Klęska głodu w Korei Północnej (1995–1999)

Spożycie mięsa i ryb w Korei Północnej i Południowej (w kcal dziennie) w latach 1960–2013

Transport bydła domowego z Korei Południowej, darowizna dla głodujących mieszkańców Korei Północnej

Klęska głodu w Korei Północnej (kor. 북한기근) – klęska głodu trwająca w latach 1995–1999^[1]; była spowodowana złą polityką rządu, ustaniem wsparcia ze strony Rosji borykającej się z problemami po dezintegracji Związku Radzieckiego oraz powodzią w 1995. Według różnych źródeł, w wyniku głodu mogło zginąć do 2,5 mln mieszkańców Korei^[1] (ponad 1 mln podczas tzw. Ciężkiego marszu w latach 1995–1997^[2]). Podczas klęski głodu większość mieszkańców żywiła się korą drzew i trawą. Zanotowano także przypadki kanibalizmu. Wiele dzieci po utracie rodziców zaczęło żebrać na ulicy. Niektóre z nich trafiły do specjalnych obozów, w których umierały w wyniku głodu i braku opieki^[3].

Przyczyny

Głównymi przyczynami klęski głodu były: dalsza izolacja polityczna po 1989 roku, klęski żywiołowe (m.in. powodzie w latach 1995 i 1996) oraz brak reform politycznych^[4][5].

Według relacji uchodźców ograniczenia w racjonowaniu żywności pojawiły się w latach 80^[6]. W 1992 roku wprowadzono kartki na żywność, które nie poprawiły sytuacji^[4].

Działania władz

Głód zmusił północnokoreańskie władze do zwrócenia się do ONZ z prośbą o pomoc żywnościową^[7]. Klęska głodu przyczyniła się do pierwszych masowych ucieczek z Korei Północnej^[8]. Według Andrzeja Rzeplińskiego i Joanny Hosaniak północnokoreańskie władze wykorzystały politykę głodu wobec mieszkańców niewygodnych dla reżimu^[9].

Zagraniczna pomoc humanitarna

W 1995 roku w Korei Północnej zaczął działać Światowy Program Żywnościowy ONZ^[3]. Pomoc humanitarną przekazały takie organizacje jak: Cap Anamur, Lekarze bez Granic, Oxfam, Action Internationale Contre la Faim i CARE (wszystkie wycofały swoją pomoc ze względu na obowiązujący zakaz dostarczania żywności bezpośrednio do mieszkańców). Organizacje mogły jedynie prowadzić badania monitorujące na obszarze 80% państwa^[10]. Całą pomoc humanitarną organizacje międzynarodowe przekazały władzom^[11]. Północnokoreańskie władze rozdzieliły pomoc według klucza politycznego (np. jako nagroda za poprawne zachowanie). Osoby, które dostały żywność, nie wiedziały, że pochodzi ona z pomocy międzynarodowej^[12].

Pracownicy organizacji międzynarodowych nie mogą swobodnie poruszać się po kraju (z wyjątkiem Pjongjangu mają oni trudności nawet z opuszczeniem hotelu). Mówiący po koreańsku przedstawiciele Światowego Programu Żywnościowego nie mogli przyjechać do Korei Północnej^[12]. Północnokoreańskie władze zabroniły organizacjom tworzenia własnych sieci dystrybucji. Wszyscy byli zdani na transport rządowy (głównie wojskowy)^[12].

W latach 2001–2002 Niemcy wysłały 2000 ton wołowiny. Dzięki naciskom ze strony niemieckiego rządu dziennikarze mogli śledzić dystrybucję żywności^[13].

Skutki

Północnokoreański minister spraw zagranicznych Choi Soo Hun w raporcie przedstawionym UNICEF zapewnił, że przyczyną głodu w Korei Północnej była powódź. Według raportu średnia długość życia spadła z 73,2 lat (1993) do 66,8 lat (1999), zaś śmiertelność wśród dzieci powyżej piątego roku życia wzrosła do 48 zgonów na 1000 mieszkańców (z 27)^[2]. Wskaźnik urodzeń spadł z 2,2% do 2%. Dochód narodowy na osobę spadł z 991 do 457 dolarów (w raporcie, który północnokoreański rząd przedstawił Organizacji Narodów Zjednoczonych w czerwcu 1997 roku, produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca wyniósł 239 dolarów, co jest porównywalne z ówczesnym PKB per capita Bangladeszu)^[2].

Klęska głodu przyczyniła się do polepszenia stosunków dyplomatycznych z Koreą Południową. W ramach prowadzonej przez Koreę Południową programu „Słoneczna polityka” Seul udzielił pomocy humanitarnej dla mieszkańców Korei Północnej^[14].

Rząd Korei Północnej w wyniku strachu przed upadkiem władzy po chaosie gospodarczym i klęsce głodu rozwinął program wysyłania przypadkowych Koreańczyków do niewolniczej pracy za granicą, z której dochód trafiał do członków rządu i do rozbudowy stolicy^[15]. Przeprowadzono także niewielkie reformy liberalizujące gospodarkę^[16].

W 2013 roku komisja ONZ przeprowadziła przesłuchania ds. zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w Korei Północnej. Po serii przesłuchań w Seulu inspektorzy Organizacji Narodów Zjednoczonych przesłuchali w Stanach Zjednoczonych amerykańskich ekspertów, według których w latach 90. Kim Dzong Il zamiast ratować głodujących obywateli zwiększył wydatki na wojsko. Eksperci zwrócili uwagę, że dostaw żywności pozbawiono regionów, w których poparcie dla reżimu było uważane za niskie^[17].

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Rzepliński, Joanna Hosaniak: Korea Północna za zasłoną. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, 2004. [dostęp 2017-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-11)].