Klasztor Dafni
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | kulturowy |
| Spełniane kryterium | I, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] | Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę | 1990 |
Położenie na mapie Grecji  (c) Lencer, CC BY-SA 3.0 | |
 38°00′46,8″N 23°38′09,1″E/38,013000 23,635861 | |
Dafni (gr. Δάφνι, Δάφνιον) – niegdyś klasztor, obecnie muzeum państwowe, położony w Chaidari, w aglomeracji Aten, w Attyce, w Grecji. Zdobiące go mozaiki zaliczane są do arcydzieł średniowiecza.
Miejsce zawdzięczało swą nazwę krzewom z rodziny wawrzynowatych (Lauraceae), czyli po grecku: δάφνη.
W 1990 roku został wpisany wraz z klasztorami Osios Lukas i Nea Moni na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Historia
Pierwsza świątynia chrześcijańska na miejscu dzisiejszego kościoła klasztornego powstała w V wieku w miejscu świątyni Apollina zburzonej w 395 roku. W czasie wznoszenia bazyliki oraz otaczających ją murów obronnych wykorzystano kamienne bloki starożytnej budowli oraz jońskie kolumny umieszczając je w portyku. Do dziś pozostała jedynie jedna kolumna antyczna. Pozostałe elementy portyku zostały wywiezione do Londynu przez lorda Elgina, za zgodą jedynie tureckich władz okupacyjnych.
Obecny kościół klasztorny oraz refektarz został wzniesiony około 1070 roku, gdy ustanowiono sam klasztor. Powstał on na oktagonalnym planie greckiego krzyża. Jest jednym z najcenniejszych przykładów XI-wiecznej architektury bizantyńskiej. Bizantyjczycy mieszkali w klasztorze niewiele ponad 100 lat. Był to okres intelektualnego rozkwitu Bizancjum, jednocześnie jednak łączący się z upadkiem państwa.
W 1204 roku, po zdobyciu Aten przez Franków, klasztor został złupiony przez krzyżowców. W następnych latach przejęli go od prawosławnych mnichów cystersi z Bellevaux. Sprowadził ich pierwszy frankoński diuk Aten, Otto de la Roche. Zachowały się uszkodzone sarkofagi, z herbem rodziny de la Roche. Cystersi dokonali licznych przeróbek, rozbudowując kościół, wyposażając dziedziniec w gotyckie krużganki, wznosząc otaczające zespół budynków i częściowo zachowane mury obronne. Po zajęciu Attyki przez wojska Imperium Osmańskiego cystersi musieli opuścić klasztor. W 1458 roku powrócili mnisi prawosławni, wygnani ponownie za udzielenie pomocy powstańcom w 1821 roku.
Z obiektów klasztornych i wcześniejszych – pogańskich, poza samą świątynią, zachowało się niewiele historycznej substancji. Istnieją podziemia i cysterny wodne, kilka pomieszczeń klasztornych, fragmenty krużganków, z reszty jedynie wyraźnie rozplanowane fundamenty. Pierwsze, poważne prace konserwatorskie podjęto w 1888 roku. Po trzęsieniu ziemi 1999 roku, konstrukcja świątyni wymagała natychmiastowych, głębokich interwencji inżynierskich. Proces ratowania obiektu przedstawiają plansze, w sali projekcji audiowizualnych.
W 1990 roku został wpisany wraz z klasztorami Osios Lukas i Nea Moni na listę światowego dziedzictwa UNESCO[1].
- Architektura
Elementy wcześniejszej świątyni pogańskiej, wykorzystane m.in. do budowy portyku
Portyk, od strony zachodniej. Zauważalny jest brak kolejnej, korynckiej kolumny, niegdyś wywiezionej do Anglii.
Gotyckie krużganki niegdyś bizantyńskiego, potem cysterskiego klasztoru
Pierwszy z widocznych sarkofagów należał do książęcego rodu de la Roche – ostatnich budowniczych kościoła
Stan obecny obiektu, widziany od strony północno-zachodniej
Jeden z zachowanych fragmentów muru obronnego, niegdyś otaczającego cały obiekt
Mozaiki
Wewnątrz kościoła zachowały się bizantyjskie mozaiki. Przedstawiają sceny z życia Chrystusa, Matki Boskiej, świętych (głównie z Syrii), archaniołów i proroków. Jednak najważniejszym dziełem sztuki jest Chrystus Pantokrator w kopule kościoła, której średnica wynosi 8 metrów. Postać przedstawiona została na złotym tle. Oświetla ją 16 okien w tamburze. Lewa dłoń Zbawiciela spoczywa na apokaliptycznej Księdze Życia. Otaczają go wizerunki 16 proroków. W północno-zachodnim narożniku kopuły przedstawiono Przemienienie. Mozaiki w narteksie przedstawiają m.in. Ostatnią Wieczerzę, Umywanie stóp i Zdradę Judasza.
