Kitanka lisia

Kitanka lisia
	Trichosurus vulpecula
	(Kerr, 1792)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	pałankowate
Podrodzina	kitanki
Rodzaj	kitanka
Gatunek	kitanka lisia
Synonimy
	Didelphis vulpecula Kerr, 1792; Didelphis vulpina F. Meyer, 1793; Didelphis tapouaru F. Meyer, 1793; Didelphis lemurina Shaw, 1800; Ursus novaehollandiae Bechstein, 1800; Phalangista bougainvillei J.B. Fischer, 1829; Phalangista fuliginosa Ogilby, 1831; Phalangista xanthopus Ogilby, 1831; Phalangista cuvieri Waterhouse, 1841; Phalangista fuliginosa var. grisea J.E. Gray, 1841; Phalangista felina Wagner, 1842; Phalangista melanura Wagner, 1841; Phalangista selma Gervais, 1847; Phalangista hypoleucus Wagner, 1855; Trichosurus vulpecula ruficollis Schwarz, 1909; Trichosurus vulpecula mesurus Thomas, 1926; Trichosurus vulpecula raui Finlayson, 1963;
Podgatunki
	T. v. vulpecula (Kerr, 1792); T. v. arnhemensis Collett, 1897; T. v. eburacensis Lönnberg, 1916; T. v. fuliginosus (Ogilby, 1831); T. v. hypoleucus (Wagner, 1855);
	T. v. vulpecula (Kerr, 1792); T. v. arnhemensis Collett, 1897; T. v. eburacensis Lönnberg, 1916; T. v. fuliginosus (Ogilby, 1831); T. v. hypoleucus (Wagner, 1855);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	(c) IUCN Red List of Threatened Species, species assessors and the authors of the spatial data., CC BY-SA 3.0

Kitanka lisia^[22], dawniej: pałanka kuzu, kuzu, lis workowaty (Trichosurus vulpecula) – gatunek ssaka z podrodziny kitanek (Phalangerinae) w rodzinie pałankowatych (Phalangeridae).

Zasięg występowania

Kitanka lisia występuje w zależności od podgatunku^[20]:

T. vulpecula vulpecula – wschodnia i południowa kontynentalna Australia, od środkowego Queenslandu do Wiktorii i Australii Południowej oraz rozproszone populacje w suchych obszarach środkowej Australii, w tym wyspy Magnetic i Prudhoe w Queensland oraz wyspa Thistle i Wyspa Kangura w Australii Południowej.
kitanka krótkowłosa^[22] (T. vulpecula arnhemensis) – północno-wschodnia Australia Zachodnia i Terytorium Północne, w tym Wyspa Barrowa, Melville i Bathurst.
T. vulpecula eburacensis – półwysep Jork w północnej części Queensland.
T. vulpecula fuliginosus – Tasmania i wyspy w Cieśninie Bassa.
T. vulpecula hypoleucus – południowo-zachodnia Australia Zachodnia.

Gatunek introdukowany w Nowej Zelandii^[20].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 35–55 cm, długość ogon 25–40 cm; masa ciała 1,2–4,5 kg^[20]. Niewielki, roślinożerny ssak o długim chwytnym ogonie pozbawionym sierści od strony, którą przylega do gałęzi; taka budowa ogona zwiększa znacznie jego przyczepność. Sierść jedwabista, puszysta, gęsta, szara lub brązowa.

Ekologia

Rozród

Rozmnaża się cały rok; torba otwiera się do przodu, wewnątrz znajdują się 2 sutki; ciąża trwa 17 dni, po czym rodzą się młode, które przebywają w torbie do 5 miesiąca życia.

Pożywienie

Gatunek roślinożerny, nie gardzi jednak owadami.

Biotop

Lasy eukaliptusowe, parki i ogrody.

Status

Gatunek liczny, inwazyjny^[23].

