Klasy śródlądowych dróg wodnych w Polsce

Klasy śródlądowych dróg wodnych w Polsce – zdefiniowane urzędowo kategorie dróg wodnych w zależności od maksymalnych parametrów jednostek pływających mogących z nich korzystać w bezpieczny sposób, zgodnie z zasadami nawigacji.

Podstawy prawne

Klasyfikację dróg wodnych w Polsce określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r.[1] wydane na podstawie art. 42 ust. 4 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz.U. z 2022 r. poz. 1097}. Przepisy rozporządzenia określają szczegółowy sposób klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych, podział śródlądowych dróg wodnych na klasy, na śródlądowe drogi wodne o znaczeniu regionalnym i międzynarodowym, oraz precyzują warunki eksploatacyjne i projektowe dla poszczególnych klas śródlądowych dróg wodnych.

Drogi wodne klasyfikuje się według wielkości statków lub zestawów pchanych, jakie mogą być dopuszczone do żeglugi na określonej drodze wodnej, przyjmując jako kryterium określenia klasy drogi wodnej największą długość i największą szerokość statku lub zestawu pchanego oraz minimalny prześwit pod mostami, rurociągami i innymi urządzeniami krzyżującymi się z drogą wodną.

Śródlądowe drogi wodne, w zależności od przypisanej im klasy, dzielą się na drogi o znaczeniu regionalnym i międzynarodowym. Zostały one podzielone na siedem klas, przy czym ranga klasy rośnie wraz z numeracją:

  • Ia (o znaczeniu regionalnym)
  • Ib (o znaczeniu regionalnym)
  • II (o znaczeniu regionalnym)
  • III (o znaczeniu regionalnym)
  • IV (o znaczeniu międzynarodowym)
  • Va (o znaczeniu międzynarodowym)
  • Vb (o znaczeniu międzynarodowym)

Klasyfikacja śródlądowych dróg wodnych

Parametry jednostek pływającychjedn. miaryKlasy dróg wodnych
IaIbIIIIIIVVaVb
Statki z napędem i barki
Długość maksymalnam24415767-7080-8595-110
Szerokość maksymalnam3,54,77,5-9,08,2-9,09,511,4
Zanurzenie maksymalne1m1,01,41,61,6-2,02,52,5-2,8
Ładownośćt1805007001000-15001500-3000
Zestawy pchane
Długość maksymalnam118-1328595-1105172-1855
Szerokość maksymalnam8,2-9,09,5411,411,4
Zanurzenie maksymalne1m1,6-2,02,5-2,82,5-3,02,5-3,0
Ładownośćt1000-12001250-14501600-30003200-4000
Wszystkie jednostki pływające
Minimalny prześwit pod mostami ponad Wysoką Wodę Żeglowną6m33335,25 lub 7,0³5,25 lub 7,0³5,25 lub 7,0³

UWAGI:

1. Wartość zanurzenia ustala się dla konkretnej drogi wodnej, uwzględniając warunki miejscowe

2. Z uwzględnieniem bezpiecznej odległości, wynoszącej nie mniej niż 30 cm pomiędzy najwyższym punktem konstrukcji statku lub ładunku, a dolną krawędzią konstrukcji mostu, rurociągu lub innego urządzenia krzyżującego się z drogą wodną

3. Dla przewozu kontenerów ustala się następujące wartości:

– 5,25 m dla statków przewożących kontenery w dwóch warstwach

– 7,00 m dla statków przewożących kontenery w trzech warstwach, przy czym 50% kontenerów może być pustych, w przeciwnym wypadku należy zastosować balastowanie

4. Niektóre istniejące drogi wodne mogą być uznane za należące do klasy IV ze względu na maksymalną długość statków i zestawów pchanych, pomimo że ich maksymalna szerokość wynosi 11,4 m, a maksymalne zanurzenie 3,0 m.

5. Wartość pierwsza odnosi się do stanu obecnego, a druga do stanu perspektywicznego i w niektórych przypadkach uwzględnia stan obecny

