Kenneth Branagh

Kenneth Branagh

(c) Melinda Seckington, CC BY 2.0 Kenneth Branagh (2011)
Imię i nazwisko	Kenneth Charles Branagh
Data i miejsce urodzenia	10 grudnia 1960 Belfast, Irlandia Północna, Wielka Brytania
Zawód	aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy
Współmałżonek	Emma Thompson (1989-1995; rozwód) Lindsay Brunnock (od 2003)
Lata aktywności	od 1981
Odznaczenia

Kenneth Charles Branagh^[1][2] (ur. 10 grudnia 1960 w Belfaście) – brytyjski aktor, reżyser i scenarzysta. Wszechstronnie uzdolniony filmowiec, znany głównie dzięki swym adaptacjom sztuk Williama Szekspira. Sukcesy w repertuarze szekspirowskim odnosił już na scenach teatralnych – w latach 80. należał do zespołu prestiżowej The Royal Shakespeare Company^[3].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Belfaście jako drugie z trójki dzieci, w rodzinie protestanckiej^[4] Frances (z domu Harper) i Williama Branagha^[5], hydraulika i stolarza, który prowadził firmę wyspecjalizowaną w dopasowywaniu ścianek działowych i sufitów podwieszanych. W wieku dziewięciu lat przeprowadził się z rodziną do Reading^[6], w hrabstwie Berkshire, by uciec przed konfliktem w Irlandii Północnej. Kształcił się w Grove Primary School, Whiteknights Primary School, a następnie w Meadway Comprehensive School^[4] w Tilehurst, gdzie wziął udział w przedstawieniach: Pan Ropuch (Toad of Toad Hall) A.A. Milne'a i Rozkoszna wojna (Oh, What a Lovely War!) Joan Littlewood. W szkole uzyskał Received Pronunciation, aby uniknąć zastraszania. Był zapalonym członkiem ruchu amatorskiego Reading Cine & Video Society (obecnie nazywanego Reading Film & Video Makers)^[7].

Kariera

Studia w londyńskiej Royal Academy of Dramatic Art dały początek błyskotliwej karierze. Młody aktor wielokrotnie cieszył się uznaniem, szczególnie w 1980 grał za tytułową rolę duńskiego księcia w przedstawieniu Hamlet^[6] dla królowej Elżbiety II, podczas jednej z jej rzadkich wizyt w akademii, i zdobył za swoją pracę pożądaną przez szkołę nagrodę Bancroft Award^[8].

W 1981 pojawił się jako student Uniwersytetu w Cambridge w dramacie Hugh Hudsona Rydwany ognia (Chariots of Fire) z udziałem Iana Charlesona, Bena Crossa i Iana Holma. Rok potem trafił na mały ekran jako Billy Martin w serialu BBC Play for Today (1982-1984) oraz jako Charles Tansley w dramacie BBC Do latarni morskiej (To the Lighthouse, 1983) u boku Rosemary Harris, Michaela Gougha i Simona Duttona.

Po ukończeniu studiów odniósł dalsze sukcesy na scenie West End, gdzie w 1982 u boku Ruperta Everetta grał rolę skonfliktowanego ucznia Tommy’ego Judda w spektaklu Inny kraj (Another Country), za którą zdobył nagrodę Society of West End Theatres dla najbardziej obiecującego nowicjusza i otrzymał Laurence Olivier Award^[9].

Branagh stał się znany ze swoich adaptacji filmowych Williama Szekspira. Na ekrany kinowe przeniósł następujące utwory angielskiego dramaturga: Henryk V (1989; nominacja do Oscara w kategoriach: reżyseria, najlepszy aktor), Wiele hałasu o nic (1993), Hamlet (1996; nominacja do Oscara w kategorii: scenariusz adaptowany^[10]), Stracone zachody miłości (2000) i Jak wam się podoba (2006). Kandydował też do roli Obi-Wana Kenobiego w trylogii Gwiezdne wojny^[11].

Bardzo często gra główne role w swoich dziełach, występuje także w filmach innych reżyserów. Pojawił się m.in. w drugiej części przygód Harry’ego Pottera, Harry Potter i Komnata Tajemnic oraz Polowaniu na króliki Phillipa Noyce’a (2002). W wyreżyserowanych przez siebie filmach kryminalnych na podstawie powieści Agathy Christie – Morderstwo w Orient Expressie (Murder on the Orient Express, 2017) i Śmierć na Nilu (Death on the Nile, 2021) wystąpił jako belgijski detektyw Herkules Poirot^[12]. W serialu BBC One / BBC HD Wallander (2008-2016) zagrał rolę komisarza Kurta Wallandera^[13].

