Klinopodium pospolite
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | rośliny zielone | ||
| Nadgromada | rośliny telomowe | ||
| Gromada | rośliny naczyniowe | ||
| Podgromada | rośliny nasienne | ||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | jasnotowce | ||
| Rodzina | jasnotowate | ||
| Rodzaj | klinopodium | ||
| Gatunek | klinopodium pospolite | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Clinopodium vulgare L. Sp. pl. 2:587. 1753 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Klinopodium pospolite, czyścica storzyszek[4] (Clinopodium vulgare L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny jasnotowatych. Znany też jako storzyszek pospolity[5]. Występuje w Afryce Północnej, w całej niemal Europie, w Ameryce Północnej oraz w Azji Zachodniej i na Syberii[3]. W Polsce średnio pospolity.
Morfologia
- Łodyga, kłącze
- Wzniesiona, czterokanciasta, miękko owłosiona, o wysokości 30-60 cm. Kłącze rozgałęzione i tworzące rozłogi, za pomocą których roślina rozmnaża się wegetatywnie.
- Liście
- Ulistnienie nakrzyżległe, liście jajowate lub podłużnie jajowate, ostro zakończone, krótkoogonkowe.
- Kwiaty
- Wyrastają okółkowo, gęsto w nasadach liści i otoczone są owłosionymi podsadkami. Są grzbieciste, mają dwuwargowy kielich o zgiętej rurce i grzebieniasto orzęsionych ząbkach, purpurową i owłosioną koronę o prostej rurce i długości 12-15 mm.
- Owoc
- Brunatne i białoplamiste rozłupki.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do września, jest owadopylny. Nasiona rozsiewane przez wiatr. Siedlisko: suche lasy i zarośla, wzgórza, przeważnie na glebach luźnych, żyznych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Trifolio-Geranietea[6]
Zastosowanie
Roślina lecznicza. Surowiec zielarski : ziele Herba Clinopodii zawiera glikozydy, saponiny, kwasy organiczne. Było stosowane w medycynie ludowej, jako środek przyspieszający gojenie się ran, wyciąg ma działanie bakteriobójcze[7].
Młode liście są jadalne na surowo lub po ugotowaniu, mogą być używane jako przyprawa lub herbatka[8].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-02].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 378. ISBN 83-01-00129-1.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ G. Opalchenova, D. Obreshkova, Antibacterial Action of Extracts of Clinopodium vulgare L. Curative Plant, „Drug Development and Industrial Pharmacy”, 25 (3), 1999, s. 323–328, DOI: 10.1081/DDC-100102177, ISSN 0363-9045, PMID: 10071825 [dostęp 2017-02-18].
- ↑ Łuczaj, Łukasz. Dzikie rośliny jadalne Polski: przewodnik survivalowy. Wydawnictwo" Chemigrafia", 2004.
Bibliografia
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953, s. 584.
- Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
Media użyte na tej stronie
Autor: Kristian Peters -- Fabelfroh 09:02, 21 February 2007 (UTC), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wirbeldost (Clinopodium vulgare)