6. Wysoka Woda Żeglowna – ustalony stan wody, po którego przekroczeniu uprawianie żeglugi jest zabronione.

Parametry eksploatacyjne śródlądowych dróg wodnych

Parametry eksploatacyjne drogi wodnejjedn. miaryKlasy dróg wodnych
IaIbIIIIIIVVaVb
Minimalne wymiary szlaku żeglownego w rzece
szerokość szlaku żeglownego1m15203040405050
głębokość tranzytowa²m1,21,61,81,82,82,82,8
promień łuku osi szlaku żeglownego³m100200300500650650800
Minimalne wymiary kanałów
szerokość szlaku żeglownego1m12182535404545
najmniejsza głębokość wody w kanale²m1,52,02,22,53,53,53,5
promień łuku osi szlaku żeglownego³m150250400600650650800
Minimalne wymiary śluz żeglugowych
szerokość komory śluzym3,35,09,69,6121212
długość komory śluzym2542654721204120187
głębokość na progu dolnym²m1,52,02,22,53,54,04,0
Odległość pionowa przewodów energetycznych przy zwisie normalnym ponad poziom Wysokiej Wody Żeglugowej
nieuziemionych o napięciu do 1kV oraz uziemionych (bez względu na napięcie linii)

i przewodów telekomunikacyjnych

m88810121515
nieuziemionych o napięciu wyższym niż 1kV, w zależności od napięcia znamionowego linii (U)m10+10+12+12+14+17+17+

UWAGI:

1. Szerokość szlaku żeglownego na poziomie dna statku o dopuszczalnej ładowności przy pełnym zanurzeniu

2. Głębokość odnosi się do pierwszej wartości zanurzenia statku lub zestawu, określonej dla tej samej klasy w tabeli poniżej

3. Szlak żeglowny na łuku poszerza się w zależności od długości statku lub zestawu pchanego i promienia łuku.

4. Do klasy II zalicza się również śluzy istniejące o długości od 56,6 do 57,4 m, a do kl. IV – o długości 85,0 m.

Podział śródlądowych dróg wodnych na klasy

Lp.Nazwa śródlądowej drogi wodnejDługość w kmKlasa
1rzeka Biebrza – od ujścia Kanału Augustowskiego do ujścia do rzeki Narwi84,2Ia
2rzeka Brda od połączenia z Kanałem Bydgoskim w miejscowości Bydgoszcz do ujścia do rzeki Wisły14,4II
3rzeka Bug od ujścia rzeki Muchawiec do ujścia do rzeki Narwi224,2Ia
4Jezioro Dąbie do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi9,5Vb
5Kanał Augustowski od połączenia z rzeką Biebrzą do granicy Państwa, wraz z jeziorami znajdującymi się na trasie tego kanału83Ia
6Kanał Bydgoski24,5II
7Kanał Gliwicki41,2III
8Kanał Jagielloński5,8II
9Kanał Kędzierzyński5,9II
10Kanał Łączański17,2II
11Kanał Ślesiński:
a) od połączenia z rzeką Wartą do jeziora Gopło, wraz z jeziorami na jego trasie,32II
b) jezioro Gopło27,5III
12Kanał Żerański17,2II
13rzeka Narew
a) od ujścia rzeki Biebrzy do miejscowości Pułtusk,186Ia
b) od miejscowości Pułtusk do stopnia wodnego Dębe, wraz z Jeziorem Zegrzyńskim40,9II
14rzeka Nogat62II
15rzeka Noteć:
a) górna – od jeziora Gopło do połączenia z Kanałem Górnonoteckim i Kanał Górnonotecki do połączenia z Kanałem Bydgoskim,87,1Ia
b) dolna – od połączenia z Kanałem Bydgoskim do ujścia rzeki Drawy,183,3Ib
c) dolna – od ujścia rzeki Drawy do ujścia do rzeki Warty48,9II
16rzeka Nysa Łużycka od miejscowości Gubin do ujścia do rzeki Odry15Ia
17rzeka Odra:
a) od miejscowości Racibórz do śluzy w miejscowości Kędzierzyn-Koźle,44,4Ia
b) od śluzy w miejscowości Kędzierzyn-Koźle do śluzy w miejscowości Brzeg Dolny,187,1III
c) szlak boczny rzeki Odry od śluzy Opatowice do śluzy Miejskiej w miejscowości Wrocław15,4II
d) od śluzy w miejscowości Brzeg Dolny do ujścia rzeki Nysy Łużyckiej,259,8II
e) od ujścia rzeki Nysy Łużyckiej do ujścia rzeki Warty,75,2II
f) od ujścia rzeki Warty do miejscowości Ognica (do kanału Schwedt),79,4III
g) od miejscowości Ognica do Przekopu Klucz-Ustowo i dalej jako rzeka Regalica do ujścia do jeziora Dąbie44,6Vb
18rzeka Odra Zachodnia:
a) od jazu w miejscowości Widuchowa (km 704,1 rzeki Odry) do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi wraz z bocznymi odgałęzieniami,33,6Vb
b) Przekop Klucz-Ustowo łączący rzekę Odrę Wschodnią z rzeką Odrą Zachodnią2,7Vb
19kanał (d. rzeka) Parnica i Przekop Parnicki od rzeki Odry Zachodniej do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi6,9Vb
20rzeka Pisa80Ia
21rzeka Szkarpawa25,4II
22rzeka Warta:
a) od Kanału Ślesińskiego do miejscowości Luboń,154,6Ia
b) od miejscowości Luboń do ujścia rzeki Noteci,183,8Ib
c) od ujścia rzeki Noteci do ujścia do rzeki Odry68,2II
23rzeka Wisła:
a) od ujścia rzeki Przemszy do połączenia z Kanałem Łączańskim,37,5IV (w bud.)
b) od ujścia Kanału Łączańskiego w miejscowości Skawina do stopnia wodnego Przewóz,34,3III
c) od stopnia wodnego Przewóz do ujścia rzeki Sanny,203Ib
d) od ujścia rzeki Sanny do miejscowości Płock,324,8Ib
e) od miejscowości Płock do stopnia wodnego Włocławek,55Va
f) od stopnia wodnego Włocławek do ujścia rzeki Tążyny,43Ib
g) od ujścia rzeki Tążyny do miejscowości Tczew,190,5II
h) od miejscowości Tczew do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi32,7III
24rzeka Martwa Wisła11,5Vb
25system Wielkich Jezior Mazurskich obejmujący:
a) jeziora: Roś, Seksty, Tałtowisko, Kotek Wielki, Szymon, Szymoneckie, Jagodne,24Ia
jeziora: Śniardwy, Mikołajskie, Tałty, Boczne, Niegocin,41II
jeziora: Mamry, Kisajno, Dargin, Święcajty,31II
jezioro Kirsajty,3Ia
b) rzeki i kanały łączące jeziora wymienione w lit. a) od miejscowości Pisz do miejscowości Węgorzewo,16Ia
c) jeziora stanowiące boczne odgałęzienia drogi wodnej Pisz – Węgorzewo:
Bełdany, Ryńskie,27II
Guzianka Mała, Guzianka Wielka, Nidzkie (do km 19,0)7Ia
26system Kanału Elbląskiego, jezior Pojezierza Iławskiego i jeziora Druzno obejmujący:
a) jeziora: Piniewo, Sambród, Ruda Woda, Bartężek, Ilińsk, Drwęckie, Puzy, Szeląg Wielki, Dauby, Jeziorak, Ewingi,151,7II
b) Kanał Elbląski od jeziora Druzno do jeziora Jeziorak i jeziora Szeląg Wielki,84,9Ia
c) Kanał Bartnicki od jeziora Ruda Woda do jeziora Bartężek,1Ia
d) szlak żeglowny jeziora Druzno7,4Ia