- Mozaiki
Św. Grzegorz Cudotwórca
Narodziny
Zmartwychwstanie
Kąpiel małego Jezusa
Niewierny Tomasz
Zobacz też
- Klasztor Kesariani – klasztor w Atenach, z tegoż okresu historycznego, skromniejszy, lokalny.
- Dafne (mitologia) – nimfa upodobana przez Apoolona, przez swego boskiego ojca zmieniona w krzew wawrzynu.
- Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO w Grecji
Przypisy
- ↑ UNESCO: Monasteries of Daphni, Hosios Loukas and Nea Moni of Chios (ang.). [dostęp 2017-03-06].
Linki zewnętrzne
| Kulturowe |
|
|---|---|
| Kulturowe i przyrodnicze |
Media użyte na tej stronie
(c) Lencer, CC BY-SA 3.0
Location map of Greece
Equirectangular projection, N/S stretching 120 %. Geographic limits of the map:
- N: 42.0° N
- S: 34.6° N
- W: 19.1° E
- E: 29.9° E
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Dafni, obrzeża Aten. Ostatnia zachowana w murach kościoła koryncka kolumna. Pochodzi z dawnej świątyni Apollona Dafnijskiego. Resztę wywieziono do Anglii. Za zgodą władz, ale okupacyjnych, tureckich.
Dafni, obrzeża Aten, przedsionek świątyni. Narzuca się uwaga, że obok centralnego łuku także stała niegdyś antyczna kolumna, jeszcze ze świątyni dafnijskiego Apollona. Ale zrabowano. Choć formalnie za zgodą władz, okupacyjnych oczywiście, tureckich.
Widok świątyni od strony północno-zachodniej. Mamy styczeń 2011 - nie zakończono jeszcze prac zabezpieczających i konserwacyjnych, po trzęsieniu 1999r.
Dafni, obrzeża Aten. Pierwszy z widocznych sarkofagów nosi herb rodziny frankońskich książąt de la Roche - ostatnich budowniczych kościoła w Dafni.
Monastyr w Dafni (na obrzeżach Aten). Przeistoczenie - jedna z mozaik bazy kopuły. Zdjęcie ze stycznia 2011, dzięki nie zdjętym jeszcze rusztowaniom prac zabezpieczających, po trzęsieniu ziemi 1999. Mozaiki powróciły właśnie z pracowni konserwatorskich.
Św. Grzegorz Cudotwórca (głosi opis na mozaice). Dzięki okazji ustawionych jeszcze rusztowań - wspaniałe mozaiki Dafni, prosto po renowacji, z bardzo bliska! Niestety bez statywu - brak tu idealnej ostrości.
Klasztor w Dafni, obrzeża Aten. Narodziny. Dzięki ustawionym jeszcze rusztowaniom prac zabezpieczających, po trzęsieniu ziemi 1999. Jest styczeń 2011 i te cuda powróciły właśnie z konserwacji. Z bardzo bliska - ogromne wrażenie !
Dafni, obrzeża Aten. Zachowany fragment zewnętrznych murów obronnych
Dafni, obrzeża Aten. Widok bryły światyni od strony klasztornego dziedzińca. Jej wnętrze jest teraz ciemne i aż po chełm kopuły, szczelnie zastawione rusztowaniami. Jednak zapamiętałem, że w dawnych latach właśnie ta świątynia pełna była ciepła i słońca. Z samego monastyru, do dziś zachowało się tylko kilka izb. Mieszczą się w nich ekspozycja i sala projekcyjna.
Dafni, obrzeża Aten. Gotyckie krużganki, pozostałe po obszernej niegdyś bryle klasztoru Bizantyńczyków i Cystersów.
Klasztor Dafni, obrzeża Aten. Ostatnia, nie wywieziona przez Lorda Elgina kolumna świątyni Apollona. W tytule pliku błędnie opisana, jako koryncka. Ta przetrwała, mocno uwięziona w murach monastyru. A może wandal zostawił ją na pamiątkę, jako swój podpis, że tu był ? W każdym bądź razie niegdyś było tu więcej...