Klemens I

Klemens I
Clemens
Klemens Rzymski
Papież
Biskup Rzymu
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

I wiek
Rzym

Data i miejsce śmierci

ok. 101
Rzym

Miejsce pochówku

Bazylika św. Klemensa

Papież
Okres sprawowania

ok. 91–101

Wyznanie

chrześcijańskie

Kościół

rzymskokatolicki

Pontyfikat

ok. 91

Święty
Klemens I Rzymski
apostoł pokoju
męczennik
Ilustracja
Czczony przez

Kościół katolicki
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

23 listopada (kat.)
25 listopada/7 grudnia (praw.)

Atrybuty

kotwica, ryba, Baranek Apokalipsy, księga, krzyż, paliusz

Patron

narody słowiańskie, dzieci, górnicy, kamieniarze, kapelusznicy i marynarze.

Klemens I lub Klemens Rzymski (łac. Clemens Romanus, gr. Κλήμης Ῥώμης; ur. w Rzymie, zm. ok. 101 tamże[1]) – zwany Apostołem pokoju, przełożony gminy rzymskiej, 4. papież w latach ok. 91–101[2], święty Kościoła katolickiego i Cerkwi prawosławnej. Według tradycji męczennik. Zaliczany do ojców Kościoła. Najstarszy znany z imienia pisarz starochrześcijański. Według tradycji był czwartym biskupem Rzymu, po Linusie i Anaklecie[3]. Podobnie jak jego dwaj poprzednicy był uczniem apostołów Piotra i Pawła. Urząd po nim objął Ewaryst.

Życiorys

Zachowało się niewiele sprawdzonych informacji na temat życia św. Klemensa. Jego ojciec miał na imię Faustyn[4]. Miał żydowskie pochodzenie i był niewolnikiem. Został uwolniony przez rzymskiego patrycjusza i na jego cześć nadał sobie imię Klemens. Jednak na podstawie autentycznego listu jego autorstwa wnioskuje się, że był zhellenizowanym Żydem, wykształconym w retoryce oraz administracji.

Według Liber Pontificalis[5], Linus był drugim biskupem Rzymu; ale jednocześnie stwierdza, że Piotr wyświęcił dwóch biskupów: Linusa i papieża Anakleta, do kapłańskiej posługi wspólnoty, poświęcając się zamiast tego modlitwie i kaznodziejstwu, oraz że Anaklet powierzył Klemensowi cały Kościół, mianując swoim następcą. Według Tertuliana chrzest i święcenia kapłańskie otrzymał z rąk św. Piotra[6]; Teolog ten ponadto uważał Klemensa za bezpośredniego następcę apostoła[7]. W jednym ze swoich dzieł Hieronim ze Strydonu wymienił Klemensa jako „czwartego biskupa Rzymu po Piotrze, jeśli rzeczywiście drugim był Linus, a trzecim Anaklet, chociaż większość Łacinników uważa, że Klemens był drugi z kolei po apostole”[8]. W najwcześniejszym (ok. 180) opisie Ireneusza z Lyonu[9], Klemens jest umieszczony po Linusie oraz Kletusie/ Anaklecie (kolejny opis był autorstwa Euzebiusza z Cezarei.)[10]

Chrześcijańscy pisarze (m.in. Euzebiusz z Cezarei oraz św. Hieronim) z III w. i IV w. utożsamiają go ze współpracownikiem św. Pawła, o którym pisał on w liście do Filipian:

Proszę też i cię, towarzyszu wierny! bądź tym na pomoc, które w Ewangielii wespół ze mną pracowały, i z Klemensem i z innymi pomocnikami moimi, których imiona są w księgach żywota

Flp 4,2-3

Według tradycji męczennik, ale nie należy jednak mylić go z męczennikiem Tytusem Flawiuszem Klemensem, jak mylnie podają dzieła przypisywane Klemensowi. Około IV w. była obecna tradycja mówiąca o tym, że cesarz Trajan zesłał go na wygnanie do Pontu i kazał go wrzucić do morza z kotwicą zawieszoną u szyi. Tradycja pochodząca z IX w. ustaliła, że miejscem męczeńskiej śmierci świętego był Krym (Chersonez Taurydzki)[6] i wyznaczyła datę na rok 102. Stąd ze względu na wygnanie rok zakończenia pontyfikatu (97) i rok śmierci (102) nie pokrywają się. Obecnie tradycja ta jest podawana w wątpliwość. O męczeństwie ani wygnaniu Klemensa nie wspomina bowiem żaden z wczesnych autorów (Ireneusz z Lyonu, Euzebiusz z Cezarei). Euzebiusz z Cezarei sugeruje, że przed śmiercią zrezygnował z biskupstwa na rzecz Ewarysta.