Procentowy udział poszczególnych klas dróg wodnych

Długość dróg wodnych według klas
RegionalneMiędzynarodowe
IaIbIIIIIIVVaVb
1101,8 km892,9 km1154 km402,2 km37,5 km55 km108,8 km
29,3%23,8%30,7%10,7%1,0%1,5%2,9%

Całkowita długość polskich dróg wodnych to ok. 3800 km, z czego do transportu towarów przystosowanych jest około 3115 km (80%). W praktyce, użytkowanych systematycznie do tego celu jest ok. 1829 km szlaków żeglownych, zaś do żeglugi pasażerskiej i turystycznej dalsze 433 km, co daje w sumie ok. 2262 km dróg wodnych będących w użyciu[2]. Zaledwie 201 km to drogi o parametrach międzynarodowych (klasy IV i V) co stanowi 5,4% długości wszystkich szlaków wodnych w Polsce.

Galeria

Przypisy

  1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1170).
  2. A. Dziubińska, A. Weintrit, Śródlądowe drogi wodne w Polsce i ich klasyfikacja, „Logistyka”, 2014 (3), Poznań: Instytut Logistyki i Magazynowania, 2014, ISSN 1231-5478.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Rzeka Noteć w Ujściu - panoramio.jpg
(c) geo573, CC BY 3.0
Rzeka Noteć w Ujściu
Szczecin 9.JPG
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lock Dwory, Wisla river, Poland.jpg
Autor: Кооs Fernhout, Licencja: CC BY 2.0
Lock Dwory, Wisla river, Poland
Nogat river and Malbork Castle in the afternoon.jpg
Autor: DerHexer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Picture taken in Malborg after Wikimania 2010 conference. Nogat river and Malbork Castle in the afternoon.
Rzeka Pisa - okolice wsi Baliki i Jurki - panoramio.jpg
(c) jangol2, CC BY-SA 3.0
Rzeka Pisa - okolice wsi Baliki i Jurki