Kihnu (wyspa)

Kihnu
	; Wybrzeże Kihnu
Kontynent	Europa
Państwo	Estonia
Akwen	Morze Bałtyckie
Powierzchnia	16,4 km²
Populacja ; • liczba ludności	; 510
	Położenie na mapie Estonii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kihnu
	58°08′04,09″N 24°00′23,40″E/58,134470 24,006500

Latarnia na wyspie Kihnu

Kobiety z Kihnu ubrane w tradycyjne stroje

Kihnu – niewielka wyspa w Zatoce Ryskiej należąca do Estonii.

W 2003 roku przestrzeń kulturowa Kihnu została proklamowana Arcydziełem Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości a w 2008 roku wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO

Geografia

Wyspa leży na Morzu Bałtyckim w Zatoce Ryskiej. Z powierzchnią 16,4 km² jest siódmą co do wielkości wyspą Estonii^[1]. Ma 7km długości i 3,3km szerokości a jej linia brzegowa liczy 36,2km^[1]. Wybrzeże Kihnu jest niskie i kamieniste. Powierzchnia płaska z najwyższym wzniesieniem sięgającym 8,5 m n.p.m.^[1]

Na wyspie panuje klimat morski, średnia roczna temperatura wynosi +5,5°C, a średnia temperatura lipca to +17°C^[1]. Średnia roczna prędkość wiatru przewyższa 6 m/s^[1].

Administracyjnie wyspa leży w prowincji Parnawa, a jej cztery osady: Linaküla, Rootsiküla, Sääre i Lemsi tworzą gminę Kihnu^[1].

W leżącej na wschodzie wyspy Lemsi znajduje się port zapewniający główne połączenie z lądem^[1]. W Sääre znajdują się: siedziba władz lokalnych, szpital, szkoła, muzeum regionalne z wystawą poświęconą kapitanowi Kihnu Jõnnowi (1848–1913) i pracami malarza Jaana Oada (1899–1984)^[3], kościół i centrum kultury z biblioteką^[1]. W Linaküli, w północnej części wyspy, zlokalizowane są: poczta i sklepy^[1]. W Rootsiküla, na południu wyspy, znajduje się kamień upamiętniający kapitana Jõnna, stacja meteorologiczna i wybudowana w 1865 roku latarnia morska Kihnu^[1]^[4].

W 2014 roku na wyspie mieszkało 510 osób^[2].

Historia

Ślady pierwszej działalności ludzkiej na wyspie pochodzą z epoki kamienia^[5]. Pierwsi osadnicy pojawili się najprawdopodobniej po pierwszym powstaniu ludowym w 1343 roku – powstaniu w noc św. Jerzego^[5]. Pierwsza pisemna wzmianka o wyspie (Kyne) pochodzi z 1386 roku^[5]. Należała wówczas do Biskupstwa Saare-Lääne. W późniejszych czasach wielokrotnie zmieniała właścicieli. Od roku 1562 należała do Danii. W 1565 roku duński król Magnus Inflancki scedował wyspę Unii polsko-litewskiej, w zamian otrzymując część Saremy. Polacy mieli wyspę w posiadaniu do roku 1600 (z przerwą w latach 1575–1582, kiedy to wyspa należała do Rosji). W 1600 wyspa przeszła we władanie Szwecji (w latach 1627–1680 wyspa była własnością prywatną^[4]), a w 1710 roku Imperium Rosyjskiego.

Kultura

Przez lata izolowanej egzystencji wyspiarze wytworzyli i zachowali unikatową kulturę, której bliżej do krajów skandynawskich, niż kontynentalnej Estonii. Przejawia się ona w miejscowej gwarze, zwyczajach, legendach (przez niektórych określanych jako sagi), ludowych pieśniach oraz charakterystycznych strojach (pasiaste, żabotowe spódnice).

Kultura Kihnu ukształtowała się pod wpływem morza – mężczyźni wychodzili w morze łowić ryby i polować na foki, a kobiety podczas ich długich nieobecności zajmowały się prowadzeniem domu i gospodarstw^[6], co ukształtowało kulturę matriarchalną^[3].

Kobiety pielęgnowały tradycje – pieśni runicznych, ceremonii i obrzędów oraz rękodzielnictwa^[6]. Śpiew stał się integralnym elementem wspólnej pracy i obchodów świąt religijnych, m.in. wigilii św. Jana, św. Katarzyny i Bożego Narodzenia^[6]. Do dnia dzisiejszego kobiety tkają ręcznie na krosnach tradycyjne wełniane dzianiny, z których szyją stroje ludowe; z wełny dziergają rękawiczki, pończochy i bluzki, często w jasnych kolorach i jaskrawe paski, które zdobią dodatkowo haftami^[6]. Wiele ze wzorów nawiązuje do estońskich mitów i legend^[3]. Kobiety w dalszym ciągu noszą tradycyjne pasiaste spódnice z fartuchami na co dzień^[3].

W 2003 roku przestrzeń kulturowa Kihnu została proklamowana Arcydziełem Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości a w 2008 roku wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Kihnu Vald: Kihnu saarest (est.). [dostęp 2015-04-12].
↑ ^a ^b Statistics Estonia: POPULATION, 1 JANUARY by Administrative unit or type of settlement, Sex, Year and Age – ..Kihnu rural municipality (ang.). [dostęp 2015-04-12].
↑ ^a ^b ^c ^d Kultura wyspy Kihnu (pol.). W: Visitestonia.com [on-line]. [dostęp 2015-04-12].
↑ ^a ^b Eestigiid.ee: Kihnu vald (est.). [dostęp 2015-04-12].
↑ ^a ^b ^c Kihnu Vald: Varasem ajalugu (est.). [dostęp 2015-04-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e UNESCO ICH: Kihnu cultural space (ang.). [dostęp 2015-04-11].

Linki zewnętrzne

UNESCO: The Kihnu Cultural Space (ang.). W: Youtube [on-line]. [dostęp 2015-04-11].

[kihnu1-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Kihnu Vald: Kihnu saarest (est.). [dostęp 2015-04-12].

[ES-2] Statistics Estonia: POPULATION, 1 JANUARY by Administrative unit or type of settlement, Sex, Year and Age – ..Kihnu rural municipality (ang.). [dostęp 2015-04-12].

[Visitestonia.com-3] Kultura wyspy Kihnu (pol.). W: Visitestonia.com [on-line]. [dostęp 2015-04-12].

[eestigiid.ee-4] Eestigiid.ee: Kihnu vald (est.). [dostęp 2015-04-12].

[kihnu2-5] Kihnu Vald: Varasem ajalugu (est.). [dostęp 2015-04-12].

[UNESCO-6] UNESCO ICH: Kihnu cultural space (ang.). [dostęp 2015-04-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne