Kliny zieleni w Poznaniu

Kliny zieleni w Poznaniu – założenie urbanistyczne opracowane przez Władysława Czarneckiego[1] w latach 1930–1934[2]. Konsultantem naukowym był Adam Wodziczko[3]. Jest to jedyne założenie tego typu w Europie[1]. Pierwotny plan zakładał utworzenie 10 klinów, w tym czterech głównych[3], które miały łączyć parki miejskie z podmiejskimi lasami[1][4]. Projektując kliny, Czarnecki wyznaczył wzdłuż nich szlaki piesze, rowerowe i konne prowadzące do miejsc letniskowych[1]. Cały układ powstał na przestrzeni wielu lat[5]. Tworząc założenie wykorzystano naturalne doliny rzeczne (Bogdanki, Warty, Cybiny)[5]. Głównym celem istnienia systemu klinów jest ochrona wód i przewietrzanie miasta[5]. Większość terenów jest pokryta przez lasy, pozostałe stanowią parki, cmentarze, ogródki działkowe, łąki i pastwiska[5].

Poznań, kliny zieleni.png

Kliny główne

Klin północny

Umultowo

Klin zwany również „naramowickim”[1][3]. Szersza część klina dotyka północnych granic miasta (Biedrusko[4]). Znajdują się tam rezerwaty Morasko, Żurawiniec i przełom Warty[3]. Tuż przed granicą miasta, zaczyna się Obszar Natura 2000 „Biedrusko” (symbol PLH300001)[5]. Klin zwęża się wzdłuż Warty, w kierunku Starego Miasta. Ma pełnić rolę rezerwy zieleni dydaktyczno-rekreacyjnej[3] dla mieszkańców miasta. Znajduje się w nim najwyższe wzniesienie Poznania – Góra Moraska[6].

szlaki turystyczne
cieki
zbiorniki wodne
obiekty przyrodnicze
inne obiekty

Klin południowy

Park Jana Pawła II

Klin jest również nazywany „dębińskim” [1][3]. Tereny wypoczynkowe powstały tutaj na przełomie XIX i XX wieku (łazienki miejskie, tory wyścigów konnych, kluby wioślarskie i pływackie, kręgielnie[3]). Funkcja rekreacyjna jest nadal podtrzymywana przez ogrody działkowe[3], kluby wioślarskie[3], Młodzieżowy Dom Kultury nr 1[11], tereny AWF, park Jana Pawła II[3]. Centrum pasa zajmuje Dębina[12]. Klin, kładąc się pasem stałej szerokości w kierunku południowym, tuż przed granicą miasta rozszerza się na wschód i drugi brzeg Warty. Tam zajmuje tereny doliny Głuszynki[3]. Pas zieleni urywa się w Luboniu[3], a następnie łączy się z Wielkopolskim Parkiem Narodowym[3].

szlaki turystyczne
cieki
zbiorniki wodne
  • stawy infiltracyjne przy ujęciu wody[8], strefa ochronna ujęcia wody [5]
obiekty przyrodnicze
obiekty przyordnicze
inne obiekty

Klin zachodni

Klin znany również jako „golęciński” [1]. Są to tereny o korzystnych warunkach klimatycznych[13]. Suche tereny o południowej ekspozycji, z największym nasłonecznieniem, tworzą dobre warunki spływu chłodnego powietrza nocą doliną Bogdanki[13].

Bogdanka

Łączy obszary leśne wokół Jeziora Kierskiego z centrum miasta[8]. Osią jest potok Bogdanka[4][8]. Na klin składają się zbiorniki wodne: dwa naturalne (Jezioro Kierskie[8], Jezioro Strzeszyńskie[8]), oraz sztuczne (Rusałka[8], Stawy Sołackie), jak również Park Sołacki i Park Adama Wodziczki w Poznaniu[3], ogródki działkowe, Ogród Dendrologiczny Uniwersytetu Przyrodniczego, Ogród Farmakognostyczny Uniwersytetu Medycznego, Ogród Botaniczny i Hipodrom Wola[3].

Mimo iż dolina Bogdanki jest przecięta estakadą Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, niezachwiana została jej klimatyczność i zdolność wprowadzania do centrum miasta mas świeżego powietrza(wysoka jednosłupowa konstrukcja)[14].

szlaki turystyczne
cieki
zbiorniki wodne
obiekty przyrodnicze
inne obiekty

Klin wschodni

Jezioro Maltańskie
Wschodni klin zieleni. Widok z Chartowa w kierunku wschodnim.

Jest również nazywany „cybińskim”[1]. Jest największy pod względem powierzchni i jako jedyny jest w całości położony na prawym brzegu Warty. Obejmuje obszar Cybiny[16][8] od Antoninka (okolice Jeziora Swarzędzkiego[16][4]) do ulicy Baraniaka, na północy obszary cmentarza komunalnego na Miłostowie i do północno-wschodnich granic Poznania[3]. Plany Czarneckiego z 1949 zakładały stworzenie kąpieliska miejskiego po spiętrzeniu wód Cybiny, a oprócz tego stworzenie toru regatowego dla wioślarzy[16]. Imprezy miały stanowić atrakcje dla wypoczywających poznaniaków i podnieść prestiż miasta[16]. W latach 40. XX wieku prowadzono zalesienia piaszczystych terenów[16]. Obszary rzeki Główna miały się stać osobnym klinem, który w planach zaczynał się przy Warcie, a prowadzić miał do Promna i Wierzenicy[17].

szlaki turystyczne
cieki
zbiorniki wodne
obiekty przyrodnicze
inne obiekty

Pozostałe kliny

Klin doliny Strumienia Junikowskiego

Strumień Junikowski

Z planowanych sześciu pomniejszych klinów zachował się klin, którego osią jest Strumień Junikowski[5]. Zaczyna się na obszarze Lasku Marcelińskiego, a kończy się na południowych częściach Dębca[3]. Przebiega przez ogrody działkowe, Cmentarz na Junikowie[3]. Strumień przepływa przez zespół glinianek[8] powstałych w połowie XIX wieku[18].

szlaki turystyczne
cieki[19]
zbiorniki wodne
obiekty przyrodnicze
  • użytek ekologiczny „Strumień Junikowski”[3]
  • użytek ekologiczny „Kopanina I”
  • użytek ekologiczny „Kopanina II”
inne obiekty

Zagrożenia i ochrona

Niezabudowane, leżące w atrakcyjnych lokalizacjach działki, są chętnie kupowane przez inwestorów, którzy chcą tam budować budynki mieszkalne i usługowe[20][5]. Takie działania spotykają się z protestami mieszkańców miasta i społeczników[21][22].

