Wola) w czasie obrony stolicy. Po kapitulacji wrócił do Poznania, skąd został wysiedlony. Zamieszkał i pracował w Gorlicach. Był kierownikiem Powiatowego Ośrodka Zdrowia, lekarzem Ubezpieczalni Społecznej^[9] oraz kierownikiem powiatowego oddziału Polskiego Komitetu Opiekuńczego (który założył)^[1].

Okres powojenny w Poznaniu

Rektorat Pomorskiej Akademii Medycznej

Po zakończeniu wojny był początkowo lekarzem Ubezpieczalni Społecznej w Toruniu, wkrótce jednak przeniósł się do Poznania. Wrócił do pracy w Zakładzie Anatomii Patologicznej UP; dodatkowo (do września tego roku) kierował Oddziałem Stomatologii Wydziału Lekarskiego. Już w kwietniu 1945 r. rozpoczął zajęcia dydaktyczne, a w lipcu uzyskał habilitację. Otrzymał stopień docenta na podstawie rozprawy nt. Morfologiczne badania porównawcze nad rolą układu mezenchymalnego, a w szczególności sercowo-naczyniowego, w zapaleniu hiperergicznym i gośćcowym (1947; praca nagrodzona przez PAU). W latach 1947–1948 pracował w Zakładzie Medycyny Sądowej UP^[1].

Praca w Szczecinie

We wrześniu 1948 r. otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego w nowo powstałej Akademii Lekarskiej w Szczecinie (później Pomorska Akademia Medyczna); otrzymał stanowisko kierownika Katedry Anatomii Patologicznej, a dodatkowo Zakładu Medycyny Sądowej PAM (1948–1951)^[1]. Zorganizował Zakład Anatomii Patologicznej, jednostkę naukowo-dydaktyczną pełniącą również funkcje usługowe. W Zakładzie prowadził kompleksowe badania w zakresie patomorfologii i patogenezy w stawach i układzie sercowo-naczyniowym przy chorobie reumatycznej i reumatoidalnej^[1]. W roku 1957 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego^[1]. Stworzył w zakładzie znaną w świecie szkołę naukową; wielu spośród jego pracowników uzyskało później tytuły profesora^[4].

Był promotorem 14 prac doktorskich i opiekunem naukowym 4 habilitacji. Pełnił funkcję prorektora PAM do spraw klinicznych (1964–1966) i do spraw naukowych (1966–1972)^[1].

Po przejściu na emeryturę w roku 1974 pracował w Zakładzie Anatomii Patologicznej (po reorganizacji – Zakładzie Patomorfologii Klinicznej) jako profesor kontraktowy^[1].

Publikacje (wybór)

Opublikował ponad 150 prac naukowych, m.in.^[3]:

• O uchyłkach nabytych pęcherza moczowego, Polski Przegląd Chirurgiczny 1931,
• Recherches cliniques et experimentales sur l'action des rayons X sur les amygdales palatines, Rev. Otorhinolaryng 1939 (z A. Radzymińskim),
• Morfologiczne badania porównawcze nad rolą układu mezenchymalnego, a w szczególności sercowo-naczyniowego w zapaleniu hyperergicznym i gośćcowym, Prace Komisji Lekarskiej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1947,
• Anatomia patologiczna w zarysie, wyd. I 1962, wyd. II 1971,
• Reactions of Dermal Connective Tissue in Rheumatoid Arthritis, I Congr. Europ. Soc. Pathol., Warszawa 1966.

Członkostwo w stowarzyszeniach i radach naukowych

W latach 1933–1937 oraz w roku 1947 był sekretarzem Wydziału IV Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a w latach 1945–1948 – sekretarzem Poznańskiego Towarzystwa Lekarskiego. W roku 1947 został członkiem Komisji Antropologicznej Polskiej Akademii Umiejętności^[1].

W Szczecinie w roku 1948 założył – wspólnie z Jakubem Węgierką – Towarzystwo Lekarsko-Naukowe (później – Oddział Szczeciński Polskiego Towarzystwa Lekarskiego). Był współzałożycielem Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego, Szczecińsko-Koszalińskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i założycielem Szczecińsko-Koszalińskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Anatomopatologów; przez wiele lat kierował tymi stowarzyszeniami. Uczestniczył w organizacji Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików (1956); w latach 1965–1968 był przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Zarządu Głównego. Należał do Rady Naukowej Instytutu Reumatologicznego w Warszawie (1966–1972 – członek, od 1966 – przewodniczący), Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej (1968–1970) i Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN^[1].

Należał do zespołu redakcyjnego czasopisma Nowiny Lekarskie (1938–1939 i 1947–1950), do redakcji czasopisma Patologia Polska (od jego powstania w 1950 r.) oraz zespołów redakcyjnych Przeglądu Lekarskiego (1952–1954) i Roczników Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie (1956–1957). Od 1959  wchodził w skład redakcji czasopisma Reumatologia Polska (później –Reumatologia), a od 1963  – redakcji Folia Histochemica et Cytochemica ^[1].

Odznaczenia, nagrody, wyróżnienia

Kazimierz Stojałowski został odznaczony^[1][3]:

• Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski,
• Orderem Sztandaru Pracy I klasy

oraz otrzymał liczne inne nagrody i wyróżnienia, m.in.^[3]:

• 1948 – Nagroda PAU, Kraków,
• 1955 – Dyplom Uznania na Zjeździe Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego, Kraków,
• 1957 – Nagroda miasta Szczecina,
• 1964 i 1966 – Nagrody resortowe I stopnia,
• 1964 – I Nagroda Polskiego Towarzystwa Anatomicznego,
• 1972 – Nagroda zespołowa ZG Polskiego Towarzystwa Anatomopatologów,
• 1977 – Nagroda Wojewody Szczecińskiego

oraz Medale „Za zasługi w rozwoju nauki na Pomorzu Szczecińskim” i „Wielkiej Zasłudze – Ziemia Szczecińska”. Został wpisany do „Księgi zasłużonych województwa szczecińskiego”. Otrzymał stopień Doctor honoris causa PAM i tytuły członka honorowego Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (1976) i Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego (1982)^[1].

Życie prywatne

Był trzykrotnie żonaty. Pierwsze małżeństwo zostało unieważnione wkrótce po ślubie (lata 20.  XX w.). Z drugą żoną, poślubioną w roku 1944, rozwiódł się w latach 50. W 1965 r. zawarł związek małżeński ze swoją współpracownicą, Aleksandrą Krygier (później – profesor patologii i kierownik Zakładu Patologii Komórki i Katedry Patologii Wydziału Stomatologicznego PAM)^[10]. Mieli syna, Stefana (ur. 1968; później – specjalista w dziedzinie genetyki i hodowli roślin w szczecińskiej Akademii Rolniczej^[1][11].

Przypisy