Knyszewicze
| wieś | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 85 |
| Kod pocztowy | 16-113[3] |
| Tablice rejestracyjne | BSK |
| SIMC | 0042027[4] |
Położenie na mapie gminy Szudziałowo _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Szudziałowo") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sokólskiego  | |
 53°20′04″N 23°39′59″E/53,334444 23,666389 | |
Knyszewicze (białorus. Кнышевичи[5]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Szudziałowo[4][6].
Historia
Wieś leśnictwa sokólskiego w ekonomii grodzieńskiej w drugiej połowie XVII wieku[7].
Dawna wieś unicka, należąca do cerkwi parochialnej w Samohrudzie.[8]
W sierpniu 1915 r. wszyscy mieszkańcy Knyszewicz ewakuowali się w głąb Imperium Rosyjskiego w ramach tzw. Bieżeństwa, w związku z czym wieś całkowicie opustoszała na parę następnych lat. Powroty do rodzinnej wsi rozpoczęły się po wybuchu rewolucji październikowej i trwały do połowy lat 20. XX w[9][10].
Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności przeprowadzonego w 1921, wieś Knyszewicze liczyła 209 mieszkańców (99 kobiet i 110 mężczyzn) zamieszkałych w 35 domach. Większość mieszkańców wsi, w liczbie 148 osób, zadeklarowała wówczas wyznanie prawosławne, pozostali podali kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (59 osób) oraz wyznanie mojżeszowe (2 osoby). Podział konfesyjny mieszkańców Knyszewicz powiązany był z ich strukturą narodowo-etniczną, bowiem większość mieszkańców miejscowości, podobnie jak wyznanie prawosławne, zadeklarowała narodowość białoruską (132 osoby). Reszta zgłosiła kolejno: narodowość polską (75 osób) oraz narodowość żydowską (2 osoby)[11].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego. iej W przeszłości mieszkańcy wsi powszechnie używali do codziennej komunikacji między sobą gwary[12] języka białoruskiego, określanej przez nich mianem języka prostego[13]. W 1980 r. dokonano tu badań dialektologicznych pod kierunkiem Janusza Siatkowskiego, w ramach których odnotowano, że podstawowym środkiem porozumiewania się mieszkańców między sobą jest gwara białoruska[14]. Współcześnie jednak, na skutek masowego odpływu ludności wiejskiej do aglomeracji miejskich, umiejętność posługiwania się nią ograniczyła się do starszego pokolenia mieszkańców wsi i nie jest ona przekazywana młodszym pokoleniom, w związku z czym przewiduje się jej całkowite wyginięcie w najbliższej przyszłości.
W październiku 2015 r. w Knyszewiczach odbyła się ekspedycja naukowa pod kierownictwem Mirosława Jankowiaka, w ramach której dokonano zbadania i nagrania białoruskiej gwary mieszkańców wsi. Ekspedycja współfinansowana została przez Polską Akademię Nauk[15].
O wsi
Prawosławni mieszkańcy wsi przynależą do parafii pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w pobliskim Samogródzie.
Na wzniesieniu nieopodal Knyszewicz zachował się XVIII-wieczny, kuty w kamieniu krzyż nagrobny. Jest to rudyment cmentarza cholerycznego. Ze względu na swoje nietypowe kształty jest on określany mianem baby kamiennej[16].
W Knyszewiczach i w sąsiednich Harkawiczach znajdują się cmentarzyska ze stelami, dzięki odnalezionym monetom – szelągom Jana Kazimierza – datowane na XVII wiek. W obu wsiach archeolodzy odkryli po dziesięć szkieletów, głównie dzieci[17].
We wsi prowadzą gospodarstwo rolne laureaci 29. edycji Agroligi 2021 - Monika i Krzysztof Jaroszewiczowie[18].
Związani z Knyszewiczami
- Aneta Prymaka-Oniszk (ur. 1975) – dziennikarka i publicystka, urodzona w Knyszewiczach
- Włodzimierz Pac (1967-2021)[19][20] - rodem z Knyszewicz Dużych[21] korespondent Polskiego Radia w Mińsku, Moskwie, redaktor Polskiego Radia[22]. Pochowany na cmentarzu parafialnym pobliskiej cerkwi p.w. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Samogródzie[23][24].
Galeria
Prawosławny krzyż wotywny
Drewniany dom w centrum wsi
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wieś Knyszewicze w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-10-26] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 484 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ вёска Кнышевичи. Radzima.net. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Stanisław Zawadzki, Gospodarowanie ekonomiami królewskimi w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle kontraktów dzierżawnych z II poł. XVII w., Warszawa 2021, s. 170.
- ↑ Grzegorz Ryżewski, Z dziejów cerkwi w Samogrodzie, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego”, 22, 2016, s. 136.
- ↑ Aneta Prymaka-Oniszk: Zanim zaczęłam szukać…. [w:] Moja historia [on-line]. biezenstwo.pl. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Edward Horsztyński.: Z Anetą Prymaką-Oniszk o bieżeństwie i książce „Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy”. isokolka.eu, 2016-09-30. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 79 (88).
- ↑ Michał KONDRATIUK, O METODOLOGII OPRACOWYWANIA ATLASÓW I SŁOWNIKÓW GWAROWYCH NA OBSZARACH ZRÓŻNICOWANYCH POD WZGLĘDEM ETNICZNYM I JĘZYKOWYM NA PRZYKŁADZIE GWAR BIAŁOSTOCCZYZNY, s. 224.
- ↑ Tam zostało moje dzieciństwo. Stefan Mustafa Jasiński, imam z Malawicz Górnych, [w:] Co nam zostało z bieżeństwa? [online], biezenstwo.pl [dostęp 2018-04-02].
- ↑ Stanisław Glinka: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 42. [dostęp 2018-07-10].
- ↑ Mirosław Jankowiak: Ekspedycje badawcze. mirekjankowiak.pl. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)].
- ↑ Dr Łukasz Miechowicz: Knyszewicze, pow. Szudziałowo, pow. sokólski. [w:] Krzyże kamienne [on-line]. bozestopki.pl. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Sokolka.eu. Internetowa, Archeolodzy badają dawne cmentarzyska [FOTO].
- ↑ Obiektyw TVP3 Białystok, Podlascy mistrzowie, 8 lipca 2021.
- ↑ Polskie Radio, Nie żyje Włodzimierz Pac, długoletni korespondent Polskiego Radia.
- ↑ url= https://www.polskieradio.pl/Ludzie/317250,Wlodzimierz-Pac
- ↑ Bieliejsk.eu. Internetowa, Znajomi zmarłego dziennikarza Włodzimierza Paca zbierają pieniądze na pomoc wdowie oraz dzieciom.
- ↑ https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/polskie-radio-korespondent-w-berlinie-wojciech-osinski-za-waldemara-maszewskiego SA
- ↑ Polskie Radio, Trwa zbiórka na pomoc rodzinie zmarłego Włodzimierza Paca. Pogrzeb dziennikarza w sobotę.
- ↑ ZNADNIEMNA.PL, Śp. Włodzimierz Pac spoczął na cmentarzu w Samogródzie (ZDJĘCIA).
Linki zewnętrzne
- Knyszewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 199.
- Knyszewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 93.
- Siedziba gminy:Szudziałowo
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa gminy Szudziałowo, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.50 N
- S: 52.17 N
- W: 21.45 E
- E: 24.10 E
Autor:
Mapa powiatu sokólskiego, Polska
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Author