Przypisy

↑ Trichosurus vulpecula, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. Class I, Mammalia: containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Edinburgh: W. Creech, 1792, s. 198. (ang.).
↑ Meyer 1793 ↓, s. 23.
↑ Meyer 1793 ↓, s. 24.
↑ G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 1. Cz. 2: Mammalia. London: G. Kearsley, 1800, s. 487. (ang.).
↑ J.M. Bechstein: Thomas Pennant’s Allgemeine Uebersicht der vierfüssigen Thiere. Cz. 2. Weimar: Im Verlage des Industrie-Comptoir’s, 1800, s. 337, 683. (niem.).
↑ Addenda et Emendanda. W: J.B. Fischer: Synopsis Mammalium. Stuttgardtiae: Sumtibus J. G. Cottae, 1829, s. 383. (łac.).
↑ ^a ^b ^c W. Ogilby. On two New Species of Phalangista, Cuv. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 1, s. 135, 1831. (ang.).
↑ G.R. Waterhouse: Mammalia. Marsupialia or Pouched Animals. W: W. Jardine: The Naturalist’s Library. Cz. 24. Edinburgh: W. H. Lizars, 1841, s. 268. (ang.).
↑ J.E. Gray: Contributions towards the Geographical distribution of the Mammalia of Australia, with votes on some recently discovered species. W: G. Grey: Journals of Two Expeditions of Discovery in North-West and Western Australia. Cz. 2. London: T. and W. Boone, 1841, s. 401. (ang.).
↑ Wagner 1843 ↓, s. 76.
↑ Wagner 1843 ↓, s. 81.
↑ P. Gervais: Phalanger. Phalangista. W: A. d’Orbigny: Dictionnaire universel d’histoire naturelle résumant et complétant tous les faits présentés par les Encyclopédies, les anciens dictionnaires scientifiques, les Œuvres complètes de Buffon, et les meilleurs traités spéciaux sur les diverses branches des sciences naturelles; — Donnant la description des êtres et des divers phénomènes de la nature, l’étymologie et la définition des noms scientifiques, et les principales applications des corps organiques et inorganiques à l’agriculture, à la médecine, aux arts industriels, etc. Cz. 9. Paris: Au bureau principal des éditeurs, 1847, s. 704. (fr.).
↑ ^a ^b J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch. Schreiber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 5. Leipzig: Berlag von T. D. Weigel, 1855, s. 273. (niem.).
↑ E. Schwarz. Über zwei mit Trichosurus vulpecula verwandte Kusus. „Zoologischer Anzeiger”. 34, s. 626, 1909. (niem.).
↑ O. Thomas. On various mammals obtained during Capt. Wilkins’s Expedition in Australia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17, s. 633, 1926. DOI: 10.1080/00222932608633458. (ang.).
↑ H.H. Finlayson. The brush-tailed opossum of Kangaroo Island, South Australia. „Transactions of the Royal Society of South Australia”. 87, s. 18, 1963. (ang.).
↑ R. Collett. On a collection of mammals from north and north-west Australia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. For the year 1897, s. 328, 1897. (ang.).
↑ E. Lönnberg. Results of Dr. E. Mjöberg’s Swedish Scientific Expeditions to Australia 1910-1913. II. Mammals from Queensland. 1. List of Mammals. „Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. 52 (2), s. 9, 1916. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 483. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ K.K. Morris K.K. i inni, Trichosurus vulpecula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-08] (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 12. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ GISD, issg.org [dostęp 2017-11-24] .

Bibliografia

F.A.A. Meyer: Systematisch-summarische Uebersicht der neuesten zoologischen Entdeckungen in Neuholland und Afrika: nebst zwey andern zoologischen Abhandlungen. Leipzig: Im Verlage der Dykischen Buchhandlung, 1793, s. 1–178. (niem.).
J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch. Schreiber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 3. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1843, s. 1–614. (niem.).

[itis-1] Trichosurus vulpecula, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Kerr-2] R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. Class I, Mammalia: containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Edinburgh: W. Creech, 1792, s. 198. (ang.).

