Klapka wyważająca

Klapka wyważająca (trymer) – wychylna część steru (wysokości lub kierunku) lub lotki na jego krawędzi spływu, ustawiana w locie pod odpowiednim kątem, wychylana w przeciwnym kierunku niż ster, służąca do zrównoważenia samolotu bez konieczności odchylania steru (lub lotki)[1][2]. Odpowiednie ustawienie trymera w czasie lotu umożliwia utrzymanie stałego toru lotu statku powietrznego w neutralnej pozycji drążka sterowego lub wolantu. Sterowanie trymerem klasycznym może się odbywać bezpośrednio ręcznie (mechanicznie) lub za pomocą mechanizmu elektromechanicznego (elektrycznie). W kabinie zazwyczaj znajduje się pokrętło sterowania trymerem w formie koła którego pokręcenie zmienia kąt ustawienia trymera względem steru. W sytuacji awarii steru wysokości trymer w ograniczonym zakresie umożliwia sterowanie podłużne samolotu[3].

Klapki wyważające dzielą się na:

  • stałe (wychylane na ziemi)
  • ruchome (przestawialne przez pilota w czasie lotu)[1].

Urządzenie napędzające klapkę ruchomą jest niezależne od urządzenia sterowego; dzięki temu pilot, ustawiając odpowiednio trymer, może zrównoważyć moment zawiasowy działający na ster przy każdym jego ustawieniu[1]. Dzięki klapkom wyważającym można zrównoważyć samolot po zmianie jego wyważenia (np. po zrzucie ładunku) bez potrzeby wychylania steru lub lotki[2].

  • Trymery na lotce (niebieska) i usterzeniu

  • Fragment konsoli w kabinie Cessny: pionowe kółko służy do zmiany wychylenia trymera

  • Statecznik pionowy, ster kierunku i klapka wyważająca (dolna krawędź na wysokości głowy żołnierza) samolotu C-130

Przypisy

  1. ↑ a b c Jerzy Domański: 1000 słów o samolocie i lotnictwie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974, s. 194.
  2. ↑ a b Szymon Pilecki: Lotnictwo i kosmonautyka. Zarys encyklopedyczny. Warszawa: WKŁ, 1984, s. 160.
  3. ↑ Antoni Milkiewicz, “TRYMER. Działanie i skutki użycia”, Przegląd Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej 04/2002 str 46-51

Media użyte na tej stronie

Fletner - trim tabs.png
Autor: Abuk SABUK, Licencja: CC BY-SA 3.0
Aileron, rudder and elevator trim tabs
Defense.gov News Photo 060711-F-4961B-901.jpg
U.S. Air Force Senior Airman Jeff McCain performs a post-flight check on an Iraqi air force C-130 Hercules aircraft at New Al Muthana Air Base, Iraq, on July 11, 2006. McCain is assigned to the Coalition Air Force Transition Team working with Iraqis to rebuild their air force.
Cessna-172-trim-control.jpg
(c) I, BenFrantzDale, CC-BY-SA-3.0
This is the center console of a Cessna 172 (with a landing-gear control for training purposes). The control of interest is the trim control, the vertical black wheel with spherical bumps on it.