Klejtos Czarny

Klejtos
Κλεῖτος
Czarny (ὁ μέλας)
Data i miejsce urodzenia375 p.n.e.
Macedonia
Data i miejsce śmierci328 p.n.e.
Samarkanda
Przebieg służby
Siły zbrojnearmia starożytnej Macedonii
Jednostkihetajrowie
Główne wojny i bitwy
Przedstawienie bitwy nad Granikiem. Klejtos (konno, z toporem w ręku) ratuje Aleksandra.

Klejtos «Czarny» (ok. 375 p.n.e.-328 p.n.e.) – jeden z hetajrów, oficer w macedońskiej armii dowodzonej przez Filipa II Macedońskiego a potem przez Aleksandra Wielkiego. Brat Lanike, mamki Aleksandra, był jednym z najbliższych towarzyszy przyszłego władcy[1].

Życiorys

Uczestniczył w kampanii Aleksandra przeciwko Persji. Uratował mu życie podczas bitwy nad Granikiem, gdzie Aleksander, osobiście biorący udział w walce, stoczył wiele pojedynków z perskimi arystokratami; Klejtos odciął rękę satrapie Spitridatesowi, który przygotowywał się do zadania Aleksandrowi ciosu w plecy[2]. Jesienią 330 p.n.e. został dowódcą jednej z dwóch hipparchi, na jakie podzielono oddział hetajrów, po straceniu jego dotychczasowego dowódcy, Filotasa[3]. W 328 p.n.e. podczas postoju armii macedońskiej w Marakandzie (dzisiejsza Samarkanda) został mianowany satrapą Baktrii w miejsce Irańczyka Artabazosa[4].

Śmierć

Podczas uczty królewskiej zorganizowanej późnym latem[5] lub jesienią 328 roku w Marakandzie, doszło do ekskalacji napięć, jakie powstały w korpusie oficerskim i dworze Aleksandra na skutek przyjmowania przez władcę części wschodnich obyczajów[6]. Klejtosa rozzłościły rozmowy, w których wywyższano Aleksandra nad Filipa i herosów, a także drwiny z Macedończyków pokonanych niedawno przez Sogdyjczyków[7][8]. Zaczął bronić Filipa, zarzucił Aleksandrowi, że wyrzekł się ojca, że zasługi młodego króla są dziełem ogółu Macedończyków, nie omieszkał też zaprotestować przeciwko orientalizacji dworu władcy i obecności na nim licznych Medów i Persów[9][10]. Rozzłoszczony Aleksander próbował rzucić się na Klejtosa, jednak strażnicy i oficerowie starali się powstrzymać władcę i przemówić mu do rozsądku, na co ten zareagował oskarżeniami, że został zdradzony[9]. Klejtos został wyprowadzony z sali, ale wrócił i ostatecznie rozsierdził Aleksandra cytatem z Andromachy Eurypidesa: "Biada! Co za złe rządy w Helladzie", na co król wyrwał włócznię jednemu z żołnierzy i przebił nią Klejtosa[9]. Później, w wyniku udawanego bądź prawdziwego napadu wyrzutów sumienia, sam próbował pozbawić się życia, a potem zamknął się w swym namiocie na 3 dni bez jedzenia i picia[11]. Do porzucenia żałoby przekonał go dopiero filozof Anaksarchos z Abdery, argumentując, że wszystkie czyny Aleksandra, tak jak Zeusa, są z definicji słuszne[11]. Aby formalnie usprawiedliwić postępek króla, martwy Klejtos został zaocznie skazany na śmierć za zdradę stanu[11]. Satrapię Baktrii powierzono Amyntasowi, synowi Nikolaosa[4].

Przypisy

  1. ↑ Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 66. ISBN 978-83-229-2823-3.
  2. ↑ Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 183. ISBN 978-83-229-2823-3.
  3. ↑ Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 378. ISBN 978-83-229-2823-3.
  4. ↑ a b Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 397. ISBN 978-83-229-2823-3.
  5. ↑ Ewa Wipszycka, Benedetto Bravo: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, s. 66. ISBN 978-83-235-0612-6.
  6. ↑ Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 403. ISBN 978-83-229-2823-3.
  7. ↑ Ewa Wipszycka, Benedetto Bravo: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, s. 66-67. ISBN 978-83-235-0612-6.
  8. ↑ Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 405-406. ISBN 978-83-229-2823-3.
  9. ↑ a b c Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 406. ISBN 978-83-229-2823-3.
  10. ↑ Ewa Wipszycka, Benedetto Bravo: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, s. 67. ISBN 978-83-235-0612-6.
  11. ↑ a b c Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 407. ISBN 978-83-229-2823-3.

Bibliografia

  • Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 66,74,183,378,397,405-408. ISBN 978-83-229-2823-3.
  • Ewa Wipszycka, Benedetto Bravo: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, s. 66. ISBN 978-83-235-0612-6.

Media użyte na tej stronie