[CITEREFMeyer1793[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27654905_23]-3] Meyer 1793 ↓, s. 23.

[CITEREFMeyer1793[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27654906_24]-4] Meyer 1793 ↓, s. 24.

[Shaw-5] G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 1. Cz. 2: Mammalia. London: G. Kearsley, 1800, s. 487. (ang.).

[Bechstein-6] J.M. Bechstein: Thomas Pennant’s Allgemeine Uebersicht der vierfüssigen Thiere. Cz. 2. Weimar: Im Verlage des Industrie-Comptoir’s, 1800, s. 337, 683. (niem.).

[Fischer-7] Addenda et Emendanda. W: J.B. Fischer: Synopsis Mammalium. Stuttgardtiae: Sumtibus J. G. Cottae, 1829, s. 383. (łac.).

[Ogilby-8] W. Ogilby. On two New Species of Phalangista, Cuv. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 1, s. 135, 1831. (ang.).

[Waterhouse-9] G.R. Waterhouse: Mammalia. Marsupialia or Pouched Animals. W: W. Jardine: The Naturalist’s Library. Cz. 24. Edinburgh: W. H. Lizars, 1841, s. 268. (ang.).

[Gray-10] J.E. Gray: Contributions towards the Geographical distribution of the Mammalia of Australia, with votes on some recently discovered species. W: G. Grey: Journals of Two Expeditions of Discovery in North-West and Western Australia. Cz. 2. London: T. and W. Boone, 1841, s. 401. (ang.).

[CITEREFWagner1843[https://www.biodiversitylibrary.org/page/31060303_76]-11] Wagner 1843 ↓, s. 76.

[CITEREFWagner1843[https://www.biodiversitylibrary.org/page/31060308_81]-12] Wagner 1843 ↓, s. 81.

[Gervais-13] P. Gervais: Phalanger. Phalangista. W: A. d’Orbigny: Dictionnaire universel d’histoire naturelle résumant et complétant tous les faits présentés par les Encyclopédies, les anciens dictionnaires scientifiques, les Œuvres complètes de Buffon, et les meilleurs traités spéciaux sur les diverses branches des sciences naturelles; — Donnant la description des êtres et des divers phénomènes de la nature, l’étymologie et la définition des noms scientifiques, et les principales applications des corps organiques et inorganiques à l’agriculture, à la médecine, aux arts industriels, etc. Cz. 9. Paris: Au bureau principal des éditeurs, 1847, s. 704. (fr.).

[Wagner-14] J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch. Schreiber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 5. Leipzig: Berlag von T. D. Weigel, 1855, s. 273. (niem.).

[Schwarz-15] E. Schwarz. Über zwei mit Trichosurus vulpecula verwandte Kusus. „Zoologischer Anzeiger”. 34, s. 626, 1909. (niem.).

[Thomas-16] O. Thomas. On various mammals obtained during Capt. Wilkins’s Expedition in Australia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17, s. 633, 1926. DOI: 10.1080/00222932608633458. (ang.).

[Finlayson-17] H.H. Finlayson. The brush-tailed opossum of Kangaroo Island, South Australia. „Transactions of the Royal Society of South Australia”. 87, s. 18, 1963. (ang.).

[Collett-18] R. Collett. On a collection of mammals from north and north-west Australia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. For the year 1897, s. 328, 1897. (ang.).

[Lönnberg-19] E. Lönnberg. Results of Dr. E. Mjöberg’s Swedish Scientific Expeditions to Australia 1910-1913. II. Mammals from Queensland. 1. List of Mammals. „Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. 52 (2), s. 9, 1916. (ang.).

[Helgen&Jackson-20] K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 483. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[iucn-21] K.K. Morris K.K. i inni, Trichosurus vulpecula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-08] (ang.).

[Cichocki&inni-22] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 12. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[23] GISD, issg.org [dostęp 2017-11-24] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[20]

[18]

[19]

[21]

[22]

[23]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne