Kineza (ornitologia)

Kineza (ang. cranial kinesis) – zjawisko poruszania szczęką górną u ptaków.

Występują następujące jej typy:

  • prokineza – ruchoma jest cała górna szczęka. Zjawisko obecne u papug (Psittaciformes)[1]. Górna szczęka składa się z 3 sztywnych kości, mogących poruszać się niezależnie od siebie[2].
  • rynokineza – w tym przypadku górna szczęka może być zginana zarówno w górę, jak i w dół; miejsce zgięcia leży w przód od nozdrzy. Podzielona na pięć rodzajów, w zależności od położenia miejsc zgięcia i ich ilości[2]. Spotykana u rodziny bekasowatych (Scolopacidae); może pełnić rolę w pożywianiu się małymi zwierzętami morskimi[3].
  • amfikineza – zgięcie leży za nozdrzami; górna szczęka może poruszać się w górę i w dół[2]. Występuje jedynie u chruścieli[4].

Przypisy

  1. ↑ M. Tokita. The skull development of parrots with special reference to the emergence of a morphologically unique cranio-facial hinge. „Zoological Science”. 20 (6), 2006. DOI: 10.2108/zsj.30.680. PMID: 12832827. 
  2. ↑ a b c The Evolution of the Palaeognathous Birds. W: Sander Wouter Sebastiaan Gussekloo: The evolution of the Palaeognathous birds. Functional Morphology and Evolutionary Patterns. 2000, s. 71-92. ISBN 0-9013608-9.
  3. ↑ S.M. Estrella, J.A. Masero. The use of distal rhynchokinesis by birds feeding in water. „The Journal of experimental biology”. 210. PMID: 17951416. 
  4. ↑ Preeda Meekangvana, Alan A. Barhorsta, Thomas D. Burton, Sankar Chatterjeeb & Lawrence Schovanec. Nonlinear dynamical model and response of avian cranial kinesis. „Journal of Theoretical Biology”. 240, s. 32-47, 2006.