Klemens z Brzeźnicy

Klemens z Brzeźnicy, Klemens Klimontowic (zm. 18 marca 1241, okolice Chmielnika) – wojewoda opolski, a następnie kasztelan krakowski.

Pochodził z rodu Gryfitów-Świebodziców, syn kasztelana płockiego Klemensa, brat biskupa płockiego Andrzeja z Brzeźnicy[1], kasztelana cieszyńskiego Jana i Wierzbięty z Brzeźnicy.

W wyniku niepowodzenia spisku mającego osadzić na tronie krakowskim Henryka I Brodatego w miejsce Leszka Białego w 1225 wraz z innymi członkami rodu Gryfitów znalazł się u księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza I. Dzięki wstawiennictwu swego teścia, kasztelana opolskiego Zbrosława został mianowany przez księcia wojewodą opolskim[2]. Miał ponieść połowę kosztów związanych z rozbudową zamku w Opolu, o której decyzja została powzięta w początkach sierpnia 1228 na wiecu w Rybniku. W zamian otrzymał od księcia „wielkie nadanie, obejmujące m.in. Niemodlin, Zator i narok grodu opolskiego w ziemi krakowskiej”[3]. Wkrótce potem powrócił do Małopolski.

Być może już wtedy został kasztelanem krakowskim (jeśli tak, stanowisko to zostało mu wkrótce odebrane). W 1230, podczas niewoli Henryka I Brodatego u Konrada Mazowieckiego, bronił wraz ze swoim współrodowcem wojewodą krakowskim Markiem Wawelu oraz Skały przed wojskami Konrada. W 1238 ponownie wzmiankowany jako kasztelan krakowski[4]. Zginął w bitwie pod Chmielnikiem w walce z najazdem tatarskim 18 marca 1241.

Był fundatorem klasztoru cysterek w Łubnicach, a także benedyktynek w Staniątkach, gdzie jego córka Wyszeniega (Wizenna) była później ksienią, a sam Klemens wraz z żoną został pochowany[5].

Przypisy

  1. ↑ B. Zientara, Henryk Brodaty..., s. 386. W dawniejszej historiografii często uważano Klemensa za ojca Andrzeja; por. A. Semkowicz, Krytyczny rozbiór dziejów polskich Jana Długosza (do r. 1384), Kraków 1887, s. 236, lub A. Małecki, Studya heraldyczne..., s. 54, 57.
  2. ↑ L. M. Wójcik, Ród Gryfitów..., s. 47.
  3. ↑ B. Zientara, Henryk Brodaty..., s. 297.
  4. ↑ Część badaczy uważa, że tym kasztelanem był już krewniak Klemensa z Brzeźnicy, Klemens z Ruszczy, np. Z. Wdowiszewski, Klemens z Ruszczy, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XII, Wrocław 1966-1967, s. 589. Por. L. M. Wójcik, Ród Gryfitów..., s. 48-49.
  5. ↑ Niekiedy wskazuje się, że fundatorem klasztoru staniąteckiego był krewniak i imiennik Klemensa z Brzeźnicy, Klemens z Ruszczy, jednak za Klemensem z Brzeźnicy opowiadają się m.in. A. Małecki, Studya heraldyczne..., s. 57, oraz L. M. Wójcik, Ród Gryfitów..., s. 48-49.

Bibliografia