Kiruna
 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Region | |||
| Gmina | |||
| Data założenia | 1899[1] | ||
| Prawa miejskie | 1908[1] | ||
| Powierzchnia | 8,98[2] km² | ||
| Populacja (2018) • liczba ludności • gęstość | |||
| Nr kierunkowy | 0980 | ||
Położenie na mapie Norrbotten  | |||
Położenie na mapie Szwecji  | |||
 67°51′18″N 20°13′31″E/67,855000 20,225278 | |||
| Strona internetowa | |||
Portal  Szwecja | |||
Kiruna (lap. Giron, fin. Kiiruna) – miasto w północnej Szwecji w regionie Norrbotten, w gminie Kiruna (największe w szwedzkiej części Laponii i najbardziej wysunięte na północ w kraju). Zamieszkane przez 18 148 mieszkańców (2010)[3]. Znane jest z bogatych złóż rudy żelaza, powodujących lokalną anomalię magnetyczną. Nazwa miasta pochodzi od białej pardwy, nazywanej przez Lapończyków giron[4]. Ośrodek narciarski, kilkakrotnie organizowano tu zawody Pucharu świata w biegach narciarskich.
Miasto to leży na brzegu jeziora Luossajärvi, u podnóża gór Kiirunavaara i Luossavaara, w których wydrążone są kopalnie rudy żelaza. Złoża Kiirunavaary są uważane za jedne z największych na świecie[5]. W nieużywanych już podziemnych chodnikach uprawia się grzyby shiitake[4] oraz znajduje się muzeum kopalni.
W mieście rozwinął się przemysł maszynowy oraz metalowy[1]
W mieście znajduje się drewniany kościół, wzorowany na lapońskim namiocie, wybudowany w 1912 roku. Część malowideł we wnętrzu świątyni zostało stworzonych przez księcia Eugena.
W mieście istnieje Instytut Geofizyczny. Naukowcy pracujący w nim zajmują się badaniem zorzy polarnych[4].
W pobliżu miasta znajduje się Park Narodowy Abisko.
W Kirunie w latach 1907–1961 i 1984–1993 znajdowała się sieć tramwajowa, która była najbardziej wysuniętą na północ na świecie. Składała się z trzech linii, a tramwaje wjeżdżały do kopalni. Zachował się tam jeden wagon.
W 2004 roku podjęto decyzję o konieczności przeniesienia centrum miasta na północny wschód, w stronę Loussavaary i jeziora[6]. Przyczyną tego jest subsydencja wynikająca z budowy kopalni. Przenosiny rozpoczęły się w listopadzie 2007 roku, jednak w czerwcu 2010 roku docelowa lokalizacja została zmieniona na okolice Tuolluvaary[7].
W Kirunie wychowała się pisarka Åsa Larsson. Miasto pojawia się na kartach jej powieści.
W 2003 roku w Kirunie odbył się ślub Michała Wiśniewskiego z Martą Mandrykiewicz[8]. Wesele odbyło się w Ice Hotel, a chrzest ich dzieci (Fabienne i Xaviera) odbył się w drewnianym kościele w Kirunie.
Klimat
Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi -16,0 °C, a w lipcu wynosi +12,8 °C. Zjawisko dnia polarnego ma miejsce w Kirunie od 28 maja do 16 lipca, a nocy polarnej od 11 grudnia do 1 stycznia[9].
Transport
Port lotniczy Kiruna, znajdujący się około 9 km od centrum miasta, posiada regularne połączenia lotnicze ze Sztokholmem, Luleå, Östersund i Tromsø. Przez Kirunę przebiega trasa europejska E10 z norweskiego Å do Luleå oraz linia kolejowa Malmsbanan (kolej rudy żelaza) z codziennymi pociągami do Sztokholmu, Göteborga i Narwiku z oddalonej o 300 m od centrum stacji kolejowej.
Miasta partnerskie
Przypisy
- ↑ a b c Kiruna, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-17].
- ↑ a b c Statistiska tätorter 2018; befolkning, landareal, befolkningstäthet. Statistikmyndigheten SCB, 2020-03-20. [dostęp 2020-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-24)]. (szw.).
- ↑ Tätorternas landareal, folkmängd och invånare 2005 och 2010. scb.se. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (szw.).
- ↑ a b c Szwedzka Laponia. W: Szwecja. Praktyczny przewodnik. Wydawnictwo Pascal, s. 481.
- ↑ Kiirunavaara Mine, Kiruna Town Mining District, Kiruna, Norrbotten County, Sweden, www.mindat.org [dostęp 2021-01-16].
- ↑ Klart med Kirunas flytt (szw.).
- ↑ Framtida placeringen av Kiruna klar (szw.).
- ↑ Niebiańskie i najdroższe śluby! – Michał Wiśniewski, Mandaryna
- ↑ Sunrise and sunset times in Kiruna, timeanddate.com [dostęp 2018-07-29] (ang.).
Linki zewnętrzne
| Miasta (städer) | |
|---|---|
| Osady (tätorter) | |
| Wsie (småorter) |
|
Media użyte na tej stronie
Autor: Erik Frohne, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Norrbotten County in Sweden
Equirectangular projection, N/S stretching 257 %. Geographic limits of the map:
- N: 69.10° N
- S: 64.90° N
- W: 15.10° E
- E: 24.30° E
Autor: Marmelad, Licencja: CC BY-SA 2.5
This coat of arms was drawn based on its blazon which – being a written description – is free from copyright. Any illustration conforming with the blazon of the arms is considered to be heraldically correct. Thus several different artistic interpretations of the same coat of arms can exist. The design officially used by the armiger is likely protected by copyright, in which case it cannot be used here.
Individual representations of a coat of arms, drawn from a blazon, may have a copyright belonging to the artist, but are not necessarily derivative works.