Na proces niszczenie terenów wpływają: dewastacja, zanieczyszczanie powietrza, niedobór wody, brak środków na konserwację[5].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Przystanek autobusowy linii 87 i 98.
  2. ↑ Przystanek autobusowy linii 58, Ożarowska n/ż.
  3. ↑ Pętla autobusowa linii 58.
  4. ↑ Przystanek autobusowy linii 58.
  5. ↑ Dawna pętla autobusowa i tramwajowa, przystanek autobusowy linii 60, 64 i 95.
  6. ↑ Pętla autobusowa linii 61 i przystanek linii 86.
  7. ↑ Przystanek autobusowy linii 54.
  8. ↑ Przystanek autobusowy linii 55.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Jacek Łuczak: Spacerownik poznański. s. 209. ISBN 978-83-268-0055-9.
  2. ↑ System zieleni.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Piotr Urbański, Barbara Szpakowska, Elżbieta Raszeja. Walory rekreacyjne zieleni Poznania. „Nauka Przyroda Technologie”. t.2 zeszyt 4, 2008. ISSN 1897-7820. 
  4. ↑ a b c d Piotr Zaremba: Pierwszy powojenny plan rozwoju Poznania (s. 13-35) (pol.). Kronika Miasta Poznania 1/1985. [dostęp 2013-05-06].
  5. ↑ a b c d e f g h i j Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania 2008
  6. ↑ Rezerwat „Meteoryt” w Morasku.
  7. ↑ a b c d e Znakowane szlaki piesze w województwie wielkopolskim. [dostęp 2013-05-06].
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Elementy wodne w systemie rekreacyjnym miasta Poznania.
  9. ↑ Ośrodek Edukacji Leśnej
  10. ↑ a b c d Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu” (pol.). [dostęp 2013-06-25].
  11. ↑ Młodzieżowy Dom Kultury.
  12. ↑ a b Aleksandra Czarnecka: Zieleń miejska w poznańskim dokumencie archiwalnym (s. 41-51) (pol.). Kronika Miasta Poznania 4/1980. [dostęp 2013-05-06].
  13. ↑ a b Galiński Tadeusz: Dzielnica Jeżyce w latach 1954-1970 w Kronika Miasta Poznania 1/1971 s. 38
  14. ↑ Zygmunt Nowak: Poznański Szybki Tramwaj jako premetro dla Poznania w Kronice Miasta Poznania nr 1/1986 s. 13. 1986.
  15. ↑ a b c Użytki ekologiczne.
  16. ↑ a b c d e f g Władysław Czarnecki: Przyszłość Poznania leży na prawym brzegu (s. 136-138) (pol.). Kronika Miasta Poznania 2-3/1949. [dostęp 2013-05-06].
  17. ↑ Zieleń na Głównej i Zawadach w międzywojniu (s. 49) (pol.). Kronika Miasta Poznania 2/2002 – Zawady i Główna. [dostęp 2013-05-06].
  18. ↑ Problem zagospodarowania doliny Strumienia Junikowskiego (s. 437) (pol.). Kronika Miasta Poznania 3-4/1993. [dostęp 2013-05-06].
  19. ↑ Problem zagospodarowania doliny Strumienia Junikowskiego (s. 440) (pol.). Kronika Miasta Poznania 3-4/1993. [dostęp 2013-05-06].
  20. ↑ Chrońmy poznańskie kliny zieleni
  21. ↑ Dolna Wilda: Mieszkania czy dzika zieleń?
  22. ↑ Poznań potrzebuje pola golfowego, by przyciągać inwestorów

Bibliografia

Parki i ogrody w Poznaniu
Parki w centrum
Parki poza centrum
Skwery
Ogrody botaniczne, arboreta i inne
Ogrody zoologiczne
Rezerwaty i laski miejskie
Aleje
Użytki ekologiczne
istniejące
zlikwidowane
  • „Dworski Rów”
  • „Kopanina I”
  • „Kopanina II”
  • „Krzyżanka”
  • „Nad Jeziorem”
  • „Olszak I”
  • „Olszak II”
  • „Psarskie”
  • „Różany Młyn”
  • „Strumień Junikowski”
Inne

Poznański park

Media użyte na tej stronie

POL Szlak żółty.svg
Żółty szlak turystyczny.
Szlak rowerowy niebieski.svg
Niebieski szlak rowerowy
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
POL Szlak zielony.svg
Zielony szlak turystyczny.
Dabrowskiego Park Poznan.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Park J.H.Dąbrowskiego -Poznań. Wejście od str. Starego Browaru.
Poznan Malta.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Poznań - jezioro Malta
Rumiankowa and Lewandowskiego streets crossing, Poznan (5).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 3.0
Skrzyżowanie ulic Rumiankowej i Lewandowskiego na poznańskim Umultowie.
JPII Cross Poznan.jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Krzyż Jana Pawła II w Poznaniu - Łęgi Dębińskie.
Strum.Junikowski Poznan.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Strumień Junikowski w Poznaniu - ul. Miśnieńska.
Poznań, kliny zieleni.png
Autor: Jakub Torenc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Poznań, kliny zieleni, rok 2013
Chartowo - widok na wschodni klin zieleni.jpg
Autor: Jakub Torenc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Chartowo - widok na wschodni klin zieleni; Malta, os. Zodiak, os. Rusa, Drukarnia św. Wojciecha, Szpital przy Szwajcarskiej, os. Przemysława