Klecewo (powiat kwidzyński)
| osada | |
 Klecewo Pałac (widok z jez. Kucki) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Liczba ludności | 230 |
| Strefa numeracyjna | 55 |
| Kod pocztowy | 82-520 |
| Tablice rejestracyjne | GKW |
| SIMC | 0149995 |
Położenie na mapie gminy Gardeja _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Gardeja") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kwidzyńskiego  | |
 53°38′10″N 19°06′40″E/53,636111 19,111111 | |
Klecewo (niem Klötzen[1]) – osada w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Gardeja i nad jeziorem Kucki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[2] na listę zabytków wpisane są:
- zespół pałacowy, 2 poł. XIX w.:
- pałac, nr rej.: 111/89 z 8.09.1989
- wozownia, obecnie warsztat, nr rej.: 114/89 z 8.09.1989
- stajnia, obecnie spichrz, nr rej.: 115/89 z 8.09.1989
- rządcówka, nr rej.: 116/89 z 8.09.1989
- drewniany dom nr 3, nr rej.: 113/89 z 8.03.1989
- kuźnia, potem dom mieszkalny, 1 ćw. XIX w., nr rej.: 112/89 z 8.03.1989 (nie istnieje).
Zespół parkowo-pałacowy znajduje się nad jeziorem Kucki (Klecewskim). Pałac jest budynkiem piętrowym wybudowanym w latach 1870-1872 w stylu renesansu francuskiego, prostokątną bryłę dzielą narożne ryzality z werandami i owalne wieże. Elewacje są ozdobione misternymi gzymsami i rzeźbionymi kartuszami. W parku XVIII-wieczne zabudowania folwarczne, wyróżnia się potężny spichlerz z sygnaturką oraz parterowy dworek rządcy[3]. Kolejnymi właścicielami dóbr, poczynając od lat 30. XIV w., byli Stefan Cletz, Szymon z Klecewa, Engelhard, Adam z Dąbrówki (ziemia chełmińska), Kaspar, Hand Stift, Barcz Milewski oraz Jan Wierzbicki.
Poczynając od XVII w. dobra trafiają w ręce niemieckie, a ziemie okoliczne są skupywane i przejmowane przez nowych właścicieli. O skali tego przejmowania może świadczyć to, że w późniejszym okresie, bo w 1885 r., obszar majątku wynosił 806 ha, a w 1930 r. wzrósł do niemal 2490 ha.
Właścicielem dóbr był też ród Rosenberg Gruszczyńskich herbu Poraj, znany od XV w., który przybył tu z Gruszczyc na ziemi sieradzkiej. W 1809 r. Dyrektor Towarzystwa Kredytowego w Prusach Zachodnich Antoni Gruszczyński otrzymał tytuł baronowski z przydomkiem Rosenberg, od tego czasu ród używał już tego miana. Z rodu tego miał się wywodzić Alfred Rosenberg urodzony w Rewlu (obecnie Tallinn) minister III Rzeszy, jako zbrodniarz wojenny stracony w Norymberdze. Ostatni znany spadkobierca zespołu parkowego i pałacu w Klecewie to prawnuk Tytus L Rosenberg
Klecewo było dwukrotnie areną walk: w 1459 r. między Polakami i Krzyżakami i na początku 1945 r. pomiędzy Armią Czerwoną a Wehrmachtem. Pod polską administrację miejscowość trafiła latem 1945 r.
Po 1945 r. w Klecewie założono PGR, w latach 1974-1991 podlegał Zakładowi Rolnemu w Trumiejach.
W pałacu mieściła się szkoła, a po wojnie najpierw biura PGR-u, później ośrodek wczasowy. Budowla w złym stanie przeszła w ręce prywatne.
Na granicy parku znajduje się dawny cmentarz dworski z grobowcem rodzinnym. W grobowcu ma być pochowana córka właściciela z Rosenbergów – Alfreda [4]. Wiążą się z tym dwa podania, jedno że utonęła jako 10-letnia dziewczynka w jeziorze podczas kąpieli, druga że kiedy zaszła w ciążę, a ojciec nie zgodził się na ślub z ukochanym, popełniła samobójstwo. Po przeciwnej stronie jeziora stoi posąg zbrojnej kobiety z tarczą, na której jest wizerunek mitologicznej Meduzy. Posąg ten miał powstać dla uczczenia nieszczęsnej Alfredy. Według legendy nad jeziorem ma straszyć jej duch.
Poprzednią nazwę Klötzen[5] zamieniono na obecną w 1946 r. W przeszłości występowały też inne określenia: Clecz bona Dumele, Cleczin, Cletz, Kleczewo, Kletz, Kletzen, Kloetzen, Klötzen. W XIX w. powstała tu jednoklasowa szkoła ewangelicka, która działała do 1945 r.
Zapisy nazewnictwa
- 1289 – Clecz bona Dumele
- 1334 – Cleczin
- 1427 – Cletz
- 1568 – Kletzen
- 1569 – Klötzen
- 1790 – Kloetzen
- 1883 – Kleczewo
- 1945 – Klötzen
- 1951 – Klecewo
- inne spotykane formy: Kletz
Przypisy
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 51 [dostęp 2018-12-29].
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 247
- ↑ Wirtualne Muzeum Gminy Gardeja, www.zs.gardeja.ckj.edu.pl [dostęp 2018-11-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-04].
- ↑ Klecewo – Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn, kwidzynopedia.pl [dostęp 2018-11-03] (pol.).
Linki zewnętrzne
- Klecewo - kwidzynopedia.pl
- Klecewo. elblag.2lo.elblag.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-18)].
- Wirtualen Muzeum Gminy Gardeja. zs.gardeja.ckj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)].
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa gminy Gardeja, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Autor:
Mapa powiatu kwidzyńskiego, Polska
Autor: Sq2eey, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pałac od strony jeziora Kucki (zabytek nr rejestr. 1266)