Klasztor Dobrilugk

Klasztor Dobrilugk

dawny kościół klasztorny, widok od południowego wschodu
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Miejscowość	Doberlug-Kirchhain
Właściciel	cystersi
Typ zakonu	męski
Obiekty sakralne
kościół	Najświętszej Marii Panny
Fundator	Dytryk II (margrabia Łużyc)
Data budowy	1165
Data zamknięcia	1541
Położenie na mapie Brandenburgii Klasztor Dobrilugk
Położenie na mapie Niemiec Klasztor Dobrilugk
51°36′40″N 13°32′44″E/51,611083 13,545611

Dawny refektarz klasztorny (południowe skrzydło klasztoru, widok od południowego wschodu)

Klasztor Dobrilugk – dawny klasztor cystersów położony na terenie obecnego miasta Doberlug-Kirchhain w Niemczech, w kraju związkowym Brandenburgia, istniejący od XII do XVI w. Z założenia pozostał kościół klasztorny oraz refektarz. Część budynków klasztornych przebudowano i na ich miejscu powstał zamek Doberlug.

Historia

Fundację klasztoru Dobrilugk zapoczątkował w 1165 pochodzący z rodu Wettynów margrabia Łużyc, Dytryk II. Był to pierwszy klasztor zakonu cystersów na ziemiach położonych między Łabą i Odrą^[1], a jego klasztorem macierzystym był klasztor Volkenroda^[2]. Centrum klasztoru stanowił, zbudowany w końcu XII i na początku XIII w. w formie romańskiej bazyliki, kościół Najświętszej Marii Panny^[3] (według tradycji poświęcony w 1228^[4]). Badacze przypuszczają, że prace nad świątynią mogły być częściowo zniweczone wskutek zniszczeń dokonanych podczas najazdu Luciców i Pomorzan. Budowa kościoła musiała być mocno zaawansowana w 1209, gdy pochowano tutaj żonę margrabiego Łużyc Konrada II, Elżbietę^[2].

Sam klasztor, obok kościoła znajdującego się w północnej części założenia, obejmował trzy skrzydła: południowe z refektarzem, wschodnie z kapitularzem i dormitorium oraz zachodnie^[5]. Zachowane fragmenty kamieniarki oraz odsłonięte podczas badań archeologicznych relikty budynków wskazują, że wzniesiono je w stylu romańskim^[6]. Powstały w pierwszej połowie XIII w.^[7] Oprócz tego klasztor obejmował liczne zabudowania gospodarcze, kaplicę dla świeckich, infirmerię, a także ogrody^[8]. Na początku XIV w. poszerzono infirmerię o kaplicę^[7]. W drugiej połowie XIV w. powstał dom opata, w którym odnaleziono ślady ogrzewania podłogowego^[7][8].

Klasztor był aktywnym ośrodkiem gospodarczym (podobnie jak inne założenia cystersów). W 1373 cesarz Karol IV Luksemburski potwierdził stan jego posiadania obejmujący m.in. 38 wsi i 4 folwarki oraz pobliskie miasto Kirchhain (obecnie część miasta Doberlug-Kirchhain)^[9], w którym cystersi mieli prawo prowadzenia cotygodniowych targów^[10][11]. W 1234 klasztor otrzymał od ówczesnego księcia Wielkopolski, Władysława Odonica, dobra w pobliżu dzisiejszego Bledzewa nad Obrą, w celu założenia tu kolejnego klasztoru cystersów. Jednak początkowo powstał tam tylko folwark klasztorny, a plan powołania nowego konwentu zrealizowano dopiero w 1286 – powstał wówczas klasztor Neu-Dobrilugk (w dzisiejszym Zemsku)^[12].

W 1541 przeżywający trudności ekonomiczne klasztor został przejęty przez elektora saskiego Jana Fryderyka I Wspaniałomyślnego (wcześniej znajdował się w granicach czeskich Łużyc) i zaraz potem rozwiązany^[7][10].

Infirmeria i dom opata, znacząco przebudowane, znalazły się w obrębie zbudowanego tutaj zamku^[8] – jego wznoszenie rozpoczęto w 1551, a wspomniane obiekty klasztorne stały się podstawą jego zachodniego i północnego skrzydła^[13]. Od 1670 nie istniały krużganki. Główna część klasztoru padła ofiarą pożaru w 1852 i jego wschodnie oraz zachodnie skrzydło zostały następnie rozebrane^[14][15]. Do obecnych czasów przetrwały kościół klasztorny oraz refektarz^[15]. Ten ostatni po zniesieniu klasztoru był przez długi czas wykorzystywany jako stajnia. W 1952 w ramach przekształceń całego kompleksu zamkowego został przebudowany na ośrodek kulturalny dla stacjonujących na zamku żołnierzy. Na początku XXI w. poddano go pracom restauracyjnym. W tym samym okresie wyeksponowano inne pozostałości dawnych budynków klasztornych^[16].

Klasztor Dobrilugk wspomniał w jednej ze swych pieśni, powstałej ok. 1210, Walther von der Vogelweide^[17].

Zobacz też

• Kościół Najświętszej Marii Panny w Doberlug-Kirchhain
• Zamek Doberlug

Przypisy

Bibliografia

• Marcus Cante: Dobrilugk – Daten zur Geschichte und Bauentwicklung. W: Zisterzienserkloster und Schlossanlage Dobrilugk/Doberlug: Geschiche - Forschung - Denkmalpflege. Berlin: Lukas Verlag, 2016, s. 12–15, seria: Arbeitshefte des Brandenburgischen Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologischen Landesmuseums. 35. ISBN 978-3-86732-233-1.
• Marcus Cante: »Bedeutendster Backsteinbau der Niedelausitz in technisch vorzüglicher Ausführung«: Die mittelalterliche Geschichte und Baukunst des Zisterzienserklosters Dobrilugk im Überblick. W: Zisterzienserkloster und Schlossanlage Dobrilugk/Doberlug: Geschiche - Forschung - Denkmalpflege. Berlin: Lukas Verlag, 2016, s. 16–33, seria: Arbeitshefte des Brandenburgischen Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologischen Landesmuseums. 35. ISBN 978-3-86732-233-1.
• Stefanie Leibetseder: Schloss Dobrilugk – Stein gewordener Ausdruck wettinischer Herrschaft?: Traditionsbildung an sächsischen Residenzbauten. W: Zisterzienserkloster und Schlossanlage Dobrilugk/Doberlug: Geschiche - Forschung - Denkmalpflege. Berlin: Lukas Verlag, 2016, s. 34–44, seria: Arbeitshefte des Brandenburgischen Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologischen Landesmuseums. 35. ISBN 978-3-86732-233-1.
• Winfried Schich: Grangien und Stadthöfe der Zisterzienserklöster im Raum östlich der mittleren Elbe bis zum 14. Jahrhundert. W: Winfried Schich: Wirtschaft und Kulturlandschaft: Gesammelte Beiträge 1977 bis 1999 zur Geschichte der Zisterzienser und der „Germania Slavica”. Ralf Gebuhr, Peter Neumeister (bearb., hrsg.). Berlin: Berliner Wissenschafts-Verlag, 2007, s. 143–172, seria: Bibliothek der Brandenburgischen und Preußischen Geschichte. 12. ISBN 978-3-8305-0378-1.
• Geschichte der Zisterzienser in Doberlug. [w:] Evangelisches Pfarramt Doberlug Zisterzienserklosterkirche [on-line]. [dostęp 2018-08-08].