Kierownik pociągu

Kierownik pociągu w Stanach Zjednoczonych

Kierownik pociągu – pracownik kolejowy odpowiedzialny za obsługiwany pociąg od czasu jego przyjęcia, do czasu jego zdania, na danym odcinku drogi. Nadzorowi i poleceniom kierownika pociągu podlegają wszyscy pracownicy obsługujący pociąg, z wyjątkiem pracowników kontroli wewnętrznej.

Przyjęcie pociągu

Zakres czynności kierownika pociągu podczas przyjęcia i przygotowania do drogi obejmuje:

• sprawdzenie zgodności zestawienia składu pociągu z właściwym dodatkiem do rozkładu jazdy pociągów (lub zarządzeniem),
• sporządzenie wykazu pojazdów kolejowych w składzie pociągu,
• obliczenie masy ogólnej pociągu (składu pociągu) oraz masy hamującej rzeczywistej i wymaganej
• dopilnowanie lub dokonanie przepisowego osygnalizowania pociągu,
• sprawdzenie prawidłowości zewnętrznego i wewnętrznego oznakowania składu (wagonów) pociągu,
• sprawdzenie wyposażenia taboru, czy inwentarz jest zgodny z danymi wykazu o stanie wagonów w składzie pociągu pasażerskiego,
• sprawdzenie oświetlenia, ogrzewania i nagłośnienia w wagonach (w wyznaczonych pociągach sprawności urządzeń klimatyzacyjnych),
• sprawdzenie zaopatrzenia przedziałów sanitarnych w środki higieny i wodę,
• sprawdzenie wyposażenia pociągu w sprzęt gaśniczy,
• sprawdzenie właściwego połączenia sprzęgów hamulca zespolonego i zdalnego sterowania, mostków przejściowych pomiędzy wagonami, stanu technicznego drzwi, okien, półek, stopni wagonów, poręczy przy drzwiach wejściowych, zderzaków końcowych,
• w zależności od postanowień zawartych w regulaminach technicznych, dopilnowanie dokonania oględzin technicznych pociągu i wymaganej próby hamulca bądź przeprowadzenie tych badań.

Obowiązki kierownika pociągu w trakcie jazdy

• przyjmowanie od dyżurnych ruchu i doręczanie maszyniście za pokwitowaniem rozkazów pisemnych
• kontrola wyświetlanych na semaforach sygnałów i podawanie maszyniście sygnału do odjazdu pociągu bądź gotowości do odjazdu
• obserwacja peronu w trakcie odjazdu pociągu z toru przyperonowego
• hamowanie awaryjne pociągu, jeżeli maszynista nie stosuje się do obowiązującej prędkości bądź ignoruje sygnały na semaforach
• prowadzenie na bieżąco stosownej dokumentacji (wykazu pojazdów w składzie, karty próby hamulca, raportu o brakach w wyposażeniu, wykazów pracy drużyny trakcyjnej, w razie zaistnienia okoliczności – sporządzanie raportów służbowych)
• interwencja i rozstrzyganie sporów między obsługą pociągu a podróżnymi, a także między współpodróżnymi
• nadzór nad bezpieczeństwem podróżnych i podległego personelu oraz nad przestrzeganiem porządku
• nadzór nad stanem urządzeń w pociągu (np. oświetlenie, klimatyzacja, ogrzewanie, system informacji pasażerskiej)
• koordynacja i nadzorowanie pracy podległych konduktorów i innych pracowników

a w razie potrzeby także:

• oględziny techniczne taboru – na stacjach, na których nie ma rewidentów taboru
• przeprowadzanie szczegółowej i uproszczonej próby hamulca – na stacjach, na których nie ma rewidentów taboru
• powiadamianie w razie wypadku w pociągu dyżurnego ruchu, służb ratunkowych i dyspozytora zakładowego
• udzielanie w razie wypadku w pociągu pierwszej pomocy
• oględziny miejsca wypadku
• nadzorowanie pracowników odbywających szkolenie praktyczne na stanowisko konduktora lub kierownika pociągu
• kierowanie manewrami i wykonywanie pracy manewrowej
• przyjmowanie i wydawanie przesyłek konduktorskich, jeżeli przewoźnik/pociąg prowadzi takie przesyłki
• kontrola biletów i innych dokumentów przejazdowych
• nadawanie komunikatów przez urządzenia rozgłoszeniowe w pociągu

Jeśli pociąg posiada jednoosobową obsadę konduktorską, to kierownik pociągu wypełnia również obowiązki konduktora.

Kierownik pociągu powinien posiadać "Kartę znajomości odcinków i linii kolejowych" potwierdzającą znajomość warunków techniczno-eksploatacyjnych obsługiwanych odcinków linii kolejowych (w tym stacji i przystanków znajdujących się na tych odcinkach), jeżeli wykonywana praca podlega wcześniejszemu planowaniu. Warunki techniczno-ruchowe linii określa dodatek do służbowego rozkładu jazdy pociągów, natomiast warunki eksploatacyjne stacji – regulaminy techniczne stacji.

Kierownik pociągu powinien posiadać "Kartę autoryzacji , znajomości typów pojazdów kolejowych" potwierdzającą zapoznanie się z warunkami technicznymi obsługiwanego taboru.

Pracownicy drużyn konduktorskich zobowiązani są do poddawania się egzaminom wymaganym na swoim stanowisku i przewidzianym odrębnymi przepisami.

Wyposażenie kierownika pociągu

Oprócz standardowego wyposażenia konduktora, tj. przyborów niezbędnych do odprawy podróżnych, kierownik pociągu jest wyposażony w:

• określone rozporządzeniem upoważnienie do wykonywania czynności kierownika pociągu, z autoryzacją na określone czynności/typ taboru,
• kontrolkę znajomości linii kolejowych,
• zeszyt służbowego rozkładu jazdy oraz zastępczego rozkładu jazdy na czas robót torowych (tzw. „telegram”),
• niezbędne w pracy druki i formularze,
• radiotelefon, w zależności od potrzeby.

W niektórych spółkach kierownikowi pociągu jest powierzany na czas zmiany roboczej służbowy telefon komórkowy.

Umiejscowienie kierownika w pociągu

W pociągach pasażerskich kierownik pociągu zajmuje zazwyczaj pierwszy przedział, a w pociągach bezprzedziałowych (autobusy szynowe, niektóre EZT) pierwsze miejsca pierwszego wagonu drugiej klasy licząc od czoła pociągu lub od wagonów innej klasy.

W sytuacjach szczególnych, na wezwanie maszynisty, kierownik pociągu powinien zająć miejsce w kabinie sterowniczej. Następnie, przed ruszeniem, powinien zostać pouczony przez maszynistę o sposobie zatrzymania pociągu ze stanowiska maszynisty oraz o sposobie wyłączenia pojazdu trakcyjnego z pracy.

Jazda pociągów bez kierownika

Zgodnie z instrukcją ruchu Ir-1 (R-1), regulującą prowadzenie ruchu pociągów na sieci kolejowej zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe:

W sytuacji takiej, obowiązki handlowe kierownika pociągu przejmują konduktorzy, natomiast ruchowe – maszynista.

Drużyna bez kierownika pociągu podporządkowana jest poleceniom maszynisty oraz dyspozytora^[1].

Pociągi bez kierownika pociągu kursują przeważnie w relacjach, w których na stacjach zwrotnych istnieją posterunki rewizji technicznej, na których rewidenci dokonują wymaganych badań, bądź w relacjach, w których nie zachodzi potrzeba wykonywania szczegółowej próby hamulca ani oględzin technicznych.

Przypisy

Bibliografia

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 stycznia 2021 r. w sprawie pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz prowadzeniem określonych rodzajów pojazdów kolejowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 101)