Klemens z Brzeźnicy

Klemens z Brzeźnicy, Klemens Klimontowic (zm. 18 marca 1241, okolice Chmielnika) – wojewoda opolski, a następnie kasztelan krakowski.

Pochodził z rodu Gryfitów-Świebodziców, syn kasztelana płockiego Klemensa, brat biskupa płockiego Andrzeja z Brzeźnicy[1], kasztelana cieszyńskiego Jana i Wierzbięty z Brzeźnicy.

W wyniku niepowodzenia spisku mającego osadzić na tronie krakowskim Henryka I Brodatego w miejsce Leszka Białego w 1225 wraz z innymi członkami rodu Gryfitów znalazł się u księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza I. Dzięki wstawiennictwu swego teścia, kasztelana opolskiego Zbrosława został mianowany przez księcia wojewodą opolskim[2]. Miał ponieść połowę kosztów związanych z rozbudową zamku w Opolu, o której decyzja została powzięta w początkach sierpnia 1228 na wiecu w Rybniku. W zamian otrzymał od księcia „wielkie nadanie, obejmujące m.in. Niemodlin, Zator i narok grodu opolskiego w ziemi krakowskiej”[3]. Wkrótce potem powrócił do Małopolski.

Być może już wtedy został kasztelanem krakowskim (jeśli tak, stanowisko to zostało mu wkrótce odebrane). W 1230, podczas niewoli Henryka I Brodatego u Konrada Mazowieckiego, bronił wraz ze swoim współrodowcem wojewodą krakowskim Markiem Wawelu oraz Skały przed wojskami Konrada. W 1238 ponownie wzmiankowany jako kasztelan krakowski[4]. Zginął w bitwie pod Chmielnikiem w walce z najazdem tatarskim 18 marca 1241.

Był fundatorem klasztoru cysterek w Łubnicach, a także benedyktynek w Staniątkach, gdzie jego córka Wyszeniega (Wizenna) była później ksienią, a sam Klemens wraz z żoną został pochowany[5].

Przypisy

  1. B. Zientara, Henryk Brodaty..., s. 386. W dawniejszej historiografii często uważano Klemensa za ojca Andrzeja; por. A. Semkowicz, Krytyczny rozbiór dziejów polskich Jana Długosza (do r. 1384), Kraków 1887, s. 236, lub A. Małecki, Studya heraldyczne..., s. 54, 57.
  2. L. M. Wójcik, Ród Gryfitów..., s. 47.
  3. B. Zientara, Henryk Brodaty..., s. 297.
  4. Część badaczy uważa, że tym kasztelanem był już krewniak Klemensa z Brzeźnicy, Klemens z Ruszczy, np. Z. Wdowiszewski, Klemens z Ruszczy, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XII, Wrocław 1966-1967, s. 589. Por. L. M. Wójcik, Ród Gryfitów..., s. 48-49.
  5. Niekiedy wskazuje się, że fundatorem klasztoru staniąteckiego był krewniak i imiennik Klemensa z Brzeźnicy, Klemens z Ruszczy, jednak za Klemensem z Brzeźnicy opowiadają się m.in. A. Małecki, Studya heraldyczne..., s. 57, oraz L. M. Wójcik, Ród Gryfitów..., s. 48-49.

Bibliografia