Życie prywatne

W latach 1985-1987 spotykał się z Joely Richardson^[14]. W lipcu 1987 związał się z Emmą Thompson. Pobrali się 20 sierpnia 1989. Jednak 1 października 1995 rozwiedli się^[14]. Od października 1993 do stycznia 1999 był związany z Heleną Bonham Carter. Spotykał się także z Alicią Silverstone (1998 do października 1999)^[14]. W 1999 związał się z Lindsay Brunnock, z którą się ożenił 24 maja 2003^[14].

Filmografia

Aktor i reżyser kinowy

Aktor telewizyjny

Dubbing i narracja

Reżyser

Rok	Tytuł polski Tytuł oryginalny	Kraj(e)	Scenariusz	Główne role	Opis
1988	Wieczór Trzech Króli Twelfth Night, or What You Will		Kenneth Branagh (na podstawie Wieczoru Trzech Króli Williama Szekspira)	Richard Briers Caroline Langrishe Frances Barber Anton Lesser	Film telewizyjny wyreżyserowany wraz z Paulem Kafno. Debiut reżyserski Branagha. Viola rozbija się wraz ze swoim bratem bliźniakiem, Sebastianem u wybrzeży Illyrii. Rodzeństwo traci ze sobą kontakt i nie potrafi się odnaleźć. Viola przebiera się za mężczyznę i rozpoczyna służbę na dworze księcia Orsino, zakochanego w pięknej damie, Olivii. Książę postanawia użyć rozbitka jako posłańca między nimi. Olivia, wierząc, że Viola jest mężczyzną, zakochuje się w niej. Ta zaś podkochuje się w księciu, który uznaje ją za swoją powierniczkę. Kiedy pojawia się Sebastian, zamieszanie staje się jeszcze większe.
1989	Henryk V Henry V		Kenneth Branagh (na podstawie Henryka V Williama Szekspira)	Kenneth Branagh	Kinowy debiut reżyserski Branagha. Anglia i Francja na początku XV wieku. Trwa wojna stuletnia. Król Anglii Henryk V planuje objąć tron Francji. Przygotowuje się do ostatecznego starcia z królem Francji Karolem VI. Początkowo Henryk odnosi sukcesy wojenne, ale wkrótce w szeregi armii wkracza się wątpliwość. Żołnierze szybko tracą morale. W nocy przed decydującą bitwą Henryk incognito wędruje po obozie. Rankiem wygłasza pokrzepiającą mowę do swoich żołnierzy. W końcu dochodzi do bitwy pod Azincourt. Film otrzymał wiele nagród.
1991	Umrzeć powtórnie Dead Again		Scott Frank	Kenneth Branagh Emma Thompson	Detektyw Mike Church jest jednym z najlepszych ludzi w swoim fachu w Los Angeles. Ostatnio przeżywa złą passę. Z ochotą przyjmuje zlecenie od znajomego księdza. W kościelnym domu dziecka zjawiła się tajemnicza kobieta, która nic nie mówi, ma amnezję i cierpi na koszmary senne. Mike przyjmuje zadanie. Zatrudnia hipnotyzera Franklyna Madsona. Podczas sesji kobieta cofa się pamięcią do lat czterdziestych XX wieku. Twierdzi, że w 1948 była żoną Romana Staussa, który został skazany na śmierć za... zabójstwo żony. Wkrótce na jaw wychodzą kolejne tajemnice. Zagadka się zaczyna komplikować. Podwójne role Emmy Thompson i Kennetha Branagha.
1992	Swan Song		Hugh Cruttwell (na podstawie Łabędziego śpiewu Antoniego Czechowa)	Richard Briers sir John Gielgud	Nominacja do Oscara w kategorii: najlepszy film krótkometrażowy film aktorski.
	Przyjaciele Petera Peter’s Friends		Rita Rudner Martin Bergmann	Stephen Fry Hugh Laurie Kenneth Branagh Emma Thompson Imelda Staunton Alphonsia Emmanuel	Peter odziedziczył rodzinną posiadłość. Zaprasza do siebie swoich przyjaciół ze studiów, aby wspólnie uczcić nadchodzący Nowy Rok. Przez ostatnie 10 lat nie mieli ze sobą żadnego kontaktu. Do jego wiejskiej posiadłości przybywają: Andrew, Roger, Mary, Sarah i Maggie. Spotkanie po latach staje się dla wszystkich okazją do refleksji i weryfikacji dotychczasowych dokonań. Okazuje się, że życie boleśnie kontrastuje z ich młodzieńczymi marzeniami i ideałami.
1993	Wiele hałasu o nic Much Ado About Nothing		Kenneth Branagh (na podstawie Wiele hałasu o nic Williama Szekspira)	Kenneth Branagh Emma Thompson Michael Keaton Denzel Washington	Książę Aragonii Don Pedro wraca ze zwycięskiej wojny. Tymczasem Hero i Claudio zamierzają się pobrać. Wraz z księciem postanawiają wyswatać swoich przyjaciół – Beatryce i Benedicka. Obydwoje są wrogami instytucji małżeństwa, a na dodatek nawzajem nie darzą siebie sympatią. Planom księcia i jego przyjaciół przeciwstawia się Don John, który nie chce dopuścić do zaślubin.
1994	Frankenstein Mary Shelley’s Frankenstein		Frank Darabont James Hart Steph Lady (na podstawie Frankensteina Mary Shelley)	Robert De Niro Kenneth Branagh Helena Bohnam Carter	W 1794 roku załoga żeglująca pod dowództwem kp. Roberta Waltona u wybrzeży Arktyki bierze na swój pokład rozbitka. Jest nim dr Victor Frankenstein. Uratowany naukowiec opowiada załodze statku historię swojego życia. Wychował się w okolicach Genewy. Po śmierci matki wyjechał na studia medyczne do Ingolstadt. Całkowicie pochłonęła go chęć poznania tajemnic życia i śmierci. Tworzy żywą istotę, składającą się z różnych ludzkich części. Wkrótce traci kontrolę nad swoim dziełem.
1995	W środku mrocznej zimy A Midwinter’s Tale		Kenneth Branagh	Richard Briers Michael Maloney Joan Collins	Niespełniony aktor Joe Harper przeżywający załamanie nerwowe, postanawia wystawić w wiejskim kościółku w wigilijny wieczór Hamleta. Nie mając pieniędzy, angażuje nieudolnych aktorów-amatorów, których jedyną zaletą jest olbrzymia chęć do gry. Wszyscy oni wyjeżdżają na prowincję, lecz opanowanie dość ekscentrycznych artystów jest zadaniem prawie niewykonalnym. Początkowe niesnaski przeradzają się wkrótce w szczere więzi przyjaźni.
1996	Hamlet		Kenneth Branagh (na podstawie Hamleta Williama Szekspira)	Kenneth Branagh Kate Winslet Julie Christie Derek Jacobi	Jedyna pełnotekstowa – trwająca prawie 4 godziny – adaptacja dramatu Williama Szekspira, przeniesiona w XIX wiek. Po śmierci króla Hamleta jego żona, królowa Gertruda wychodzi za mąż za Klaudiusza – brata zmarłego. Ten obejmuje pusty tron Danii. Do kraju ze studiów wraca książę Hamlet. Jest zrozpaczony śmiercią ojca i postępowaniem matki. Niebawem na zamku pojawia się duch króla Hamleta. Zjawa władcy nakłania syna, aby pomścił jego śmierć. Wkrótce Hamlet poznaje straszną prawdę.
2000	Stracone zachody miłości Love’s Labour’s Lost		Kenneth Branagh (na podstawie Straconych zachodów miłości Williama Szekspira)	Kenneth Branagh Alessandro Nivola Alicia Silverstone Natascha McElhone	Adaptacja komedii Szekspira zrealizowana w formie musicalu. Rok 1939. Królestwo Navarry. Władca tego państwa nakłania swoich przyjaciół: Berowne’a, Longaville’a i Dumaine’a, aby złożyli wraz z nim przysięgę. Odtąd najbliższe trzy lata mają poświęcić wyłącznie na studiowaniu, poszczeniu jeden dzień w tygodniu, spaniu trzy godziny na dobę i braku spotkań z kobietami. Wkrótce na zamek przybywa piękna francuska księżniczka w otoczeniu swych równie pięknych dwórek. Mężczyźni stają przed poważną próbą.
2003	Listening		Kenneth Branagh	Paul McGann Frances Barber	Film krótkometrażowy. Uczestnik konkursu międzynarodowego 43. Krakowskiego Festiwalu Filmowego.
