Kikkia

Kikkia (Kikkia, Kikia) – najprawdopodobniej jeden z najwcześniejszych władców miasta-państwa Aszur, panujący być może na przełomie XXI i XX wieku p.n.e.^[1]

Imię

W zachowanych kopiach Asyryjskiej listy królów jego imię brzmi Kikkia, zapisywane [Ki-i]k-ki-a w kopii B (tzw. Khorsabad List) i [K]i-ik-ki-a w kopii C (tzw. SDAS List)^[2], natomiast w inskrypcjach asyryjskich królów Aszur-rem-niszeszu (1408-1401 p.n.e.) i Salmanasara III (858-824 p.n.e.) brzmi ono Kikia (zapisywane Ki-ki-a)^[3][4].

Asyryjska lista królów

Kikkia wzmiankowany jest w Asyryjskiej liście królów, która wymienia go jako 28 władcę Asyrii^[2][5]. Występuje on tam jako drugi z tzw. „sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”^[2][5]. Jako jego poprzednik wymieniany jest Sulili, a jako jego następca Akia, ale nie wiadomo czy chodzi tu o członków tej samej rodziny/dynastii^[2][5].

Inne wzmianki

Poza Asyryjską listą królów Kikkia wspominany jest jeszcze jedynie w inskrypcjach Aszur-rem-niszeszu (1408-1401 p.n.e.) i Salmanasara III (858-824 p.n.e.), dwóch późniejszych władców asyryjskich, gdzie wymieniany jest on jako pierwszy znany budowniczy murów obronnych miasta Aszur^[3][4]. Wzmianka obu królów o Kikkii sugeruje, iż w trakcie własnych prac budowlanych przy murach obronnych Aszur znaleźć oni musieli jakąś jego inskrypcję budowlaną, być może cegłę inskrybowaną jego imieniem^[6].

Panowanie

Panowanie Kikkii i pozostałych pięciu władców wspomnianych w ustępie Asyryjskiej listy królów uczeni próbują umieszczać w pięćdziesięcioletnim okresie pomiędzy ok. 2025 a ok. 1974 r. p.n.e.^[1] Ok. 2025 r. p.n.e., w kilka lat po objęciu tronu przez Ibbi-Suena, imperium III dynastii z Ur zaczęło się rozpadać i utraciło kontrolę nad swoimi obszarami peryferyjnymi, w tym nad miastem Aszur, tak więc Kikkia, jako niezależny władca miasta-państwa Aszur, panować mógł dopiero po tej dacie^[7]. Z drugiej strony panować on musiał przed ok. 1974 r. p.n.e., gdyż dopiero wówczas, wraz z wstąpieniem na tron Eriszuma I, wprowadzono w Aszur instytucję corocznie wybieranego urzędnika limmu (eponima), podczas gdy Asyryjska lista królów zalicza Kikkię do grupy wcześniejszych władców, za których rządów urzędnicy limmu nie byli jeszcze znani^[5]. Za tym, iż Kikkia panować mógł wkrótce po uniezależnieniu się Aszur, wskazywać może informacja późniejszych władców o ufortyfikowaniu przez niego tego miasta, co byłoby oczekiwanym działaniem władcy, którego miasto dopiero co uzyskało niepodległość^[6].

Przypisy

Bibliografia

• A.K. Grayson, Assyrian Rulers of the Third and Second Millennia BC (to 1115 BC), tom 1 serii The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods, University of Toronto Press, 1987.
• A.K. Grayson, Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC II (858-745 BC), tom 3 serii The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods, University of Toronto Press, 1996.
• A.K. Grayson, Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin – New York 1980–83, s.86–135.
• K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian Period, Academic Press Fribourg 2008.