Kiez

(c) Bundesarchiv, Bild 183-1990-0713-335 / Grimm, Peer / CC-BY-SA 3.0

Miejsce spotkań kiezu w Berlinie-Marzahn, 1990

Kiez (dawniej Kietz – wym. „Kiiic“) – niewielki, zwarty obszar miejski zamieszkały przez zasiedziałą od pokoleń ludność, niestanowiący jednak formalnej jednostki administracyjnej. Określenie to jest używane w miastach północno-wschodnich Niemiec, zwłaszcza w Berlinie. Pierwotnie tą nazwą określano średniowieczne osiedla ludzi usługujących u dworu, przeważnie pochodzenia słowiańskiego.

Często były to osiedla rybackie, położone niedaleko rzeki, jak np. Berlin-Köpenick. Pojęciu „Kietz“ przypisuje się słowiańskie pochodzenie od „chyża“ (chata, dom). Były położone na obrzeżu obszaru miejskiego w postaci krótkiej ulicówki.

Długo po zaniku mieszkańców słowiańskich wiele takich osiedli zachowało swoją odrębność nawet w XIX i XX wieku. W Lubuszy została wchłonięta przez miasto w roku 1810, w Berlinie-Köpenick w roku 1897 a w Neustadt-Glewe dopiero w roku 1935. Później określenie „Kiez” zaczęto stosować do zaniedbanych obszarów miejskich.

W Hamburgu tą nazwą określa się dzielnicę rozrywki St. Pauli i ulicę domów publicznych Reeperbahn, podobnie w Hanowerze dzielnicę czerwonych latarni.

W Berlinie rozumie się pod tą nazwą niewielkie, zasiedziałe jednostki sąsiedzkie, z własnymi sklepikami, żyjące własnym życiem.

Życie mieszkańców kiezów opisywał grafik Heinrich Zille. Jego rysunki pozostają dokumentem minionej epoki.

Obecnie istnieniu kiezów zagrażają imigranci, którzy w poszukiwaniu tanich mieszkań wynajmują lokale w zaniedbanych domach, ale nie biorą udziału w życiu społecznym środowiska. Jednak część berlińskich kiezów buduje swoją tożsamość właśnie na wielokulturowości i imigranckiej egzotyce - czego najlepszym przykładem jest kultowy Kreuzberg. Również deweloperzy wykupują kamienice i po gruntownej modernizacji wynajmują je zamożnym klientom, co najbardziej widoczne jest obecnie w innej legendarnej dzielnicy Berlina - Prenzlauer Berg.

Bibliografia

• Jan Piskorski: Die brandenburgischen Kietze – Eine Institution slawischen Ursprungs oder ein Produkt askanischer Herrschaft? (Brandenburskie kieze – instytucja pochodzenia słowiańskiego czy skutek panowania askańskiego?) w: Zentrum und Peripherie in der Germania Slavica: Beiträge zu Ehren von Winfried Schich, hrsg. von Doris Bulach, Stuttgart 2008, S. 181–202.