Kino „Femina”

Kamienica przy al. „Solidarności” 115 (dawniej ul. Leszno 35), do 2014 siedziba kina „Femina”

Wejście do kina

Hol Feminy

Wejście do sal: „A” i „B” (na dole) oraz „C” i „D” (na górze)

Tablica upamiętniająca artystów warszawskiego getta odsłonięta w 1991

Prace rozbiórkowe (wrzesień 2016)

Kino „Femina” – kino w Warszawie, które istniało w latach 1938–2014 przy alei „Solidarności” 115 (dawniej ul. Leszno 35).

Przed zamknięciem kino „Femina” należało do sieci Helios. Posiadało cztery sale, w których znajdowały się 574 miejsca^[1].

Historia kina do 1945

Kino mieściło się w kamienicy wzniesionej po 1935 pod adresem ul. Leszno 35^[2]. Budynek miał siedem kondygnacji, a jego właścicielem był Dawid Bachrach. W 1936 uzyskał on pozwolenie na urządzenie w kamienicy kina, które zaprojektował Juliusz Żórawski^[3].

Kino Femina zostało otwarte w 1938. Starało się przyciągnąć głównie żeńską publiczność. W jego repertuarze dominowały melodramaty^[3].

Po kapitulacji Warszawy w 1939, w kamienicy ulokowała się niemiecka rewia^[3]. W listopadzie 1940 budynek znalazł się w warszawskim getcie. 20 czerwca 1941 w miejscu kina Femina otwarto Teatr Femina^[4]. Jego dyrektorem artystycznym i literackim był Jerzy Jurandot, a dyrektorem muzycznym i kierownikiem orkiestry – Iwo Wesby^[4]. Sala teatru mogła pomieścić ponad 900 widzów^[5]. Dzięki utalentowanym aktorom, dowcipnym tekstom i starannie dobranej muzyce Femina stała się teatrem rozrywkowym o wysokim poziomie artystycznym, kontynuując tradycje przedwojennych warszawskich kabaretów Qui Pro Quo i Morskie Oko^[6]. Był to jeden z pięciu stałych teatrów w getcie warszawskim^[7]. W „Feminie“ grano po polsku, głównie widowiska, rewie i operetki^[8]. Jedną z występujących tam artystek była Maria Ajzensztadt, nazywana „słowikiem getta”^[9].

Do dnia rozpoczęcia w getcie wielkiej akcji deportacyjne (22 lipca 1942) w Teatrze Femina odbyło się 14 premier^[5]. Jeszcze w czasie akcji, w sierpniu 1942, cały obszar dzielnicy zamkniętej położony na południe od ulicy Leszno wraz z budynkami po nieparzystej stronie ulicy został wyłączony z getta i włączony do „aryjskiej” części miasta^[10].

Opuszczony budynek był wykorzystywany przez Niemców jako magazyn^[3]. Po likwidacji getta, prawdopodobnie latem 1943, pomieszczenia przy ul. Leszno 35 zajął koncesjonowany teatr „Figaro”, który działał tam do wybuchu powstania warszawskiego^[11].

Po 1945

Kamienica nie została zniszczona w 1944^[12]. Po wojnie po obu jej stronach wzniesiono nowe budynki. W związku z budową Trasy W-Z w 1948 zmieniono nazwę wschodniego odcinka ulicy Leszno na al. Karola Świerczewskiego (od 1991 al. „Solidarności”)^[13]. Zmianie uległa także numeracja budynków.

W 1958 w miejscu dawnego teatru ponownie uruchomiono kino, zachowując jego historyczną nazwę^[3]. W latach 70. XX było ono zaliczane do tzw. kin I kategorii. Jedyna sala Feminy mogła wówczas pomieścić 635 widzów^[14]. Najpóźniej w latach osiemdziesiątych XX wieku w kinie odbywały się Konfrontacje Filmowe.

Jedna strona karnetu na Konfrontacje Filmowe 1981 roku do kina Femina. Widać ślady po oderwanych biletach na poszczególne filmy.

W czerwcu 1991, w 50. rocznicę utworzenia Teatru Femina, z inicjatywy Fundacji Muzeum „Umschlagplatz” w holu kina odsłonięto tablicę upamiętniającą aktorów i muzyków warszawskiego getta. W uroczystości wzięli udział m.in. Władysław Szpilman z żoną Haliną^[15].

W 1996 Femina została przebudowana i zmodernizowana przez nowego właściciela, spółkę Kinoplex^[3]. Powstały cztery mniejsze sale, przez co kino stało się pierwszym warszawskim multipleksem^[16]. Najdłużej (dwa lata) granym filmem w powojennej historii „Feminy” był Pan Tadeusz, natomiast rekordowa liczba widzów (117 tys.) obejrzała Ogniem i mieczem^[3].

W 2007 Femina wraz z pozostałymi kinami Kinoplexu została przejęta przez Centrum Filmowe „Helios”, które z kolei w 2010 zostało kupione przez Grupę Agora^[17].

Zakończenie działalności

Jesienią 2013 nowy najemca uzyskał zgodę na zmianę sposobu użytkowania części kamienicy zajmowanej przez kino i jej przebudowę^[3]. 21 września 2014 kino zakończyło działalność^[18]. Ostatnim granym filmem było Miasto 44^[19]. W miejscu kina miał powstać sklep dyskontowy należący do sieci Biedronka^[20].

W październiku 2014 spółka Jeronimo Martins Polska, właściciel sieci Biedronka, poinformowała o wystąpieniu o warunki zabudowy dla nowego projektu zakładającego budowę obok tworzonej w miejscu dawnej „Feminy” placówki handlowej kina z ponad 100-osobową widownią^[21]. Jak napisała spółka w oficjalnym oświadczeniu, rozwiązanie łączące funkcje kulturalną i handlową było już proponowane wcześniej, jednak nie uzyskano dla niego pozytywnej decyzji administracyjnej^[21]. Projekt, przewidujący nadbudowę kamienicy od strony podwórka, został jednak w grudniu 2014 oprotestowany przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Żelazna Brama”, której członkowie obawiają się, że ograniczy im to dostęp do światła dziennego, a parking zajmą samochody widzów^[22].

Burzenie pomieszczeń dawnego kina, przylegających od południa do kamienicy przy al. „Solidarności” 115, rozpoczęło się w sierpniu 2016. Jednocześnie spółka Jeronimo Martins poinformowała, że nie udało się zrealizować projektu dwufunkcyjnego, tj. sklepu połączonego z kinem^[19].

We wrześniu 2014 Zarząd Transportu Miejskiego w Warszawie zwrócił się do Zespołu Nazewnictwa Miejskiego o wskazanie nowej nazwy dla zespołu przystankowego „Kino Femina” znajdującego się na skrzyżowaniu al. „Solidarności” i al. Jana Pawła II^[23]. Zespół opowiedział się jednak za utrzymaniem obecnej nazwy^[24].

22 grudnia 2016 w miejscu dawnego kina otwarto sklep Biedronka^[25]. Obok sklepu nie powstała sala kinowa, zachowano jednak neon kina na elewacji^[26].

Przypisy