Za czasów papieża Mikołaja I (858–867) święci Cyryl i Metody przenieśli jego relikwie do Rzymu i pochowali w bazylice pod jego wezwaniem (San Clemente)[6].

Dzieła autentyczne i przypisywane

1. List Klemensa do Koryntian

Pozostał po nim List do Koryntian[1]. Choć sam list jest anonimowy, to jednak dzięki świadectwu Dionizego z Koryntu można przypisać jego autorstwo Klemensowi. Stanowi on najstarszy (ok. 96 r. – w liście istnieje wzmianka o prześladowaniach Domicjana) oprócz Didache dokument chrześcijański spoza kanonu Pisma Świętego. Pisze w nim Koryntianom o potrzebie zachowania jedności. Powodem napisania tego listu był bunt części młodych, która odrzucała zwierzchnictwo starszych (gr. πρεσβύτερος). Klemens nawołuje do zgody i pokuty, wskazując na Sukcesję Apostolską, że tak jak Chrystus otrzymał władzę od Ojca, tak później przekazał ją Apostołom, natomiast oni przekazali ją dalej tym, których uznali za godnych. W dalszej części listu opowiada w jaki sposób Bóg działa w historii. Na końcu listu umieszczona jest wielka „kosmiczna” modlitwa, która stanowi wzór modlitwy liturgicznej improwizowanej przez prezbitera.

Dokument włączono przez jakiś czas do kanonu Nowego Testamentu i długo był czytany w kościołach[1]. Wspomina o tym Euzebiusz z Cezarei w swojej Historii Kościelnej[11].

List do Koryntian Klemensa w czasach nowożytnych został opublikowany w 1633 przez Patricka Younga[12], na bazie manuskryptu zwanego Kodeksem Aleksandryjskim (Codex Alexandrinus), w którym na końcu brakuje jednej strony, tak że wielka modlitwa (akapit 55–64) pozostała nieznana.

W 1875 Philotheus Bryennius opublikował kompletny tekst, bazując na kodeksie pochodzącym z Konstantynopola (datowanym na 1055), z którego w 1883 wydał także Didachè.

Pozostałe dzieła

Klemensowi są przypisywane także inne pisma: II List do Koryntian (powstały prawdopodobnie w połowie II w.) i dwa Listy do mężów dziewic poświęconych Bogu (z połowy III w.). Legenda o życiu i działalności Klemensa związana jest z powstaniem dzieła znanego jako Pseudoklementyny, lub Homilie pseudoklementyńskie gdzie jest bohaterem: opisuje ona jego spotkanie ze św. Piotrem, wspólne podróże misyjne oraz walkę z Magiem Szymonem. Jednakże nie można tych dzieł uznać za autentyczne.

Kult i ikonografia

Kościół prawosławny wspomina męczennika 25 listopada/7 grudnia[a][13], tj. 7 grudnia według kalendarza gregoriańskiego, natomiast w Kościele katolickim 23 listopada[2].

W ikonografii Klemens jest przedstawiany w papieskim stroju pontyfikalnym[14] z kotwicą i rybą. Czasami dodany jest kamień milowy, klucze, fontanna lub książka[6].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Podwójne datowanie.