2006	Jak wam się podoba As You Like It		Kenneth Branagh (na podstawie Jak wam się podoba Williama Szekspira)	Bryce Dallas Howard Kevin Kline	Akcja komedii Szekspira została przeniesiona na koniec XIX wieku. Rosalinda jest córką księcia Seniora (skazanego na banicję) i mieszka u księcia Fredericka (który jest bratem księcia Seniora i zagarnął jego księstwo), gdzie jest wychowywana razem ze swoją kuzynką Celią (córką księcia Fredericka), która jest jej dobrą przyjaciółką. Rosalinda zakochuje się w młodym mężczyźnie o imieniu Orlando. Zaraz potem zostaje wygnana z księstwa i musi uciekać w przebraniu mężczyzny (od tego momentu nazywa się Genymede). Wraz z nią uciekają Celia i Touchstone (nadworny błazen). Gdy już przedostają się do lasu wpadają na Orlanda ze jego świtą, który ucieka przed swoim starszym bratem. Od tego momentu zaczyna się skomplikowana przygoda, w której przebrana Rosalinda próbuje odkryć co jej ukochany do niej czuje i zdobyć jego serce przy pomocy Ganymede’a.
	Czarodziejski flet The Magic Flute		Kenneth Branagh Stephen Fry (na podstawie opery Czarodziejski flet Mozarta z librettem Schikanedera)	Joseph Kaiser Benjamin Davis Lyubov Petrova René Pape	Na ziemie Królowej Nocy wchodzi przypadkiem Książę Tamino. Spotyka tam pokrytą piórami postać nadwornego ptasznika, Papagena, a Trzy Damy pokazują mu portret córki Królowej Nocy, Paminy. Sama władczyni prosi go o uwolnienie księżniczki, więzionej przez maga Sarastra. W nagrodę obiecuje mu jej rękę. Książę zgadza się na propozycję królowej. Otrzymuje od niej w darze czarodziejski flet – magiczny instrument chroniący przed wszelkimi niebezpieczeństwami.
2007	Pojedynek Sleuth		Kenneth Branagh Harold Pinter	Michael Caine Jude Law	Andrew Wyke to starzejący się autor poczytnych kryminałów. Zaprasza on do swojej wiejskiej rezydencji bezrobotnego, młodego aktora pochodzenia włoskiego, Milo Tindle’a, który ma romansuje z jego żoną. Pisarz wciąga mężczyznę w grę, w której stawką są klejnoty o wartości wielu milionów dolarów.
2011	Thor		Ashley Miller Zack Stentz Don Payne	Chris Hemsworth Natalie Portman Tom Hiddleston	Odyn skazuje swojego syna Thora na wygnanie. Zabiera mu boskie moce i zmusza do życia wśród ludzi.
2015	Kopciuszek		Chris Weitz	Lily James Richard Madden Cate Blanchett	Film wytwórni Walt Disney Pictures inspirowany filmem animowanym z 1950 roku.
2017	Morderstwo w Orient Expressie		Michael Green	Kenneth Branagh
2019	Artemis Fowl		Michael Goldenberg Adam Kline Conor McPherson (na podstawie serii Artemis Fowl Eoina Colfera)	Ferdia Shaw Lara McDonnell Judi Dench Josh Gad Nonso Anozie
2021	Belfast		Kenneth Branagh	Jude Hill Caitriona Balfe Jamie Dornan Ciarán Hinds Judi Dench	Wydarzenia z 1969 roku w rodzinnym mieście reżysera z perspektywy dziecka na tle konfliktu w Irlandii Północnej. Młody Buddy przeżywa swoje szczęśliwe dzieciństwo, które jest zakłócane przez problemy finansowe swojej protestanckiej rodziny, która nie przyłącza się do prześladowania katolików w dzielnicy w której mieszka.

Scenarzysta

• Henryk V (Henry V, 1989)
• Wiele hałasu o nic (Much Ado About Nothing, 1993)
• W środku mrocznej zimy (A Midwinter’s Tale, 1995)
• Hamlet (1996)
• Stracone zachody miłości (Love’s Labour’s Lost, 2000)
• Listening (2003)
• Jak wam się podoba (As You Like It, 2006)
• Czarodziejski flet (The Magic Flute, 2006)
• Belfast (2021)

Producent

• Przyjaciele Petera (Peter’s Friends, 1992)
• Wiele hałasu o nic (Much Ado About Nothing, 1993)
• Stracone zachody miłości (Love’s Labour’s Lost, 2000)
• Jak wam się podoba (As You Like It, 2006)
• Pojedynek (Sleuth, 2007)
• Wallander (2008)

Nagrody

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Kenneth Branagh w bazie IMDb (ang.)
• Kenneth Branagh w bazie Filmweb
• Kenneth Branagh w bazie Notable Names Database (ang.)
• Kenneth Branagh w bazie Discogs.com (ang.)