Klemens wilżynowiec

Klemens wilżynowiec
Gampsocoris punctipes
(Germar, 1822)
Ilustracja
Imago
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Rodzina

smukleńcowate

Podrodzina

Gampsocorinae

Plemię

Gampsocorini

Rodzaj

Gampsocoris

Gatunek

klemens wilżynowiec

Synonimy
  • Berytus annulatus Burmeister, 1835
  • Gampsocoris transsilvanica Fuss, 1852
  • Neides elegans Curtis, 1827
  • Metacanthus elegans (Curtis, 1827)
  • Gampsocoris seidenstuckeri Wagner, 1955

Klemens wilżynowiec[1] (Gampsocoris punctipes) – gatunek pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny smukleńcowatych. Zamieszkuje Europę, Afrykę Północną oraz Azję Zachodnią i Środkową.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1822 roku przez Ernsta Friedricha Germara pod nazwą Berytus punctipes[2]. W 1852 roku Karl Adolf Fuß opisał ten sam gatunek pod nazwą Gampsocoris transsilvanica, czyniąc go gatunkiem typowym nowego rodzaju Gampsocoris[3].

W obrębie gatunku wyróżnia się dwa podgatunki[4][5]:

  • Gampsocoris punctipes pallidus Hoberlandt, 1949
  • Gampsocoris punctipes punctipes (Germar, 1822)

Ten pierwszy opisany został w 1949 roku przez Ludvíka Hoberlandta, jako forma barwna[6]. W 1965 roku Gustav Seidenstücker wyniósł go do rangi odrębnego gatunku[7], a w 1984 roku Jean Péricart nadał mu rangę podgatunku w obrębie G. punctipes[8].

Morfologia

Pluskwiak o bardzo delikatnym, silnie wydłużonym, pozbawionym owłosienia ciele długości od 3,3 do 4,3 mm[9]. Głowa ma wysklepione czoło i ubarwiona jest błyszcząco czarno z brązowym lub czerwonobrązowym rozjaśnieniem za przyoczkami. Bardzo silnie wydłużone czułki mają człony pierwszy i drugi brązowożółte z 10–15 ciemnymi obrączkami, człon trzeci jasny, co najwyżej niewyraźnie obrączkowany, a człon ostatni czarny z jaśniejszym wierzchołkiem. Przedplecze ma grubo punktowany i mocno wypukły wierzch. Krawędzie przednią i tylną ma białawe, tło zaś żółtobrązowe a na nim pięć błyszcząco czarnych guzków – dwa poprzeczne tuż za kołnierzem i trzy w części tylnej[9], mniejsze niż u G. culicinus[9][10]. Mała, czarna lub czerwonobrązowa tarczka zaopatrzona jest w długi, odstający i dalej zakrzywiony ku dołowi, białawy kolec. Półpokrywy mają zesklerotyzowane w niewielkim stopniu i wskutek tego niemal przejrzyste przykrywki oraz duże, delikatne zakrywki. Na przykrywce występują brązowożółte żyłki główne, zaś w tyle zakrywki brązowawe plamki[9]. Mocno wydłużone odnóża są żółtawe z licznym, ciemnym obrączkowaniem na udach i goleniach[9][10]. Spód tułowia jest błyszcząco czarny. Odwłok ma niepunktowane, jasno ubarwione sternity, tylko u podstawy odwłoka występuje ciemna plama podłużna[9].

Ekologia i występowanie

Owad ten jest kserofilem[9]. Zasiedla stanowiska suche, ciepłe i otwarte[11], najchętniej o podłożu piaszczystym[9]. Rozmnaża się wiosną. Składanie jaj odbywa się w maju i czerwcu. Od sierpnia spotyka się osobniki dorosłe kolejnego pokolenia[11]. Zimowanie odbywa się w stadium owada dorosłego[9][11] w ściółce, często u podstawy roślin żywicielskich[11]. Pluskwiak ten jest fitofagiem ssącym soki z różnych roślin, najchętniej jednak żeruje na wilżynach[9], zwłaszcza na wilżynie ciernistej i rozłogowej[11].

Gatunek zachodniopalearktyczny. Podgatunek nominatywny znany jest w Europie z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburga, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Polski, Białorusi, Ukrainy, Czech, Słowacji, Węgier, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji, Turcji i Rosji[5][12]. W Afryce Północnej zamieszkuje Wyspy Kanaryjskie, Maderę, Maroko, Algierię i Tunezję. Z Azji podawany jest z Cypru, Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Kazachstanu, Tadżykistanu, Syrii, Izraela, Iraku i Arabii Saudyjskiej[12]. W Polsce podgatunek znany jest z południowej części kraju, pobrzeży Bałtyku i zachodniego Pomorza[13]. Podgatunek G. p. pallidus występuje tylko w Azji Zachodniej. Znany jest z Turcji, Syrii oraz Iraku[8].

Przypisy

  1. Gampsocoris punctipes – Klemens wilżynowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-04-29].
  2. E.F. Germar: Fauna Insectorum Europae. Fasc. 21. Halae: Car. Aug. Kümmel, 1822.
  3. C.A. Fuss. Beitrag zur siebenburgerischen Insektenfauna. „Verhandl Mitt. Ver. Natur. Herman.”. 3, s. 73–80, 1852. 
  4. Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: species Gampsocoris punctipes (Germar, 1822). [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-07].
  5. a b Gampsocoris punctipes (Germar, 1822). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-11-07].
  6. L. Hoberlandt. Some Hemiptera-Heteroptera collected in North and East Iraq. „Acta Entomologica Musei Nationalis Prague”. 26, s. 7, 1949. 
  7. Gustav Seidenstücker. Beitrag zu Gampsocoris (Heteroptera, Berytidae). „Reichenbachia”. 5 (31), s. 273–282, 1965. 
  8. a b Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: subspecies Gampsocoris punctipes pallidus Hoberlandt, 1949. [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-07].
  9. a b c d e f g h i j Barbara Lis. Płaszczyńcowate – Piesmatidae, smukleńcowate – Berytidae, kowalowate – Pyrrhocoridae. „Klucze do oznaczania owadów Polski”. 18 (9), s. 14–28, 2007. 
  10. a b Grzegorz Hebda, Radosław Ścibior. Gampsocoris culicinus Seidenstücker, 1948, species new to the Polish fauna (Heteroptera: Berytidae: Gampsocorinae). „Genus”. 24 (1), s. 29–32, 2013. 
  11. a b c d e Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). (= Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. 78. Teil). Keltern: Goecke & Evers, 2007, s. 185. ISBN 978-3-937783-29-1.
  12. a b Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: subspecies Gampsocoris punctipes punctipes (Germar, 1822). [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-07].
  13. Grzegorz Gierlasiński: Gampsocoris punctipes. Rozmieszczenie. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-11-07].

Media użyte na tej stronie

Gampsocoris punctipes 01.JPG
Autor: AfroBrazilian, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gampsocoris punctipes