Przypisy

  1. ↑ a b c John N.D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 18–19. ISBN 83-06-02633-0.
  2. ↑ a b Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 15. ISBN 83-7006-437-X.
  3. ↑ Hieronim ze Strydonu: De Viris Illustribus, XV (łac.). Documenta Catholica Omnia. [dostęp 2012-12-22].
  4. ↑ Karin Zetterholm: Jewish Teachings for Gentiles in the Pseudo-Clementine Homilies (ang.). W: Journal of the Jesus Movement in its Jewish Setting [on-line]. University Library of Lund University, 2019. [dostęp 2021-02-06].
  5. ↑ Liber Pontificalis 2.
  6. ↑ a b c d Święty Klemens I, papież i męczennik (pol.). Brewiarz. [dostęp 2012-06-04].
  7. ↑ Prescription against Heretics. W: Tertullian: The Ante-Nicene Fathers: Translations of the Writings of the Fathers Down to A.D. 325.. T. Volume III, Part II, Section I, Ch XXXII. C. Scribner’s Sons, 1903, s. 258. (ang.)
  8. ↑ Alexander Roberts, James Donaldson: Clemens the bishop. W: Hieronim ze Strydonu: Nicene and Post-Nicene Fathers: Series II. Wyd. III.
  9. ↑ Against Heresies3:3.3 „In the third place from the apostles, Clement was allotted the bishopric.”.
  10. ↑ Church History 3.4.10 „Clement ... was appointed third bishop of the church at Rome”.
  11. ↑ Euzebiusz z Cezarei: Historia Kościelna. s. III.4, V.6.
  12. ↑ Misako Himuro. The Phoenix in’ The First Epistle of Clement to the Corinthians. „Renaissance Studies”. 12 (4), s. 523, 1998. JSTOR: 24412577 (ang.). 
  13. ↑ Kazimierz Dopierała: Księga papieży. Poznań: Pallottinum, 1996, s. 13. ISBN 83-7014-248-6.
  14. ↑ Wiesław Aleksander Niewęgłowski: Leksykon świętych. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 188. ISBN 978-83-247-0574-0.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Zwierzchnicy Kościoła katolickiego
I wiek
II wiek
III wiek
IV wiek
V wiek
VI wiek
VII wiek
VIII wiek
IX wiek
X wiek
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek
Zobacz też
Papieże elekci
Inne postacie

Emblem of the Papacy SE.svg

Święci wspominani w pierwszej modlitwie eucharystycznej − kanonie rzymskim
Pierwsze wspomnienie
(modlitwa za żywych)
Drugie wspomnienie
(modlitwa za zmarłych)
Stare Przymierze
Święci i błogosławieni zwierzchnicy Kościoła katolickiego[A]
Uznani za świętego
bez formalnej kanonizacji
Święci Kościołów
katolickiego i prawosławnego
Święty tylko
Kościoła prawosławnego
Święci tylko
Kościoła katolickiego
Formalnie
kanonizowani i
beatyfikowani
przez Kościół katolicki

Emblem of the Papacy SE.svg

  1. ↑ Na powyższej liście każdy papież wyniesiony na ołtarze zostaje wpisany według pontyfikatu
  2. ↑ Kanonizowany bez zatwierdzenia cudu

Media użyte na tej stronie

Emblem of the Papacy SE.svg
Emblem of the Papacy: Triple Tiara and Keys
Clemens Romanus.jpg
Clemens I, the Pope of Rome. Mosaic from St. Sophia of Kyiv, 11th c. In places of loss (lower part of the composition) — oil painting of the 18th c.
San Clemente, Papa, por Juan Correa de Vivar.jpg
El personaje ha sido identificado como San Clemente, papa y mártir del siglo I (92-101), de origen judío, que fue convertido al cristianismo por San Pedro y que, según la tradición, sufrió el martirio siendo arrojado al Mar Negro con un ancla al cuello. La propagación de su culto se debe a los santos Cirilo y Metodio, que en el año 867 trasladaron sus restos a Roma. Se le representa siempre de pontifical, como en esta obra, en la que viste alba, estola y capa pluvial de color rojo y forro verde con orla y broche de pedrería, que cruza por delante y sujeta bajo el brazo. Va nimbado con una fina aureola circular y cubre su cabeza con la tiara papal de triple corona, de la que cuelgan las ínfulas. En las manos, enguantadas, luce sendos anillos de oro y rubíes; bendice con la derecha y porta en la izquierda una cruz patriarcal de triple travesaño. No le acompañan en esta ocasión ninguno de sus atributos característicos, con los que suele aparecer a partir de la Edad Media, que son el ancla, símbolo del martirio, una capilla rodeada de agua, en recuerdo de la que le construyeron los ángeles en el fondo del mar, y un Agnus Dei, en referencia a uno de sus milagros. El santo está efigiado de pie, en posición frontal, sobre un suelo terroso. Al fondo se divisa un paisaje montañoso con una ciudad de edificios clásicos de planta circular y poligonal, a la manera habitual del pintor. La composición remata en semicírculo; las enjutas no van decoradas y en origen irían cubiertas. La figura está dotada de cierto carácter escultórico. Su marcada frontalidad se ve compensada por el suave movimiento del cuerpo y los plegados de sus vestiduras, por la disposición en diagonal de sus brazos, en línea con la estola cruzada, y por la leve desviación lateral de su mirada (Texto extractado de Cortes Hernández, S.; Ocaña Rodríguez, E. en: Juan Correa de Vivar, c. 1510-1566. Maestro del Renacimiento español, 2010).